Каменное сердце

ЗYРХЭН - ШУЛУУН 

ЗYЖЭГ

 

южзХабаадаха нюурнууд:

НАЙДАН, Улаан-Yдын багшанарай университедэй 5 курсын оюутан
СЭРЖЭЭНЭ, Эрхγγ  хотодо ажаhуудаг, залуу биолог-эрдэмтэн
ВОЛОДЯ, Сэржээнын нγхэр, биолог- эрдэмтэн
ГУНГАА (БАРОН), Найдан, Сэржээнэ хоёртой hураhан хγбγγн
ГЭРЭЛ, университедэй оюутан
АРЮНА, БАТО, Цэдэб, Сэржэнэ хоёрой hургуулиин наhанайнь нγхэдγγд
ЖАМСО, БАДАРМА, БАДМА, университедэй оюутад
АЛДАР, Сэржээнын тγрэлэй хγбγγн
ГАЛСАН, Цэдэбэй эсэгэ
ЦЭДЭБЭЙ ЭЖЫ,  дγγ  БАСАГАН ТУНГАЛАГ БА БЭШЭ ЗОНУУД

1-ХИ УЙЛЭ

1-хи зураглал

Оперно театрай фойе. Оперой хγгжэм зэдэлнэ. Хажуудахи ханада мγноо «Евгений Онегин»  оперо харуулагдажа байна гэhэн афиша γлгоотэй байна. Гардеробщица эхэнэрнγγдhээ ондоо хγнγγд эндэ γгы.  «Позор, тоска, о жалкий жребий мой!»- гэhэн суута hγγлшын γгэнуудтэй ария Онегинэй дуулажа дγγргэхэтэй зэргэ энэ оперно зγшэгшье дγγрэбэ хэбэртэй, шанга альга ташалган дуулдажа, олон зон субаhаар фойе соо гаража, хубсаhаа абахаа гардеробой хажууда сугларнад. 

Эндэ Найдан би боложо, хубсаhаяа абаhанайнгаа удаагуур, тээ хажуудахана ошожо хубсалжа эхилнэ.

СЭРЖЭЭНЭ. Найдан!

НАЙДАН.  (сошордожо абаhан тэрэ, байтараа тэрээн тээшэ харашоод байhан залуу эхэнэртэ яаралгγй дγтэлнэ). Сайн байна, Сэржээнэ… 

СЭРЖЭЭНЭ. Би шамайе мγноо hаяхан, зал сооhоо гаража ябахадаш обёоржорхёоб… Найдан, ши ондоо болоош. Хаана хγдэлнэбши, юу хэнэбши?

НАЙДАН. Ши ондоо болоогγйш… (Сэржээнэ гараа hарбайна. Зоолэн, дулаан гарыень барихадаа, тэрэ дахинаа бахардаад абана)... Хэды зун, хэды γбэл уулзаагγй гээшэбиибди?

СЭРЖЭЭНЭ. Нээрээшье, хэды жэл соо харалсаагγй гээшэбибди? Байза… Арбан жэл болоно гγ даа? Саг ямар тγргэн ошоно гээшэб!.. 

Хугжэм.

Зунай γдэшэ. Голой эрье. Шугы, hоог модод. Тээ тэрээхэндэ холбоо гурбалжан модон элеэр харагдана. Олон залуушуул дуулалдаhаар, хγхилдэhоор эндэ ерэшэнэд. «Школьный вальс» зэдэлнэ.

YХИБYYД: У-раа! hургуули дγγргэгдээ! Амара-еэ!.. Зоргон соогоо сэн-гэ-еэ!.. hанана гγт, урзанда жэл эгээ энээхэндэ яажа 8-хи класс 
дγγргэhэнээ тэмдэглэhэнээ?! Яажа γшоо хоёр жэлые дабахабибди гэлсэжэ байhанаа? Нээрээшье даа, теэд ямар тγргэн саг γнгэршэбэ гээшэб?

ГУНГАА. Тиимэ, тиимэ, саг сахилгаан шэнги тγргэноор γнгэрнэ. Нэгэл мэдэхэдэмнай, hаяын сагуудта, таанаднай, манай зохидхон, залуу басагадууд, тγрэхэ болошонхойнууд, сандагар гэдэhэтэй юумэд γйлсоор маяргажа ябаха бэзэт. Ха-ха-ха!

1-ХИ БАСАГАН. Тиимэ, тиимэ, сагай сахилгаан шэнги тγргэноор γнгэржэшье байгаа сагта, Гунгаамнай, баарhан, хайрата манай Баромнай, мγноохил мунхагаараа γлэшэхэшни гээшэ гγ?  Yгэй, юрэдоо, бага зэргэ томо боложо, тоомоо таhархаар болоогγй юм гγш?

ГУНГАА. Болоогγйбди, болоогγйбди γшоо. Минии томоотой болошоо hаамни, хэн таанадые гэжэгэнγγлжэ байха юм, а? (басагадые гэжэгэнγγлхээ hанажа,  шууюулшана. Сэржээнын хажууда ерээд зог таташана). Болёоб, болёоб, гар хγрэхэгγйб. Хэнhээ, хэнhээ, шамhаа айдагби… шинии хурса, аймшагтай нюдэдhоо. Эй, γгэй юрэдоо, тамхитай хγн γгы гээшэ гγ? Хγ-баад?.. Тамхиш γгы, архиш γгы, hонигγй γдэшэ боложо байна. Арюна, Арюнахамни! Хаанабши? Абарыш даа намайгаа. Нэгэшье басагад намда гэжэгэнγγлхээ hананагγй. Шамайгаал гэжэгэнγγлhγγ даа.

2–ХИ БАСАГАН. Гунгаа, γбэштэйржэ байнхаар, ошо-яба, хуурай бургааhа суглуулалса. Хэмнэй гал тγлихэб?

ГУНГАА. Би, би! (гγйжэ ерэнэ)

2-ХИ БАСАГАН. Ошо гэнэм шамайе, тγлеэ суглуулалса. Ба-то, Ба-то-о! Хаанабши? Ерэ наашаа. Одоо шинии юуш хэнгγй байхада болохо. Гитара дээрээ оршон тойронхи газарай доhолтор наадышэ-э!

ГУНГАА. hы-е. Би юундэ гитара дээрэ наадажа шададаггγй гээшэбиб… (уйлахадал боложо,  аашалhаар саашаа ошоно).

