Тысячи
литературных
произведений на59языках
народов РФ

Игрушечный ослик

Автор:
Тамара Искандерия
Перевод:
Тамара Искандерия

Уйынсыҡ ишәк

 

"Борон-борон  заманда  йәшәгән,  ти,  бер  ярлы  кибетсе.

Кибетсе ярлы буламы ни, тиерһең. Ябай ғына кибетсе булмаған шул ул. Кибетенә уның кеше бик һирәк ингән, ти. Сөнки ундағы шүрлектәрҙә, кәштәләрҙә ризыҡ йә кейем түгел, ә төрлө хикмәтле уйынсыҡтар ғына торған.

"Ниңә ошо йолҡош кибетсе үҙенә лә, кешегә лә файҙаһы булмаған нәмәләр һата икән, ә үҙенең тамағы аслы-туҡмы?" — тип  ғәжәпләнгән  кешеләр.

Шунан былар йыйылышҡандар ҙа: "Әйҙәгеҙ, беҙ уның ташҡурсаҡтарын һатып алайыҡ, беҙҙең аҡсабыҙ бар бит. Был фәҡирҙең дә тамағы ашҡа туйһын", — тип кибеткә юл тотҡандар.

Кибетсе кешеләрҙе тағы ла нығыраҡ аптыратҡан. Былар килеп ҡарарын белдергәс, ул уйланып торған да:

— Эй хөрмәтле кешеләр! Һеҙҙең үтенесегеҙҙе кире ҡағырға мәжбүрмен. Был уйынсыҡтар һатылмай, — тигән.

Кешеләргә был яуап, әлбиттә, оҡшамаған. "Аңла, мәхлүк! — тип ҡысҡырған улар. — Беҙ һине ҡайғыртабыҙ!"

— Һеҙ мине түгел, үҙ исемегеҙҙе ҡайғыртаһығыҙ. Уйынсыҡтарҙы ла байлығығыҙ, дәрәжәгеҙҙең бер дәлиле итеп ултыртып ҡуймаҡсыһығыҙ", — тип яуаплаған кибетсе.

"Улайһа, беҙ китәбеҙ. Кибетеңә килеп аяҡ баҫҡан әҙәм булмаҫ!" — тип, кешеләр сығып киткән.

Тик береһе генә, кибетсенең уйсан ҡарашын күтәрә алмайынса, артҡараҡ ҡалған да эргәһенә килгән.

"Һин сәйер кеше", — тигән ул. - Кем өсөн һаҡлайһың һин был уйынсыҡтарҙы? Һиҙәм, һин ниҙелер йәшерәһең, ниҙелер көтәһең. Ғүмереңде заяға үткәрәһең түгелме? Инде кешеләр ҙә һинән тайшанһа, нисек түҙерһең? Мин һине һис тә төшөнмәйем".

Кибетсе, өндәшмәй, оҙаҡ ҡына үҙ уйында булған. Шунан, әсенеүле тауыш менән:

— Эйе, дөрөҫ һиҙемләйһең, ҡорҙаш. Әрней минең дә йәнем. Ә сәбәбен белмәйһең. Мин ошо бәләкәй дуҫтарымды йәлләйем, — тигән, уйынсыҡтарға ымлап. — Мин түгел, улар көтә үҙ кешеләрен...

"Нисек  инде - үҙ  кешеләрен?"

"Уйынсыҡтарымды алырҙай заттар бик һирәк. Ундайҙар, кибеткә килеп инеү менән, хыялын табасаҡ, ғүмере буйына унан айырылмаясаҡ".

Теге мәрхәмәтле кеше кибетсенең һүҙҙәрен барыбер аңламаған, шулай хәтеренә һалып ҡуйған. Ошо хикмәтле ваҡиғаны ҡайтып балаларына һөйләгән. Быуындан-быуынға күсеп беҙгә килеп еткән был әкиәт шулай башланған, ти”.

— Өләсәй,  аҙағын  да  һөйләп  бөтөр  әкиәтеңдең!

— Аҙағын үҙең бөтөрөрһөң, балам. Шуныһын ғына әйтәм: оло хыял, оло бәхет кеүек, һәр әҙәм балаһына эләкмәй. Баҡтиһәң, ярлы кибетсенән дә байыраҡ бәндә юҡтыр...

