Тысячи
литературных
произведений на59языках
народов РФ

Скотина

Автор:
Нурдин Кодзоев (Кодзой)
Перевод:
Хаваш Накостоев

Хьайба

 

Машенаца доагIар тхо. Со шофера уллув вагIар. ХIаьта лехкаш МуцIарбик вар. Суоца цхьан деша ваьгIа ва из. Бакъдар аьлча, дешаш-м вацар. Ишколе хьа а ухаш, юха чуухаш вар. Сох бераша «Профессор», аьнна, цIи тиллаяр. ХIаьта, цкъа-шозза хьехархоша цох «хьайба» аьнначул тIехьагIа, бераша цох «Хьайба», аьнна, цIи тиллаяр. Аттестат хьаэцача хáна лерттIа ший тайпан цIи Iояьзъе ховш-м вацар.

Тахан-м воккха хьаким ва МуцIарбик. ДIадагIаш тIангар а да. ТIавагIаш дикагIа йола машен а я. Тахан-м саго яккхац цох из бераша моцагIа тилла цIи. Тахан-м цхьанне а даь цIи а яккхе мара яккхац цун цIи – Хьанаьхк Манаьхкович, аьле. Кхыметтел укхо ха де балха хьаийцача ший даь-вошас а даь цIи а яьккхе мара яккхац укхан цIи. Иштта ва-кх МуцIарбик!

Ший цхьан хáна ханна «Хьайба» яха цIи сов дукхаезаеннальга дале а хац, малагIа саг хьоавича, из дош дагадохадезаш хулар са новкъост.

Со новкъа тIахоаваьвар цо, вайза а вайза.

– Профессор! – цIогIа техар машена чура áра. – ГIаш хIанав хьо? Хьавале, хьатIаха, аз цIавугаргва хьо!

ДIатIахайр со. Долхаш, новкъа цхьа саг латтар, лакха кильг а айдаь. «ДIавига со», йоахар цу миско.

– Хьажал, дIа латтачунга, – аьлар МуцIарбика, газа педаля ког тIатоIа а баь. – Иштта-м даьра латтаргва хьо. Хьайба! – тIатехар цо эгIазлонца. – Хьайга машен еце, цIагIа вáгIа веза! Боккъонца дола хьайба деций? – хаьттар цо, суогахьа хьа а вийрза.

Тха машен цу сага юхегIолла тIехъийккха дукха ха яр. ХIаьта а из сов сийдоацаш хиларах – укхан машена тIа ха гIерташ, кильг айдаь латтарах – МуцIарбик чIоагIа раьза воацаш цун сердаш, наг-наггахь «хьайба» а оалаш, долхаш дар тхо, мишта кхоача а цаховш, ГАИ поста IотIа а кхаьча, гаишнико тхо совцадаь мара.

ТIера Iо а ваьнна, милцанера дIатIавахар МуцIарбик. Дукха къамаьл дир цар. Сов уж кIордабаь, тIера Iо а ваьнна, гIаш чувахача фу дар-хьогI, аьнна, дага а дехадар суона. ХIаьта новкъост вита дIаваха тоам мичаб суона, яхаш, ваьгIар со. Цхьа иттех километр мара са ваха а везацар, хетаргахьа, цар къамаьлаш деш йоаяьча хана цIакхаьча а ма хургвар.

Со корах арахьажача, дIаьха Iаьржа мекхаш дола гаишник, кильгаш дIа-юха а ухийташ, даггара къамаьл деш вар, – фунахдаь а, са новкъостагара хIама яккха гIертар из. Даьра иштта атта дIалургдолаш-м МуцIарбик а вацар. Iасотташ, хьалсотташ, лаьттагахьа Iоверзаш, сигленгахьа хьалверзаш, къамаьл даггара юхадеш из а вар. Цхьа ах сахьат даьнначул тIехьагIа, кхы ший хIама хургдоацальга хайначул тIехьагIа, кильг лостадир гаишнико. Цунга кильг а денна, мархIа а иккха, хьа а вийрза, машена хьатIавера МуцIарбик. Хьачухайча, машен дIайола а ялийта, аьлар цо:

– Хьажал цунга. Ер хьайба да-кх хьуона хIанз суогара хIамильг яккха гIерташ. Ай, са-м чин ма дий, цунна ги деллача а токхалургдоацаш. Хьайба, во хьайба! Сабарде Iа, аз цунна фу ду хьажалахь! Балхар дIа-м из ваккхийта! Во хьайба!

Со, дагахьа велаш, йистцахулаш вагIар.

Иштта из лувш, Наьсаре Iочукхаьчар тхо.

– Даьра гIоргвац, – аьлар цо суога, – со волча хьачуцавоалаша-м. Фу ях Iа? Фу ха я вай бIарьгацагу?

Тхо из вахача квартире дIачудайлача, цIен-нана духьала ера тхона. ЛерттIа саг яр суона яйнар. Хоза хаттар а даь, со чувийхар цо. Хьаьша-цIагIа МуцIарбика ши новкъост вагIар, картех ловзаш.

– Ой, хьайбаш, дагIаш да шо? – цIогIа техар МуцIарбика.