АРЮНА.  Тугаарай хγхюутэй байhан аад, мγноо гэнтэ уйлаха дурамни хγрэшэбэ. Иигээд лэ хуу барандаа иишэ-тиишээ тарашахамнай гээшэ. Хэзээ дахинаа бидэниигээ иигэжэ Батамнай гитарай хγгжэмоор hонирхоожо байхаб?.. Эгээ ядахадаа Гунгаамнайшье… баарhан, хайрата Баромнайшье, бидэниигээ сухалдуулжа, аашалжа байхагγй. Аяар арбан жэл соо ходол сугтаа… ходол сугтаа… эжэлсээбди. Yглоодэрhоо эхилжэ заа-зааханаар холодожол, холодожол эхилхэбди…

Гитарайнгаа хγбшэргэнγγдые заhажа тааруулhаар, эндэ Бато бии болоно.

БАТО. Арюна, яагаабши? Эгээ хγхюутэй шиниингээ иигэжэ эхилээ hаашни, бидэшни яаха болонобибди? Булта бархиралдажа эхилхэ гγ? Шагнышээ, шамдаа гэжэ нэгэ хγхюутэйхэн дуу дуулажархихамни гγ?

АРЮНА. Yгы, γгы, Бато. Нэгэ зохидхон даа, уянгата дуу, хγгжэм гγ наадыш даа.

БАТО. Зай, шиниихеэр болог (бага зэргэ гитара дээрэ туршажа байhанаа дуу дуулажа эхилнэ)…

Хабарай тγргэн ургыхан
Хагдаран ганхан γнгэрнэ,
Хγхын дуунай аялга
Холын нажар hануулна.

ДАБТАЛГА:  Хэды сагай ошоош(ье) hаань

Хγлеэн хододоо байдаг юм.
Эды жэлэй ошоош(ье) hаань
Эхин дуран γнэн юм!

Байтараа эндэ-тэндэhээ хγнэгтэй уhа бариhан, тγлеэ тэбэриhэн γхибγγд бии боложо, Батын дуулахые шагнана.

Аянай шубууд суглараад
Алтанхан намар ерэхэл,
Сиидэм γбэл шангараад
Сэмхэг хγйтэн хойшолхол.

ДАБТАЛГА:

Ульhатай сагай буухада
Ургыхан сэсэг мγндэлнэ,
Дуулим талаар булжамуур
Дахин дуугаа дуулана.

ДАБТАЛГА.

АРЮНА. Эх, hургуулияа дγγргэбэбди гэжэ хэдыш хγхюутэй байгдаа hаань, сэлмэг гунигаар бγрхоогдэhэн энэ γдэшэ. Иигээд лэ энэ γдэрhоо эхилжэ, ехэнγγд зоной харгы замда гарахамнай гээшэ. Ой-ё-ё, ямар юумэн маанадые урдамнай хγлеэнэ гээшэб!? Ойлгоно гγт, γхибγγд, энэ γдэрhоо… энээхэн γдэшэнhоо эхилжэ бидэ бултааран бага наhантайгаа хахасахысаа хахасахамнай гээшэ! Баяртай, хγхюун балшар наhамнай, эжы абынгаа дали дорохоно γдэжэ бодоhон хаhамнай. Уярхаар… Гэбэшье, эхи заханьшье гэжэ мэдэгдэхэгγй γргэн аласа харгы урдамнай… наhанай харгы, ажабайдалай харгы. Хγнэй наhанай харгы гээшэ сагаан тала дайдадахи харгыдал сэхэ уудам бэшэ даа, о-о, олон тоото бэрхэшээлтэй; хада уулын харгыдал  γндэр-набтартай, олон тоото дабаан болдогуудтай… Харин бидэ, 17 наhатайшуул, эдэ бγгэдые дабажа гараха ёhотойбди, дабажа шадаха шадалтайшьебди! Залуу хγнэй hанаан бодол hарьдагай дээгγγр гэжэ дэмы хэлсэдэггγй ха. Теэд, тиимэ байнгγй яахаб; бултанаймнай урда барагдашагγй олон найдал, бодолнууд. Тиимэ гγ, hургуулиин наhанайм нγхэдγγд? Эгээ ядахадаа, нэгэ 10 жэлhээ маанадые юун угтажа байнаб гэжэ таажа шададаг hаа… таажа шададаг hаа… Зай даа, гуниг дγγрээ! Хγхиеб-де-ээ… сэнгэеб-де-э!!.. Yглоогγγр болотор, γγрэй сайтар!! Магнитофоноо шангадуулыт!

Дахинаа шаг шууяа эхилшэнэ.

НАЙДАН (Сэржээнэдэ hэмээхэн дγтэлжэ, гараараа хγрэхэдэл болоно). Сэржээнэ… хоорэлдоон байна.

СЭРЖЭЭНЭ. Юун? Ямар хоорэлдоон?

НАЙДАН (иишэ-тиишээ хараашална). Эндэhээ бага зэргэ саашаа ошожо харанхы руу орое. Намhаа айнагγй бэзэш?

СЭРЖЭЭНЭ. Шамhаа?.. Yгы хэбэртэйб.

НАЙДАН. Тиигээ hаа болоо гээшэ…Яhала гоё, дулаан γдэшэ боложо байна… Гансал, юундэб даа, хэлэхэ гээд, хэлэмни эрьежэ γгэнэгγй. Намда нэгэл юумэндэ харюу γгоорэй.., ондоо юумэн хэрэггγй. Сэржээнэ, ши мγноо тухайсажа байгаа ёhотойш, минии шамда юун гэжэ хэлэхэеэ байхыем…

СЭРЖЭЭНЭ. Тухайсана хаб.

НАЙДАН. Хаанаhаа?

СЭРЖЭЭНЭ. Хаанаhаа? Харанхышье hаань, нюурташни бэшээтэй, хэлэндэшни торсолдожо байна.

НАЙДАН. Тиигээд?

СЭРЖЭЭНЭ. Юун, тиигээд гэжэ. Дуугарха hаа дуугарыш, γгы hаашни ябахам.

НАЙДАН. Байза…Сэржээнэ… Хоюулан нγхэсэдэг болое.., энээнhээ хойшо хододоо нγхэсэдэг болое. Бγ арсыш даа…

СЭРЖЭЭНЭ. Арсаа hаамни яахабши?

НАЙДАН. Яахашьегγйб…Yгы, γгы, оорэйншни дуран гэхэеэ hананам. Хγниие баатхажа болохогγй ха юм. Тиигээш hаа, бγ арсыш даа. Би γнинэй энээн тухай шамда хэлэхэеэ hанадаг байгааб.

СЭРЖЭЭНЭ. Мэдэжэ байгааб.

НАЙДАН. Хаанаhаа? 

СЭРЖЭЭНЭ. Баhа «хаанаhаа». Гэгээн γдэршье hаань, нюурташни бэшээтэй байдаг hэн. Сугтаа нэгэ класста hурана, γдэр бγхэндэ уулзажа байна бэшэ аалди.