 

 *       *       *

 

Бер заман бала саҡта апайым менән күрше ауылға барғайныҡ. Юлдар сатында ултырған шул ауылда бер хикмәтле кибеткә индек беҙ. "Хикмәтле" тип атауым шунан, апайыма ул кибеттә әллә нәмә булды.

Кәштәләге бармаҡ буйындай ғына уйынсыҡтан ҡарашын ала алмай, апайым йылмайып ҡатты ла ҡалды. Теге уйынсыҡ бер бәләкәй ҡолонҡай ине. Күпмелер торғас, апайым, көрһөнөп, артабан китеп барҙы. Мин, ул саҡта ҙур тәтәйҙәр яратҡас, артыҡ иҫем китмәһә лә, бәләкәй ҡолонҡайҙың апайымдың күҙҙәрен шулай балҡытҡанына  аптырап, уға оҙаҡ ҡына ҡараным. Ҡолонҡай күңелһеҙ генә башын эйгәйне.

...Мин дә ҙурайҙым. Атай йортон ҡалдырып, юлға сыҡтым. Юлым теге ауыл аша ята ине. Тылсымлы кибетте мин онотмағайным. Янынан үткәндә, түҙмәнем, йүгереп индем, кәштәләргә күҙ һалдым.

Бәләкәй ҡолонҡай урынында юҡ ине. Нур теләгән күңелем болоҡһоп ҡуйҙы. Ләкин ниндәйҙер көс ҡарашымды кәштәнең икенсе мөйөшөнә тартты.

Шул  саҡ мин  уны  күрҙем!

Бына ҡайҙан килә был тылсым көсө! Һаумы, хыялым, һаумы, нурым, тинем. Мин һине апайым йөҙөндәге илаһи яҡтылыҡты күргәндән алып көттөм. Ниһайәт, мин үҙ нурымды таптым! Һинән башҡа тормошом төҫһөҙ ҙә, тарҡау ҙа булып тойолдо... Ҡолағымды ярып ингән серле моң күҙемде дымландырҙы, йөрәгемде тетрәтте.

Ә ул, минең бәләкәй дуҫым, йәшереп кенә хәйләкәр йылмая, ҡайҙалыр саҡырғандай башын һиҙелер-һиҙелмәҫ сайҡай, ғәжәп ирмәк итеп һикерә, бейей ине. "Ул минеке буласаҡ!" — тип ҡыуандым мин һәм кибетсегә өндәштем.

— Миңә  анау ҡолонҡайҙы бирегеҙсе, зинһар.

— Ғәфү итегеҙ, миндә ҡолонҡайҙар бөттө. Бер ишәк кенә бар... — тине кибетсе. Уның һүҙҙәрен иғтибарға алмайынса:

— Юҡ, миңә анау мөйөштәгеһен бирегеҙ, — тинем. Кибетсе уйынсыҡ ишәкте ҡулыма тотторғас, донъя бөтөнләй үҙгәрҙе. Кибетсегә әллә түләнем, әллә юҡ, ҡабаланып тышҡа сыҡтым, юлымды дауам иттем.

Кибетсенең миңә әйтер һүҙе бар кеүек ине. Әйтмәне. Минең арттан тупһаға хәтле килеп, шат та, серле лә, борсоулы ла ҡарашы менән оҙатып ҡалды.

Уйынсыҡ һәләк ирмәк ине. Бер төймәһенә төртһәң, ҡапыл башын ҡалҡыта, ҡойроҡ сәнсә, аяҡтарын уйната башлай. Үҙе бармаҡ ҙурлыҡ ҡына.

Уның менән миңә оҙон юлдарым юҡтай, донъя түңәрәк туптай. Яңғыҙлыҡ тигән яман тойғоно белмәйем. Эшемдән, дуҫтарымдан уңыуымды үҙ көсөмдән, һәләтемдән күрәм. Уйынсыҡ уйынсыҡ инде, артыҡ нәмәһе юҡ.

Бәләкәйҙән мин һүрәт яһарға әүәҫмен. Хәҙер ҙә, саҡ ҡына буш ваҡытым булһа, донъя хозурлығынан күңелемдә тыуған күркәмлекте ҡағыҙға төшөрәм. Тик, гел ал, зәңгәрһыу, йәшел төҫтәрҙән торған һүрәттәремә ҡарап, иптәштәрем ниңәлер көлә генә. "Һин бит тиҫкәре ишәкте лә һомғол ҡолон итеп күрәһең", — тиҙәр улар.