ТIаккха, ший аьннар хоза а хийта, дIавелавар:

– ХIогI-хIогI-хIогI!

– Чукхаьчарий хьо, хьайба? – юхааьлар кIалар цхьанне.

ТIаккха шаккхе а дIавелавалар:

– ХIогI-хIогI-хIогI!

Царна тIехьа МуцIарбик а дIавелавалар:

– ХIогI-хIогI-хIогI!

Со кхы дукха теркалвеш а бацар уж. ЦIен-наьнагахьа юха а вийрза, шорттига аьлар аз:

– Хьайга хоатте, со йол я вахар, аргда Iа.

Вож кильг духьала а лаьца, оазаца йоацаш елаелар.

ТIаккха МуцIарбика се гургвоацаш, тIехьашка а ваха, шорттига ара а ваьнна, дIаведар со цигара, из, суона тIехьа ара воале а, тIехьакхувргвоацаш.

Скотина

 

Мы ехали на машине. Я сидел рядом с водителем Муцарбеком. Он учился со мной. По правде говоря, не учился, а просто приходил в школу и уходил домой. Меня называли «профессором». А Муцарбека, после того как его несколько раз преподаватели назвали «животное», окрестили «скотиной». Когда он получал аттестат, он даже не мог правильно написать свою фамилию.

Но сегодня Муцарбек — высокопоставленный чиновник. И живот торчит. И ездит на лучшей машине. Сегодня его никто не обзывает той школьной кличкой. Сегодня все называют его по имени-отчеству — Ханяхк Маняхкович*. Даже его дядя, которого Муцарбек принял сторожем. Вот таков он, Муцарбек!

Как только речь заходила о ком-нибудь, мой товарищ всегда вспоминал это слово — «скотина»: может быть, ему нравилась его давнишняя кличка.

Он узнал меня, когда проезжал мимо.

— Профессор! — окликнул он меня из машины. — Почему ты пешком? Иди садись, я подвезу тебя домой!

Я сел в машину. По пути нам встретился один бедолага, который голосовал высоко поднятой рукой, прося подвезти его.

— Смотри на него, — сказал Муцарбек, нажимая на педаль газа. — Вот так будешь стоять. Скотина, — добавил он со злостью. — Если у тебя нет машины — сиди дома! Форменная скотина, не правда ли? — спросил он, посмотрев на меня.

Мы уже были далеко от этого голосовавшего. Но Муцарбек, возмущенный его наглостью — как он посмел голосовать, пытаясь сесть в машину Муцарбека, — все не мог успокоиться, ругал голосовавшего, изредка обзывая его скотиной. Мы не сразу и заметили, как подъехали к посту ГАИ и гаишник остановил нашу машину.

Муцарбек вышел из машины и подошел к милиционеру. Они разговаривали долго. Я даже подумывал выйти и дальше идти пешком: мне вообще-то оставалось километров десять, и за время их пререканий я, наверное, добрался бы домой. Но мне было неудобно бросить товарища.

Выглянув, я увидел, что гаишник с длинными черными усами оживленно что-то говорил моему товарищу, энергично жестикулируя: уж очень он хотел хоть что-то содрать с моего товарища. Однако Муцарбек так легко не собирался отдавать кровные. Он изгибался всем телом, то наклонялся к земле, то возводил глаза к небесам и все говорил и говорил. Где-то через полчаса, поняв, что у него ничего не получится, гаишник махнул рукой. Муцарбек пожал ему руку, обнялся с ним, повернулся к машине и подошел к ней. Сев в машину и тронувшись с места, он сказал:

— Смотри на него. Эта скотина у меня вымогает подачку. Да у меня чин такой, что ему не по плечу будет. Скотина этакая! Погоди, посмотришь, что я ему устрою! Я сделаю так, что он будет уволен с работы! Скотина такая!

Я сидел молча, в душе усмехаясь.

Так мы доехали до Назрани.

— Нет, не уйдешь без визита ко мне, — сказал он. — Ты что говоришь? Сколько времени мы не виделись?

Когда мы вошли в квартиру, навстречу нам вышла его хозяйка. Мне она показалась хорошей женщиной. Она вежливо приветствовала меня и пригласила пройти. В гостиной комнате сидели два товарища Муцарбека и играли в карты.

— Ну что, скотины этакие, сидите? — крикнул Муцарбек. И засмеялся своей шутке: — Хох-хох-хох!

— Вернулся, скотина? — отозвался один из сидящих.

И оба засмеялись:

— Хох-хох-хох!

За ними засмеялся и Муцарбек:

— Хох-хох-хох!

Меня они особо и не замечали. Я обернулся к хозяйке и тихо сказал:

— Если спросят обо мне, скажи, что я пошел за сеном.

Она, прикрыв рот рукой, беззвучно рассмеялась.

Потом я незаметно для Муцарбека отошел назад, тихо вышел за дверь и рванул оттуда, чтобы он не смог меня догнать, если вдруг выйдет и вздумает вернуть.

 

* Ханяхк Маняхкович (инг.) — букв. Имярек Имярекович.

 

Рейтинг@Mail.ru