НАЙДАН. Зγб таагааш… Тиигээд?

СЭРЖЭЭНЭ. Ха-ха-ха! Баhа «тиигээд». Yгэй, яашоо хγмши иихэдээ, Найдан?

НАЙДАН. Теэд., харюу γгыш… Нγхэсэдэг болохомнай гγ?

СЭРЖЭЭНЭ. … Хаража γзэел.

НАЙДАН. Юун хаража γзэхэ?.. Нγхэсэхэ гγбди?..

СЭРЖЭЭНЭ. Туршаял…

2-хи зураглал

Оперно театрай фойе. Аалин хγгжэм зэдэлнэ.

СЭРЖЭЭНЭ. Би шамайе мγноо hаяхан, зал сооhоо гаража ябахадаш обёоржорхёоб… Найдан, ши ондоо болоош. Хаана хγдэлнэбши, юу хэнэбши?

НАЙДАН. Ши ондоо болоогγйш. Би багшанарай дээдэ hургуулида hγγлшынгээ жэл hуража байнаб. Хойнтожо ороhонби. Урда тээнь Тиксидэ гурбан жэл ажаллааб. Тэндэ ажаллахаhаа урид…(γг-маг гэжэ байhанаа) сэрэгэй албанда ябааб. Энээн тухай ши мэдэхэш…

СЭРЖЭЭНЭ. О, бэрхэлши…(энэ γедэ тэдэнэй хажууда хубсаhа бариhан эрэ хγн бии болошоно. Сэржээнэ тэрээндэ хандана) Танилсагты… Yни удаан харалсаагγй hургуулиингаа нγхэртэй уулзашабаб.

ВОЛОДЯ. Володя…

НАЙДАН. Найдан…

СЭРЖЭЭНЭ. Володя – минии нγхэр. Намдал адли биолог мэргэжэлтэй. Эрхγγдэ hуудагбди. Хэдэн зонууд тэндэhээ Байгал далайе хамгаалха тухай шухала симпозиумда, суглаанда гэхэ гγ даа, ииши ерэhэн аад, γглоодэр γглоогγγр поездоор hооргоо ябахамнай. Мγноо «Байгал» гостиницада тогтонхойбди… «Сэржээнэ  Володя.., ябахамнай гγ?» – гэжэ, эдэ хоёртой сугтаа ябаhан хэбэртэй, нэгэ хγн хажуу тээhээ ооглоно.

ВОЛОДЯ. А-hаа…мэнэ, мэнэ. (Найданда хандана) Манай эрхγγгэй делегаци бултааран шахуу оперно театр ерээбди. 

СЭРЖЭЭНЭ. Найдан, бидэниие γдэшыш. Гостиница дγтэ ха юм… Али,  яарана гγш?

НАЙДАН.  Yгы… γгы… Яаралтай бэшэб.

Эдэ гурбан дахасалдаhаар театрай байшан сооhоо гаранад.

Хγгжэм.

Улаан-Yдын ехэ талмай. «Байгал» гостиницын газаа. Yбэлэй хγйтэншэг γдэшэ.. Театрhаа бусажа ябаhан бγлэг зонууд субаhаар эндэ ерэнэд. Зариманиинь гостиница руугаа орожо, хоёргурбаниинь гэшхγγр дээрэ тамхилжа эхилнэ. Найдан, Володя хоёр хоорэлдэhоор дγтэлжэ, Сэржээнэ хажуудаханиинь дуугай гэшхэлэлсэнэ.

ВОЛОДЯ… Yнгэрhэн зун хаб загаhан хэдэн зуугаараа хосороо бшуу. Яаhанш тулюур саг гээшэб, хγнhоо муухай шγдхэр γгы хаш. Нээрээ юрэдоо, Байгал далаймнай hалажа байна…

СЭРЖЭЭНЭ. Володя, иигэд гээд зугаагаа дγγргээ болгыш, хγрэхэ газартаа хγрэжэ ерэшообди.

ВОЛОДЯ. Аа, нээрээшье. Найдан, намай хγлисоорэй. Таа хоёроо, γни уулзаагγй hургуулиин нγхэдγγдые мγртэй хоорэлдγγлэнгγй, гансаараа ярижа байна гγб. Yнэхоороо, Улаан-Yдэдэтнай дγрбэн γдэр соо шангашаг суглаа хээбди, яhала гэгшээр γндэр-γндэр зиндаатай ноедуудтай тулалсаабди. Гансашье маанадай баялиг бэшэ, России гγрэнэй, бγхы бγмбэрсэг дэлхэйн арадуудай баялиг болохо нангин энээхэн нуурые – Байгал далайгаа аршалха, абарха сагнай туласа ерээд байна гэжэ мэдэхэ хэрэгтэй. Зай, таа хоёроо нэгэ заа сγлоотэй орхиhууби. Ошожо, тээ-тэрэ гэшхγγр дээрэ тамхилжа байhан Сан Санычтай тамхилхамни.

Володя ябашана. Найдан, Сэржээнэ хоёр нэгэ удаагуур хоорэлдэнгγй дуугай согсонод. 

Аалин хγгжэм зэдэлнэ…

НАЙДАН. hонин гээшынь.., тугаарай яhала хоорэлдэжэ байhан аад, мγноо хоюулан γлэхэдэмнай хоорэлдэхэ юумэн олдохогγй гэжэ… Аяар арбан жэл уулзаагγй бидэ хоёрто… Сэржээнэ, нэгэ юумэ хоорыш даа…зохидхоноор, таатайгаар хоорэхэдоо бэрхэ hэмнайш…

СЭРЖЭЭНЭ. Юун, хаана байhан залуугай…hургуулиин шашаг, зугаа наhан…

Голой эрье. «Школьный вальс» зэдэлнэ. Сэржээнэ Найдан хоёр эндэ зогсонод.

НАЙДАН. Сэржээнэ, хэлыш даа, ши минии шамда дуратай… hанаатай байдаггыемни таагаад байhан байнаш. Нээрээшье мэдэхээр байгаа ха. hγγлэй γедэ би шамайе бэшэ басагадhаа ходо илгаруулаад байгааб. Шамайе ажаглажа хараха, хоорэлдэхэмниш илгаатайл байгаа ха. Харин ши оороо, Сэржээнэ, намда ямар hэмши, а? Хооhон бэшэл даа, харасашни дулааханаар γзэгдэдэг hэн. Зγб гγ?.. Юундэ харюусанагγйбши?

СЭРЖЭЭНЭ. Хэлэхэгγйб.

НАЙДАН. Зай, бγ хэлэ.