Асыуым килеп, уйынсыҡ ишәгемде ҡайҙалыр мөйөшкә ырғытып бәрҙем. Тағы эҙләп алдым. Тағы ырғыттым, тағы таптым. Уйынсыҡтың артҡы аяҡтары ҡойолоп төшкән. Мин ул таштарҙы йыйып һалып ҡуйҙым. Унһыҙ йәшәү мөмкинме инде?!. Яңғыҙлыҡ, һағыш, үлем тураһындағы һүрәттәремдә зәңгәр, ҡара, шәмәхә төҫтәр, бер-береһен ҡаплап, ҡараңғылап, күләгәләр яһап, шыуыша, күңелгә шом, шөбһә һала башланы.

Ә ул, ҡойроғон, башын һелкетеп, шаярыуын белә. "Ниндәй күңелле ишәк, һис ҡайғы белмәҫ", — тине өйөмә килгән дуҫтарым. "Ҡайғы белмәҫ түгел, ҡайғыға бирелмәҫ йән ул", — тинем мин шикләнмәйенсә. Ә улар: "Ҡара, һуң ул бит бәхетһеҙлектең үҙенән ҡыҙыҡ яһай", — тинеләр, ике генә аяҡлы ишәгемдең шаян хәрәкәттәре тағы ла ирмәгерәк сығыуынан көлөп...

Мин өндәшмәнем. Ҡараңғылыҡ баҫҡан күңелдә берәй бәләкәс кенә яҡтылыҡ ярсығын эҙләп табырға тырыштым. Табыуыма өмөт әҙ ине.

Сеү! Аһ, хәйләкәр ишәк! Ул тағы ла миңә ҡарап мут йылмая, ҡайҙалыр әйҙәй. Уның ҡарашы: "Туҡта әле, ни эшләп һин үҙеңдең ҡараңғы күңелеңдә соҡсонаһың? Нур әҙме ни донъяла, кешеләрҙә?" — тигәндәй балҡый. — Әгәр нурынан бөтә нәмәнең яҡтырыуын күрмәһә, Ҡояш та ҡояш икәнен белмәҫ ине".

Яҡтылыҡтың кешеләр йөрәгендә ятыуын аңлар өсөн байтаҡ ваҡыт кәрәк булды. Ишәк дөрөҫ "әйткән" икән — кешеләрҙең яғымлылығы минең үҙемә яғылды, минең йылмайыуым уларҙы йылытты.

Хәҙер буяуҙар ҙа минең яҡлы кеүек ине. Көндө-төндө белмәнем мин. Нимә күргәнмен, ишеткәнмен — киндергә төшөрә барҙым. Барыһы ла тормоштағыса, ысын булһын, тинем.

Дуҫтарым тағы ла күбәйҙе. Араларында һүрәттәремә оҙаҡ-оҙаҡ текәлеп торғандары ла бар ине. Шундайҙарҙың береһе, уңайын тура килтереп, бер саҡ миңә өндәште:

— Мин һине, һүрәттәреңде һатмайһың икән, тип ишеттем. Был бик сәйер, ниңә яҙаһың һин уларҙы?

"Теге әкиәттәге кибетсегә лә ошондайыраҡ һорау биргәндәр түгелме һуң? — тигән уй үтте башымдан. — Һөйләргәме, һөйләмәҫкәме уға кибетсе тураһында? Юҡ, моғайын, кәрәкмәҫ".

— Уларҙы кеше хөкөмөнә сығарырға иртәрәк әле, — тигән булдым.

"Улар үҙ кешеләрен көтәләр", — тип кибетсе һүҙҙәрен ҡабатларға, ысынлап та, иртәрәк ине шул.

Күпме кеше килде һүрәттәремде ҡарарға, әммә улар араһында мин көткәне булманы. Нисә йылдар буйы, донъянан таң ысығындағылай гәлсәр төҫтәр йыйып, мөғжизә яһайым, тип тырыштым. Көттөм, өмөтләндем, ҡасандыр юл башында осраған серле ҡараш мөғжизәмде һәр ынйы бөртөгөнә тиклем күрер, баһа бирер, тип ышандым.

Әммә ул килмәне. Көткәнем — бәләкәй сағымда уҡ мине ғәжәпкә һалған ете юл сатындағы йорт хужаһы ине. Ваҡыт үтә торҙо, ә өйөмә килгән кешеләр араһында ул күренмәне.