СЭРЖЭЭНЭ. Ямар дулаан, гое γдэшэ гээшэб.

НАЙДАН. Юун?.. А, тиимэ, тиимэ.

СЭРЖЭЭНЭ. Тугаарай, γхибγγдэй шууялдаанда, ехэ анхараагγй байгааб. Шагналши, Найдан, горхоной шолшогонохые. Сэбэр тунгалаг уhан оёортохи шулуунуудтайгаа, хоёр эрьетэйгээ хγхюунээр хоорэлдэжэ байhандал. Харин эндэхи γнгын сэсэгγγд, ургамал ногоонууд аалихан энэ хоорэлдооень шагна шагнаhаар гунхажа, нойртоо диилдэжэ захалнад ха. Тиигэжэ байхадань… тиигэжэ байхадань, γглоогγγр болотор сэлмэг, дорюун зандаа байха одо мγшэдγγд  барандаа огторгойhоо буужа эндэ ерэшэнхэйнγγд аад, урадхамал уhанда тогтон ядан байжа, энэ hайхан хоорэлдооень мγн лэ шагналсахаа hананад ха гγ?

НАЙДАН. Сэржээнэ, ши ямар гоёор дуугарнабши. Би иигэжэ хоорэжэ заяандааш шадахагγй хаб.

СРЖЭЭНЭ. . Юундэ шадахагγй юмши, бага зэргэ анхаржа харыш, шагныш.

НАЙДАН. Зай… горхон шарьялна, мγшэд яларна… hоое, ямар hонин, бэшэнhээ илгарма ондоо модон гээшэб? Пампаганр γргэн, набша намаа элбэгтэй модон. Уляангир гγ, али хайлааhан гγ, харанхыда муу танижа байнам.

СЭРЖЭЭНЭ. О-ое, зγб ойлгожо харабаш. Нээрээшье, гайхамаар. Ами амяараа гурбан модод боложо ургаха аад, нэгэн боложо няалдашанхайнууд. Гое бэшэ аал!? Бултанhаа ондоо, бултанhаа эли, бултанhаа эбтэй, бултанhаа… бултанhаа… туhалалсыш, Найдан…

НАЙДАН. Бултанhаа..., бултанhаа… hайхан!

СЭРЖЭЭНЭ. Зγб!.. Ши бидэ хоёр эндэ уулзажа байха гγбди?

НАЙДАН. Ти-и-елэй! Гое газар лэ!

Эндэ гэтэhэн Гунгаа бии болоно. hγγлдэнь эндэ тэндэhээ бэшэ γхибγγб сугларнад.

ГУНГАА. Наашаа! Наашаа! Нγ-хаад, битнай таанадтаа угаа hонин нэгэ юумэ дуулгаhуу! Аалин, аалин шагнагты, амилхайгаараа амилагты. Манай класс соо ооhэд хоорондоо нγхэсэдэг нэгэ пара би болонхой гэжэ булта мэдэхэ бэзэбди? Коля Долсон хоёрной гэжэ. Харин мγноо… мγноо γдэшэ хоёрдохи пара бии болоо гэжэ хэн эгээ тγрγγн мэдээб!? Би! Хэд бэ гэжэ гγ? Хэлэхэм гγ, али γгы гγ, а?.. Ой-ой-ой-ёо. Зарим хγнγγдэй ягаахан хасарнуудта гал носожо эхилбэ хаш. Дан лэ hаа харанхы байна, тэрэгγй hаа ооhэдоон таажа шадаха байгаат. Хэд хоёрной бидэнэйнгээ тархяа эрьетэр хγхилдэжэ, хатаралдажа байхада, hэмээхэнээр даа, хажуу тээшээ гаража харанхы руу hγγдэр мэтэ γгы болошоо гэжэ hананат, а? Харанхы соо эдэ хоёрной юу хэбэ гээшэб? Ха-ха-ха-ха…

Энэ γедэ Сэржээнэ хажуу тээшээ гγйжэ ябашана. Мγн лэ улайжа, яахаяашье ойлгожо ядашоод байhан Найдан энээниие харахадаа, Гунгаада гγйжэ ошожо, нэгэ альгадажархиба. Хγлеэгдээгγй ушарай тохёолдоходо Гунгаашье Найданда аhалдажа, эдэ хоёрой наншалдахын тэндэ боложо байхада бэшэ хγбγγдγγд хоёр тээшэнь hалгаажа абанад.

…Харанхы байдал. Найдан Сэржээнэ хоёр γлэнэд.

 

3-хи зураглал

Гостиница.

СЭРЖЭЭНЭ (шарайгаа гэнтэ хубилгажа, эрид тγргэноор). Найдан, би шинии Тиксидэ ажаллаhыеш, университедтэ hуража байhан тухайш дуулаа hэм. Эрхγγ Улаан-Yдэ хоёрой хоорондо холо бэшэ ха юм даа. hаяхан, гайхалтай, наашаа ерэхынгээ урда γдэр, эндэ, γни холодо уулзаагγй  шамтай уулзажа болохоб гэжэ гэнтэ толгойдомни орошоо hэн. Нээрээ, hонин гээшынь, уулзашаба ха юмбиб теэд. Би шамда хэлэхэ гэhэн олон асуудалаа досоогоо хадагалжа ябагшаб…(hооргоо дорьбогγй боложо) хэлэхэеэ hанадаг hэм … Харин мγноо дэмы γлγγ юумэ шашана хаб… хадамда гарашаhан, хоёр γхибγγдтэй болошоhон хойноо… Гансал гомдол γлэнхэй… шамда гэжэ…

НАЙДАН. Сэржээнэ…Сэржээнэ, намайешье олон асуудалнууд зобоодог лэ… Ямар гомдол тухайгаа хэлэнэш? Намда гомдоноб гэжэ гγ? 

Энэ γедэ тамхилжа дγγргэhэн Володя гэшхуур руу буужа ерэшэнэ. Тэрэ Сэржээнэ Найдан хоёр тээшэ хараашална.

ВОЛОДЯ. Ойлгожо байхадамни, та хоёрой зугаа дγγрээгγй хэбэртэй. Теэд аяар арбан жэл соо уулзаагγй hургуулиин нγхэдγγдтэ хоорэлдэхэ hонин hорьмой байгаал юм бэзэ. Нγхэдγγд, намда нэгэ дурадхал бии болошобо. Юу гэжэ эндэ хγлдэжэ зогсожо байхабибди, ороебди гостиницада (часыгаа харана). Та-ак, арбан сагhаа γнгэржэ байна. Оройшог, гэбэшье γрдихэбди. Оюутадай хамтын байрын хаагдатар γшоо табин минута. Найдан, бишни иимэрхγγ юумэ hайн мэдэхэб. Оороо эжы абатайгаа Эрхγγ хотодо гэртээ байжа γдоо, университедтэ hураhаншье hаа, оютадай хамтын байрада байдаг Сэржэнэтэй нγхэсэжэ эхилхэдээ хэды гээшэ Сэржээнэеэ γдэшэhэн, оройн арбан нэгэн сагта байрайнь фойеhоо газаа γγдэнэй харуулшан шабгансанарта γлдγγлhэн гээшэбиб (энеэнэ). Зγгоор тэдэшни бултадаа ахир муунууд бэшэ hэн. Зэмэлжэ байгаад зарим γедоо hγниин арбан хоёр сагташье оройтоhон оюутадые байрадань уруулагша hэнγγд. Тиимэ гγ, Сэржээнэ?  Сэхынь хэлэхэдэ, тэдэ харуулшан шабгансанарай хажуугаар hэмээхэн хамтын байра руу яhала орожо шадаhаншье байхаб. Маанадтай энэ гостиницада γни болохогγйш, байрадамнай орожо хори-гушан минутын болзор соошье hаа хоорлдэжэ hуужа, нэгэ шэл шампанска гγ, али hайн улаан архи барижархия. Уулзаhанайхи, танилсаhанайхи гэжэ. Сэржээнэшье γе болоод лэ Улаан-Yдэеэ тэгγγлжэ, эндэхи тγрэл гарбал, γетэн нγхэдоо домогложо байдаг. Тиимэhээ hамгыемни hамааруулжа эндэхи hониноо хоорэжэ γгыш даа.

Сэржээнэ, Найдан хоёр нюдэ нюдоороо харалсаад абана.

СЭРЖЭЭНЭ. Нээрээшье, ороод гарыш, Володя зγб хэлэжэ байна.

НАЙДАН. Зай, тииhγγлби теэд, урижа байхадатнай яажа арсахабииб.

Гостиницын нэгэ таhаг.

ВОЛОДЯ. Найдан, хубсаhаа тайлажа иишээ hуужа бай (стол тээшэ заана. Пальто, малгайгаа тγргэн тайлажа шифоньертэ γлгэнэ, мγн Сэржээнэдэ энэ хэрэгтэнь туhалалсана). Би энэ зандаа буфедhээ гγ, али доро ресторанhаа юу-хээхэнэ абаад ерэhγγб. Таанад хоорэлдэжэ байгты, би тγргэноор даа…

Володя гаража ошоно. Нэгэ γедэ Найдан Сэржээнэ хоёрой хоорондо дахинаа шэмээгγй байдал тогтошоно. Байтараа буруу тээшээ хараад байhан Найдан энэ байдалые таhална.

НАЙДАН. Володя нам тухай мэдэхэ гγ?

СЭРЖЭЭНЭ. Нэрыеш сэхэ дурсаагγй hэм, зγгоор оортэйнь танилсажа, нγхэсэжэ эхилхынгээ урда тээнь нютагайнгаа нэгэ хγбγγнтэй… удааханшаг, γнэн зγрхэнhоо нγхэсэжэ ябаhан тухаймни hайн мэдэхэ. Ши бидэ хоёрой хоорондохи нюусые барандань хэлэжэ шадахашьегγй байгаа hаа, олон юумэ хоорэжэ γгоо hэм. Хадамда гарахаяа байhан хγнhоо, наhанайнгаа нγхэрhоо юу нюухабши даа. Хγлисоорэй, теэд эндэ минии буруу γгы…

НАЙДАН. Яахаб теэд, болоhон юумэн болоод дγγрээ… hэ, нэрээшье, hониноор уулзашабабди…

Голой эрье. Холбоо гурбан модоной хажууда хγтэрэлдэhэн Найдан Сэржээнэ хоёр бии болонод.

НАЙДАН. А.., ямар гое газар гээшэб! Yдэшэ бγхэндэшье эндэ шамтайгаа уулзажа байхаар бэлэнби.

СЭРЖЭЭНЭ. (hалаатай модые тэбэринэ) Баарhан, гурбан hалаатамнай маанадаа γгылжэ, уйдажа байна гγш? Дабирхайтайханууд, hарын толондо ялалзаhан набшаhануудайш hаршаганаае шагнаархажа дорошни hуухабди. Харин тиихэдэ, ши, модохон, бидэнэй юун тухай хоорэлдэhые хэндэш-юундэшье дуулгаха ёhогγйш, зай? Эндэхи нюуса, бидэ гурбанайл нюуса байха ёhотой.

НАЙДАН. Сэржээнэ, би ходо гайхагшаб. Ши шγлэг бэшэжэ байха ёhотой хγн байгаад, бэшэнэгγйш. Туршыш. Намдаа зорюулжашье hаа.

СЭРЖЭЭНЭ. hа. Шамда шγлэг зорюулха сагни γшоо ерээдγй. Хγлеэжэ, хаража γзэхэб. Туршахаб шамайе (энеэнэ). Yнэн дээрээ би юу шγлэг бэшэжэ бирахаби б даа. Туршаад γзоо hэм, тулюурхан. Зγгоор хγн бγхэн досоогоо нэгэ багашье hаа шγлэгшэн юм гэжэ дуулаа hэн гγш? Ехэнхидээ ши бидэ хоёр шэнги… 17 наhандаа., энэ иигэжэ нγхэсэжэ байхадаа.

НАЙДАН. Ойлгоноб. Теэд, би яагааш hаа шγлэг зохёожо шадахагγйб, хэды шамтай иигэжэ нγхэсэжэ… дурлалсажа байгаашье hаа.

СЭРЖЭЭНЭ. Найдан, дурланаб…дурланаб гэхэеэ бγ яара гэжэ шамда хэлэнэ hэм, мартаа гγш? hайса бодожо γзэхэ ёhотойбди. Yнэхоороо γнэн дуран гээшэш γнэтэй-сэнтэй юумэн байха. Тон нангин хэрэг бшуу. Энээниие юунтэй сасуулхабши? Даб гээд хэлэхэньшье хγндэ. Аба, эжын энэрхы зоолэн дурантай гγ? Магад… магад. Али γшоо γлγγ сааша гγ? Магад… магад. Ши бидэ хоёр энээндэ мγноо дээрээ тон зγб харюу γгэжэ шадахагγй хабди. Дан лэ hаа эдирхэнγγдбди…

НАЙДАН. Юугээ хэлэнэш, Сэржээнэ. Бидэ хоёр γнинэй ехэнγγд болонхойбдил (Сэржээные тэбэрижэ таалахаа hанана. Тэрэнь хёлогод гэжэ, саашаа болошоно). 