Борсолоуымды әллә уйынсыҡ ишәк тә һиҙенде инде?!. Уйға сумып китеп, төймәләренә ҡатыраҡ төртөп уйната башлаһам, ул, шуҡлығын бөтөнләй юғалтҡандай булып, ҡапыл туҡтап ҡала... Хатта шат йылмайыу урынына йөҙөндә бик ҡаты бошоноу һыҙаттары ла барлыҡҡа килгәндәй күренде. 

Кескәй дуҫым ниндәйҙер һорауға яуап таба алмай интеккән йән эйәһенә оҡшап ҡалғайны. Миңә был бик ҡыҙыҡ тойолдо. "Бына бит, үҙемдең уй-тойғоларымды бер йәнһеҙ таш ҡурсаҡҡа таға-таға ниндәй хәлгә төштөм. Тора-бара бөтә бәләләремде шул меҫкендән күрмәгәйем", -- тинем дә, бер аяғында ғына ҡалған ишәгемдең төймәһенә баҫып, бейетергә керештем.

Ташмы һуң ул?

Бәлки, ул терелер?

Бәлки, ул бөтәһен дә аңлайҙыр?

Бәлки, был минең яҙмышым шулай, өҫтөнә баҫылған ҡан тамырылай, асырғанып, донъяға нимәнелер аңлатырғамы, аңларғамы теләп, ярһып тибәлер?

Уйынсыҡ шып туҡтаны. Тиҫкәре булмаһа, ишәк буламы ни, тип, көс менән төймәһенә тағы баҫыуым булды, бөтә таштар айырым-айырым, зың-зың тауыштар сығарып, иҙәнгә ҡойолдо. Аптырашымдан иҙән ярыҡтарына төшөп юғалған таш бөртөктәрен йыйып алырға ла өлгөрмәнем.

Нимә булды был?

Нурым, моңом, ҡайҙа киттең минән?

Ғажизланып, ҡулымда ҡалған төймә менән епкә ҡараным. Иҙәндә ятҡан бер ташты алып уның уйынсығымдың башы икәнен таныным. "Бөтәһе лә бөттө..."

Туҡта! Ишәктең күҙҙәрендә мин бығаса төҫмөрләмәгән, икенсе мәғәнә. Шул уҡ күҙҙәр, тик бөтөнләй икенсе ҡараш! "Аңла, аңла!" тигәндәй ул.

Мин яйлап ҡына төймә менән уйынсыҡ ишәктең башын бер епкә теҙҙем. Нисек, нисек? Бер епкә?

Бер епкә! Уйынсыҡтың башы, кәүҙәһе, ҡойроғо төп бер епкә теҙелгән булған. Шул бер ептән дүрт аяғына дүрт тармаҡ киткән. Ныҡлыҡ өсөн өс аяҡ та һәйбәт булыр ине, әммә ишәк бит хәрәкәтһеҙ тора алмай, ә хәрәкәт өсөн, донъянын дүрт тарафылай, дүрт аяҡ яҡшы!

Төп еп өҙөлмәҫ борон ишәгем өс аяғын юғалтҡан көйө лә шат һикерә алған. Тимәк, төп ептең ныҡлығын ғына ҡайғыртырға ҡала!

"Таптым!" — тип ҡыуанып, һүрәттәрем торған бүлмәгә атылып индем. — Бер ихтыярҙа, бер ынтылышта, бер фекерҙә! Ижадым шул саҡта ғына тотош бер йәндәй, уйнап, көлөп, тартып торасаҡ!"

Бүлмәләге балҡыштың нисә тапҡыр артҡанын күрмәй, көн-төн яҙҙым, ҡулдың талыуын, йоҡоһоҙлоҡтан күҙҙәрем әсетеүен һиҙмәй эшләнем. Һүрәттәрҙән кешеләр, күлдәр, ағастар, сәскәләр бөтөнләй башҡаса ҡарай башланы.

Улар минеке ине: минең таныштарым, дуҫтарым, дошмандарым, мин яратҡан йә мин ытырғанған күренештәр.

Өйөм күҙ алдында киңәйҙе. Эштәремде ҡарарға, хупларға йә кире ҡағырға, йәиһә һатып алырға килгән кешеләр араһында мин тик берәүҙе генә эҙләнем, әгәр ул килмәһә, ғүмерлек хыялым, уйынсыҡ ишәктәй, селпәрәмә килеп юҡҡа сығыр төҫлө тойолдо.