СЭРЖЭЭНЭ. Дахинаа!? Мγноо hая шамда хэлэнэ бэшэ аалби? Ойлгоогγйгши? Бидэ хоёр hайн нγхэсэhэн хойноо, hайн… дурлалсаhан хойноо… Ойлгоо гγш? Эртэ! Нээрээ хэлэнэб, шамтай нγсэжэ ябахадам тон hайн байна. Шамhаа ондоо намда хэншье байгаагγй, магад байхашьегγй. Тγрγγшын дуран гээшэ энэ гγ? Али γшоо ерээдγй гγ? Yнэн дээрээ γнэн дуран, ехэ дуран гээшэнь хэзээ ерэхэб, хаана гээшэб? Хаана гээшэб тэрэнэй хэмжээниинь, эхи заханиинь? Теэд ехэ яараhанай хэрэггγй бэшэ аал? Дуран гээшэ таагдаагγй байхадаа, таажархиhанда оробол hонин, hайхан бэшэ гγ? Нэгэ ямараб даа… сэлмэгhээ сэлмэг тэнгэритэй, арюухан hайхан булагай тунгалаг уhантай сасуулмаар гээшэ ха…

НАЙДАН. Хэды сугтаа нэгэ класста hураhаншье hаа, γдэр ошохо тума шамаяа шэнээр нээжэ тааналби. Сэржээнэ, хамаг юумэн хуу шиниихеэр болуужан. Энэ-тэрэ эндγγ гаргахаа hанаа hаамни, намаяа хγлисэжэ байгаарай. Хγлеэхэб шамайгаа, хэдышье болотор хγлеэхэб… гомодхоохогγйб. Тангаригаа γгэнэб! Юун гээ hэмши даа… γγлэгγй сэнхир хγхэ тэнгэридэл, булангир муухайгγй булаг аршаандал байха хэтэ мγнхэдоо бидэ хоёрой хоорондохи инаг дуран…

СЭРЖЭЭНЭ (альгаа ташана). hа-hа-hа! Намайгаа  магтажа байhанаа, оороо ямар гоёор дуугаржархибаш…  Иигэжэ байжа би хэлээгγйб.

НАЙДАН. Теэд шамтай нγхэсэ нγхэсэhоор шамдал адли шγлэгоор дуугардаг болохолши, хайшаа ошохобши (курткэеэ тайлажа Сэржээнын мγр дээрэ табихаа панана).

СЭРЖЭЭНЭ. Yгы, γгы, байг. Ши оороо ганса самсаар даарахалши.

НАЙДАН. Yгы, Сэржээнэ, би иигээд шамайе байлгаха аргамгγй, шадахагγй байнам. Бари, мγр дээгγγршни хаяад γгэhγγ.

СЭРЖЭЭНЭ. Зай, тиигыш даа. hайн бэлэйш. Нэгэ юумэ хэлэхэм гγ, hэмээхэнээр…

НАЙДАН. hэмээхэнээр? Хэнhээ айгаа юмши. Ши бидэ хоёрhоо ондоо эндэ шγдхэршье γгыл.

СЭРЖЭЭНЭ. Ш-ш… Эшэдэhэмни хγрэнэ. Нэн тγрγγн шамhаа эшэнэм. Yшоо бидэ хоёрой зугаае энэ гурбан hалаата модон hонор шэхээ табяад шагнаархажа байна гэжэ мэдээрэй. Ш-ш…

НАЙДАН. Зай, гурбан hалаата модон бидэ хоёршни шиниингээ нюусые ондоо хэндэшье дуулгахагγйбди.., найдуулнабди.

СЭРЖЭЭНЭ. Нээрээ гγ? Тиигэбэл шагнагты... hγγлэй γедэ… хэлэхэм гγ сэхыень?.. би шамайе ондоо басагадта, юундэб даа… жγтоорхэдэг болошоо hэм.. Нээрээ-нээрээ, шинии эндэ огто гэмэгγй байгааш hаашни. Юундэб даа, шинии  hайнаар волейбол, али футбол  наадажа байхааршни ондоо басагадууд намдал адли атаархажа байжа хойноhоошни хаража байна гγ гэжэ hанахадаа, досоомни муу болошодог hэн. Найдан, намайе бγ наада баряарайш, би сэхыень шамда хэлэбэб.

НАЙДАН. Юун наада барихабииб, Сэржээнэ. Бишье баhа шамдаа сэхыень хэлэhγγб. Юундэб гэхэдэ, би шинии хойноhоо адаглаhаар бγри γнинэй hэм. Алхам бγхыеш..., дуугарха бγхыеш. Зарим сагуудтаа оорыгоо γбэштэй хγн ха гγб гэжэ зэмэлээдшье абадаг байгааб. Тиихэдээ мγноо энэмни хуу хамаагγй, зγб ябадал шэнги болоно гγ? Сэржээнэ, би шамда дуратайлби даа, яахыншье аргагγй. Юуш гэжэ бай, яажашье зэмэлэ… 

Эдэ хоёр таалалдана.

СЭРЖЭЭНЭ. Намда нэгэ иимэ дурадхал байна... Би биолог мэргэжэлтэн болохо ехэ дуратайб гэжэ шамда хэлээ hэн гγб?

НАЙДАН. Хэлээ hэнши, hананаб.

СЭРЖЭЭНЭ. Нээрээшье, байгаалида, сэсэг ургамалнуудта, шубуу-амитадта яатарааш дуратай гээшэбииб. Энэ минии наhанаймни ажал хэрэг болохо гэжэ γшоо 5-хи класста hуража байхадаа ойлгожо абаа hэм. Найдан, би Эрхγγгэй университедтэ туршажа γзэхоо hананам. Тиимэhээ… Шагнана гγш?

 НАЙДАН. Анхаралтайгаар. Юун дурадхал бэ?

 СЭРЖЭЭНЭ. Байза, байтараа хэлγγжэм. Юундэ Эрхγγ руу ошохоёо hананабиб гэхэдэ, Улаан-Yдэдэ ажаhуудаг насамни тиишээ ошохоемни дурадхана. Оороо тэндэ hуража гараhан, мγноо биологиин дид-эрдэмтэн мэргэжэлтэй Буряадай эрдэмэй тγбтэ ажалладаг юм. Нагасамни ямар олон номуудтай гэжэ hананаш. Харин Алдар оройдоошье тэрэ номуудаар hонирходоггγй…

НАЙДАН. Ямар Алдар?