Бына ул, серле ҡараш.

Мин көттөм һине, кибетсе.

— Әгәр мең-мең нурҙан йыйып бар ҡылған кескәй мөғжизәм һинең бер кәштәңдең мөйөшөндә урын таба алһа, мин сикһеҙ бәхетле булыр инем, олуғ кибетсе.

...Ул киткәс, дуҫтарымды ҡосаҡлап: "Һеҙ минән, ниңә һүрәттәреңде һатмайһың, тип һорай инегеҙ. Хәҙер инде һорауығыҙҙы олуғ кибетсегә бирегеҙ, ул яуабын табыр, "Улар үҙ кешеләрен көтә", тиер!" — тип ҡысҡырғым килде.

Тик мин  ҡысҡырманым. Һәр нәмәнең үҙ мәле, үҙ урыны.

Һәр кемдең үҙ юлы, үҙ йондоҙо.

 

 

Игрушечный ослик 

 

В давние времена жил один бедный торговец. Разве торговцы бывают бедными? — возразишь ты. Но он не был обычным торговцем. В его магазин люди заходили очень редко, потому что на полках и витринах там располагались не еда или одежда, а странные замысловатые игрушки.

«Почему этот голодранец торгует вещами, не нужными ни ему самому, ни другим, а сам живет впроголодь?» — удивлялись люди.

Однажды они собрались и решили: «Давайте мы купим у него его игрушки, ведь у нас есть деньги. Пусть бедняга хоть поест досыта» — и направились к его магазину.

Тогда торговец ещё больше удивил людей. Он сказал:

— Добрые люди! Я вынужден отвергнуть вашу просьбу. Эти игрушки не продаются.

Такой ответ, разумеется, не понравился людям. «Пойми, ничтожество! — кричали они. — Мы о тебе заботимся!»

— Вы заботитесь не обо мне, а о своём добром имени. И игрушки вы хотите поставить в своих домах как доказательство вашего богатства и положения в обществе, — ответил торговец.

— Тогда мы уходим. Ни один человек больше не переступит порога твоего магазина! — с этими словами все ушли.

Только один человек, немного отстав от других, подошёл поближе к задумчивому торговцу и сказал:

— Ты странный человек. Для кого ты хранишь эти игрушки? Я чувствую, ты что-то скрываешь, чего-то ждёшь. Но не проведешь ли жизнь зря? Если и люди отвергнут тебя, где возьмёшь силы для терпения? Я тебя не понимаю.

Торговец промолвил с горечью в голосе:

— Да, в чём-то ты прав, дружище. И у меня на душе тяжесть. Но ты не знаешь причины. Я жалею этих моих маленьких друзей, — и кивнул в сторону игрушек. — Не я, а они ждут своих людей...

— Как это — своих людей?

— Люди, которые могут приобрести эти игрушки, встречаются очень редко. Зайдя в мой магазин, они сразу находят свою мечту и никогда больше с ней не разлучаются.

Тот добрый человек ничего не понял из слов торговца, но запомнил их. Он рассказал про это своим детям. Из поколения в поколение передавалась эта история и стала почти сказкой.

— Бабушка, расскажи до конца эту сказку!

— Дитя моё, ты сам доведешь её до конца. Скажу лишь только: большая мечта, как и большое счастье, не каждому по плечу. Иной раз взглянешь: нет человека богаче, чем бедный торговец...

 

*      *      *

Однажды мы с сестрой поехали в соседнее село. Много дорог проходит через это село, и перед отправкой в нефтяной город, который располагался поблизости, мы зашли в один странный магазин. «Странным» я называю его потому, что в этом магазине с моей сестрой приключилось нечто удивительное. Она как вкопанная встала перед полками отдела детских товаров и с улыбкой разглядывала маленького игрушечного жеребёнка. Потом, глубоко вздохнув, она пошла дальше. Я тогда любил большие игрушки, и если бы не тот удивительный свет, который зажёгся в глазах моей сестры, когда она рассматривала этого жеребёнка, вообще бы не обратил на него внимания. Я тоже долго рассматривал его, но ничего в нём не нашел. И жеребёночек остался стоять там, грустно поникнув головой.

...Я вырос. Вышел в путь, оставив отчий дом. Дорога моя снова привела меня в это село. Я не забыл того магазина и, проходя мимо, вбежал в него, взглянул на полки.

Маленького жеребёнка там не было. И что-то словно погасло в моей душе. Но какая-то сила привлекла мой взгляд в другой угол витрины. И я все-таки увидел его!

Вот откуда идет эта волшебная сила! Здравствуй, моя мечта, здравствуй, мой свет. Я ждал тебя с той самой минуты, когда увидел озарение на лице моей сестры. Наконец и я нашел свою судьбу. Без тебя моя жизнь показалась бы мне бесцветной и пустой... Таинственная музыка, заполнившая мой слух, увлажнила мне глаза, потрясла разум. А он, мой маленький друг, прячет лукавый взгляд, еле заметно качает головой, словно приглашая куда-то, пританцовывая, подпрыгивает так смешно и неуклюже. «Он будет моим!» — обрадовался я и обратился к торговцу:

— Мне вон того жеребёнка, пожалуйста.

— Простите, но жеребят уже нет. Остался один ослик... — сказал торговец. Не придавая значения его словам, я выпалил:

— Нет, мне вон того, который стоит в углу.

Когда торговец отдал мне игрушечного ослика, мир поменялся для меня. Я толком не помню, как расплатился и, торопливо выйдя на улицу, продолжил путь.

Казалось, торговцу было что мне сказать. Но он не сказал. Лишь проводил радостным, таинственным, встревоженным взглядом, подойдя к дверям вслед за мной.

Игрушка была на редкость смешной. Нажмёшь на пуговичку снизу, вдруг закинет голову, хвостик — торчком, ноги начинают играть сами собой. Сама — всего с пальчик.

С ней я сокращал расстояния в пути, и земля казалась мне круглой, как мяч. Я не ведал чувства, которое зовут «одиночеством». Был доволен работой, друзьями и всем, чего достиг. А игрушка — ну, что же игрушка? Ослик так ослик, не больше того.

Я с детства любил рисовать. И сейчас, чуть вый­дет свободное время, стараюсь отразить на холсте своё понимание красоты мира. Но видя мои работы, состоящие только из самых лучезарных цветов — голубого, зелёного, пурпурного, мои друзья почему-то кривят улыбку. «Ты даже в своенравном ослике видишь стройного жеребёнка», — говорят они.

В сердцах я бросил игрушечного ослика куда-то в угол. Потом отыскал. Снова бросил, снова отыскал. Вижу: у ослика от ударов рассыпались две задние ноги, состоящие из мелких камешков. Я собрал эти камешки. Понял, что без него не могу жить. На картинах моих об одиночестве, тоске и смерти преобладали синий, черный, фиолетовый цвет — они перекрывали, переполняли, переходили друг в друга, создавая шевелящиеся тени, рождая в душе тревогу и боль.

А он, подёргивая хвостиком и головой, знай себе шутил.

— Какой же он наивный чудак, этот ослик, горя не ведает, — говорили друзья, посетившие мой дом.

— Нет, он ведает, но не поддается горестям мой друг, — отвечал я уверенно.

А они:

— Смотри, он делает счастье из несчастий! — смеялись над осликом, который выводил смешные пируэты на своих оставшихся двух ножках...

Я молчал. Я хотел отыскать хотя бы маленький лучик, островок света в измученной темной душе. Надежды на это не было.

Ах ты, хитренький мой ослик! Он опять глядит на меня со своей глупой улыбкой, как будто куда-то манит. Взгляд его светится, словно говорит: «Слушай, что ты всё копаешься в своей измученной душе? Разве мало радости в мире, в людях? Ведь и Солнце бы не знало, что оно Солнце, если бы не видело, как всё вокруг оживает от его появления».

Мне понадобилось время, чтобы увидеть свет, озаряющий сердца людей. Ослик был «прав» — доброта людей наполнила меня, а моя улыбка стала помогать другим жить.

Теперь и краски были как будто на моей стороне. Я различал дни и ночи. Что видел, что ощущал — всё ложилось на холст. Всё должно быть как в жизни, всё должно отражать суть мироздания.

Друзей у меня стало гораздо больше. Были среди них и такие, что подолгу рассматривали мои картины. Один из них, улучив удобный момент, обратился ко мне:

— Я слышал, что ты не продаёшь свои картины. Это странно, для чего же ты их пишешь?