СЭРЖЭЭНЭ. Ямар Алдар?.. Хэлэхэгγйб. Яахаа hанаабши? Ха-ха-ха!.  Наадалнаб даа, нагасымни хγбγγн. Маанадтал адли мγноо hургуулияа дγγргэжэ байна. Шамтай сасуу болоно гээшэ ааб даа. Одоо тэрэшни городой гоемсуу юм ааб даа, манай иишэ ерэжэ γгэдэггγй. Манайда ерэжэ байдаг hаань, ши мэдэлсээд, танилсаад байха hэнши. Зай, Алдарые орхие.  Хэлэл даа сэхэ руунь нэгэ юумэ. Ши тэрэ мγноохи спортфак гээшэдээ орохоо hанана гγш? Ой, би шинии тэрэ боксоор шаасалдахада огто дурагγйдэгшэб. Ямар муу спорт гээшэб, хамар аманhаа шуhанай гаратар шаасалдаха гээшэ…

НАЙДАН. Тиихэл hанаатайлби даа.

СЭРЖЭЭНЭ. Найдан, хоюулан Эрхγγгэй университедтэ орохоёо туршаебди гэхэеэ hанаа hэм?

НАЙДАН. hγγе, ямар hонин юумэ дуугаржархибаш! У-ра-а! Ямар бэрхэ гээшэбши шимни! Миниишни ухаанай оёортош иимэ бодол ороогγй байгаал. Эрхγγ! Эрхγγ хото мандаха болтогой!

СЭРЖЭЭНЭ. Аргаар, аргаар, дан эртэ бγ хоорγγтэ. Тэндэ орохо гээшэшни, ой-е шангахан…

НАЙДАН. Тиигээшье hаа, у-раа, Эрхγγ хото!!

«На французской стороне…» - гэжэ дуун зэдэлнэ.

4-хи зураглал

Буряадай гγрэнэй университедэй оюутадай хамтын байрадахи нэгэ таhаг. Yдэрэй саг.  Жамсо Бадарма хоёр бэе бэедээ инаглалсажа, таалалдажа hуунад. Найдан Бадма хоёрой гэнтэ таhалга соо ороод ерэшэхэдэ, таалалдажа байhан залуушуул бэе бэеhээ халба hγрэн холодошонод.

БАДМА. На-а, бари, тэрэ дурлаhан, домоглоhон газетэшни! (орон дээрэ ном барижа хэбтэшэhэн Жамсада дγтэлжэ шэдэжэ γгоод, дэгэл малгайгаа тайлажа γлгэнэ).

ЖАМСО. Бэрхэш, Бадма! Зуун наhа наhалжа, зумбараагай нγхэнhоо торожо γхоорэй! Намдаа хододоо иигэжэ газета абажа байхашни болтогой! Мγнгэтэй болоходоо шамаяа пивээр садхаагуужам.

БАДМА. Тиихэшни гээбии… Одоо тэрэ шинии юрооhон зуун наhанайнгаа ойе тэмдэглэжэ байхадам, ехээр хγлеэгдэhэн боошхотой пивэеэ нюргандаа γргэлоод орожо ерэшэхэ байхаш. Тиихэдэшни, зумбараагай нγхэнhоо торожо бэшэ, столой хγлhоо торожо тэрэ дороо γхγγжэм. Тэрэ боошхотой пивэеэ оороо садатараа уугаарайш. (эбhээлhээр столдо ерэжэ hууна) Мγноодэр яаhан залхуутай лекцинγγд байба гээшэб. Унтажа, унтажа hууhанаа ерэбэб. Таа хоёрhоо жаргалтай хγнγγд энэ дэлхэй дээрэ бии гээшэ гγ, а, Бадарма, Жамсо?

БАДАРМА. Бидэ hая лэ ороод байнабди (стол дээрэ байhан номуудые шэнжэлжэ γзээшэн болоно).

БАДМА. Хари, тии-гээт, тии-гээт! Та хоёрой толгойнууд лекцинγγдта hуу hууhаар мγн лэ гашалхын тэндэ байна гγ, али дуранай охиндо hогтожо манаршоод байнад гγ?.. Хулисоорэйгты, хулисоорэйгты! Зγгоор ооhэдоон худалаар бγ хэлэгты. Газар шэхэтэй, гахай нюдэтэй юм гэжэ мэдэхэ бэзэт? hγγлшын параhаа тэрьедэжэ ерэшэhэноо бγ нюугытэ.

ЖАМСО. Ши юумэ хуу мэдэhэн, хараhан байхаш. Хэлыншни γзγγрые таhалжа хаяад, γшоо амыешни пластыряар няажархихаб. (Найданда хандана). Найдан, мγноодэр волейболынгоо секцидэ ошохо болоно гγбди, али γгы гγ?

НАЙДАН. Yгы хаш гэжэ hаял ойлгожо байнам. Мγноодэр сγлоо сагаар элбэгэбди. (хубсаhаа тайлажа hэлгэнэ.)

БАДМА. Сγлоо бай-н-а-а. У-ра!! Оюутадай сγлоо сагынь мандаха болтогой! Оюутадта сγлоо γгэгтын! Yгы hаатнай, зантагар тархитай профессорнууд, сухал ехэтэ декангууд, таанадай урдаhаа буhалгаа γγсхэхэбди!.. Табан жэл соохи багшын hургуули эндэмни байна (гараа хоолойдоо абаашана). Дγγргэжэл абаhууб даа. Дипломтой болоходоо, хооhон hэбхи саарhануудые арhан хара портфель соо хэжэ гартаа баряад γйлсоор гэшхэлдэг, нюдэндоо хара очки зγγжэрхёод столой саана hуудаг ажалтай болохоб. Арба – арбан табан жэлhээ салин, мγнгэн гээшэ намдал байха!.. 

Нэгэтэ, сентябриин нэгэнэй hайхан уγглоогγγр, баглаа сэсэг баринхай би долоон наhатай нюhатай хγбγγгээ дахуулжа, Улаан-Yдын эгээ гое hайхан hургуулидахи эгээ hайн заадаг багшада, шамда, Бадарма…а… Хэнеевна болохобши да?.. хэлыш, хэлыш тγргэн… толгойдохи hайхан бодолнуудни  тооришэхэдоо болохол … а, хая саашань… Бадарма Буянтуевна гэе, гоёор таарана, Улаан-Yдэ хотын эрхим бэрхэ багша Бадарма Буянтуевнада…тиимэээ ши мγноо лекцинγγдээ хаянгγй номоо бэрхээр γзэжэ эхилхэ ёhотойш, тэрэгγйдоо арбан табан жэл соо тγрγγ hуурида гарахашни хγндэхэн болохо, урда тээнь γшоо аймаг соогоо тγрγγ багшын hуури эзэлжэ наашаа, город руу, дэмжэгдэхэ ёhотойш, о-ё-ёо!.. (уйлаганан hагад болоно)…Баарhанши даа, Бадарма, хайрланаб шамайгаа мγноонhоо. hалагануур-дадагануур болотороо hургуулиин γхибγγдтэй нервэеэ hалгаахашни гээбии… Байза, юун гэжэ байгаа hэмбииб?. а, зай… hургуулиин эгээ бэрхэ багшада ерээд…