— Не тот ли это вопрос, который задали люди торговцу из сказки? — пронеслось в моей голове. — Рассказать или нет ему про торговца? Нет, очевидно, не надо.

— Их рано выносить на суд знатоков, — ограничился я. Повторять слова торговца: «Они ждут своих людей», действительно, было рано.

Сколько человек пришло смотреть мои картины, но среди них не было того, кого я ждал. Сколько лет я собирал из мира цвета, похожие на радужный отсвет хрустальной утренней росы, старался совершить чудо. Ждал, надеялся, что тот таинственный взгляд, встретившийся мне в начале моего пути, узрит, оценит каждую жемчужину моего волшебства.

Но он не пришёл. Я ждал хозяина потрясшего меня дома на обочине семи дорог. Время проходило, но среди людей, посещающих мою мастерскую, его не было видно.

Неужели мои тревоги мог почувствовать и ослик?! Призадумавшись, я играл с ним, тверже нажимая на пуговичку снизу, а он, словно потеряв свою шаловливость, вдруг останавливался... Даже вместо радостной глупой улыбки я уловил на его мордочке сильную удрученность чем-то.

Мой маленький друг был похож на того, кто не может найти нужный ответ на надоедавший вопрос. Это мне показалось очень смешным. «Ну вот, до чего я докатился, связывая свои чувства и мысли с безжизненной игрушкой из камушков, — подумал я. — Так я причину всех своих бед в нем стану видеть». И, нажимая на пуговичку ослика, оставшегося уже одноногим, стал заставлять его отплясывать.

А он из камня ли?

А может, он живой?

А может, он все понимает?

Может, это моя судьба, как придавленный кровяной сосуд, негодуя, желая что-то объяснить миру или что-то понять, яростно бьется?

Ослик прекратил движение. Я нажал с силой на его пуговичку с мыслью: «Разве ослик будет осликом, если сделает всё, как ты хочешь?» Неожиданно все камешки, из которых он состоял, звонко посыпались на пол. От удивления я даже не успел собрать все части прежде, чем они пропали между щелями половиц.

Что это было?

Свет мой, музыка моя, куда от меня ты ушёл?

Оторопевший, глядел я на пуговичку и нитку, оставшиеся у меня в руке. Найдя на полу один камешек, узнал в нём голову моей любимой игрушки. «Всё кончено...»

Стой! В глазах ослика осознаю смысл, доселе мне незнакомый. Те же глаза, но взгляд другой! «Пойми, пойми!» — словно говорит он.

Я медленно нанизал пуговичку и голову игрушечного ослика на одну нить. Как, как? На одну нить?

На одну нить!

Голова, туловище, хвостик были нанизаны на одну нить. К этой нити прикреплены четыре нити четырех ног. Для крепости хороша и трехножка, но ведь ослик не может жить, играть без движения, а для движения, как и четыре стороны света, хороши четыре ноги!

Пока держалась одна главная нить, ослик мой мог радостно прыгать и потеряв три ноги. Значит, надо заботиться о крепости самой главной нити!

«Нашёл! — с этим возгласом ворвался я в мастерскую. — Одна воля, один порыв, одна мысль! Только тогда моё творчество будет играть, смеяться, притягивать к себе, как единая суть!»

Я работал день и ночь, не видя, во сколько раз увеличилось света в мастерской. Не замечал, как уставали мои руки, как горели от бессонницы глаза. Совершенно иные стали на картинах люди, озёра, деревья, цветы.

Они были мои: мои знакомые, друзья, враги — то, что я люблю и что презираю.

Дом мой стал шире и просторнее на глазах. Среди тех, кто приходил смотреть на мои картины, чтобы одобрить или опровергнуть мои находки, я искал только одного. Если он не придёт, я думал, вся моя жизнь, как игрушечный ослик, может распасться на осколки и пропасть в бездне невозможных желаний.

Вот он, тот таинственный взгляд.

Я ждал тебя, странный торговец.

— Если моё маленькое чудо, которое я сотворил из многих-многих черепков и лучиков, найдет место в углу твоих полок, я был бы безмерно счастлив, мой великий торговец.

…Когда он ушёл, я захотел провозгласить, обнимая друзей: «Вы спрашивали, почему я не продаю картины. Теперь этот вопрос задайте великому торговцу, он знает, как ответить вам. Он скажет: „Они ждут своих людей!“»

Но я не сделал этого. У всего своё время. И своё место.

Рейтинг@Mail.ru