Бадарма…Буянтуевна, баригтын энэ баглаа сэсэгγγдые.., тиихэдэм  ши урдаhаамни -  «hайнта даа, hайнта даа» гэхэш… Бадарма Буянтуевна, би энэ газар дээрэ тγрэhэн, тэнжэhэн ганса хγбγγгээ (Бадма уйлаганаад абана) гансал танда hургуулхаа hананам, ехэтэ найданам… ши урдаhаамни - «γгэй..,  битнай γхибγγдые ганса гансаарынь hургадаг бэшэби, класс абанхайби» гэхэш… Бадарма Буянтуевна, hанаагаа бγ зобогты, мγнгэн байха, хэдышье байха, гансал «хэдые» гэхэеэ бγ гайхаарайгтын. Тиихэдэмни ши, бэрхэ багшашье hаа, мγнгэ салингаар тулюуршаг хадаа: «А… а… зай, туршахал болоо гγγби»- гэхэш. hайнта даа, таниие арсахагγй байха гэжэ найдажа байгаа hэм. Сэхынь хэлэhγγб, хγбγγмни дуран соогоо, эрхээр оодоо болоо юм. hамган бидэ хоёр сγлоо багатай, ажал ехэтэй хадаа хγбγγндээ анхаралаа ехэ γгэжэ шадаагγйбди. Yшоо тиихэдэ энэмни хэниигээ дуряашоо юм, hамган бидэ хоёр hургуулида hайн лэ hурадаг юм hэмди, хоюулан дээдын hургуулитайнуудбди… Бадарма Буянтуевна… мγнгэн тγлбэритнай hайн байха, таниие шамарлуулхагγйбди., хγбγγмнай юрэдоо… саанаhаа мохоо хγн хаш, танай ехэхэн оролдолго хэрэгтэй…

БАДАРМА. Болоо, болоо, hанаагаа ехээр бγ зобогты Бадма… а.., Хэнеевич бэлэйш даа?.. мохоо хγбγγ тγрэhэн хадаа Мохоевич болыш даа… hанаагаа ехээр бγ зобогты, Бадма Мохоевич, битнай танайнгаа газар дээрэ тγрэhэн ори гансахан хайрата хγбγγетнай (уйлаганаад абана)…баарhанши даа, тэрэ γедэ, минии тэнгэри хγрэмэ дээрэ гарашоод ябахада, таамнай доошоо буушанхай, ноен бэшэ нохой болошоод ябаха бэзэт… нюhатай хγбγγетнай миинтээр hургуужам даа.

 ЖАМСО (газетэеэ баряатай зандаа оронhоо бодоно). hэй, таанад, байзагтылта даа, нэгэ заа намайе шагнагты. Мγноодэр оперно театр соо «Евгений Онегин» табигдахань гэжэ энэ газетэдэ бэшээтэй байна. Бадма, ши хэды дахин оперно театр ошожо γзообши? Опера, симфоническэ хγгжэм гээшые хаража, шагнажа γзоо гγш?. Аяар табан жэл соо городто байгаад оперо гээшые арайхан гэжэ нэгэ дахин шагнаха гээшэмнай, эх! Яаhан зонууд гээшэбибди, γшоо ерээдγйн интеллигенци зонууд, дээдын мэргэжэлтэд! Багшанар!! Мγноодэр сγлоотэйбди, тиимэhээ бултадаа «Евгений Онегиндэ» ошоебди. Найдан, ши энэ намартаа тγрγγшынхиеэ hургуулида багшалжа эхилхэш. Спортфаг дγγргэhэн ши бидэ хоёр, тγγхын факультет дγγргэhэн Бадма, Бадарма хоёр шэнги тиимэ ехэ хγндэтэй, ухаа обоотой багшанар байхагγйдоо болохобди, гэбэшье..., гэбэшье.., яажа мэдэхэбши, хамаг юумэн маанадhаа, ооhэдэhоомнай болохо – бγ мартагты! – эрэшγγл багшанар гээшэш мγноо hургуулида тон γсоон болонхой, тиимэhээ хγндэтэй болонхой, магад энэ намартаашье нэгэ-нэгэ эгээ уймар классуудые маанадай даажа абахыемнай эсэхысээ эсэжэ hульмышаhан hургуулиин директор дурадхахадаа болохо. Саб байса спортын хажуугаар, оюун бэлиг ухаанаа γхибγγдтэ харуулха хэрэгтэй. 

Бодожо γзыт, нэгэ γрзэгэрхэн хγбγγнэй « Найдан Лубсанович, та городой хγгжэм дуунай томо ордон соо орожо γзоо γэн гγт, ямар оперо, балетуудые хараабта?»- гэжэ hураа hаань, юун гэжэ Найдан, ши  харюусахабши,а,  эшхэбтэр бэшэ гγ?

БАДАРМА. Yгэй, юун гэhэн хашартай ухаан заалган эндэмнай боложо байна гээшэб. Бадма, Жамсо хоёр – таа хоерые ямар батаганаан хаанатнай хазажархёоб? Найдан, ши яажа эдэ хоёрые тэсэжэ байна гээшэбши?Эдээнэйшни уураг тархиниинь ухаанайнгаа ехэдэхэдэ зантагар тархинууд соогоо багтажа ядажа, шэхэнγγдээрынь доошоо урдажа эхилбэ хаш…

НАЙДАН. Таанадые шагнажа байхада шэхэндэ шууяатай болошоно… Харин Жамсын «Евгени Онегин» тухай хэлээшэ лабтайл хаш. Би дэмжэнэб, ошоебди оперно театр (бодолгото болошоно). Суута Пушкинэй суута «Евгени Онегин» зохёол…  зохид hайхан Татьяна… γнэн сэхэ дуран. Юhэдэхи класста hуража байхадамнай багшамнай басагадта Онегинэй бэшэгые, хγбγγдтэ Татьянын бэшэгые сээжэлдγγлэгшэ бэлэй…

ЖАМСО. О, о! Харыт нγхэдγγд, би гансаараа бэшэлби. Намдал адли сэсэн толгойтой хγнγγд эндэмнай байнал. «Да здравствует муза, да вскроется тьма!»… Хγндэтэ минии Бадарма!  Яагаад 18-хи, 19-хи зуун жэлнγγдтэ кавалерэнгγγд даманудаа театрта уридаг hэм, тэрээндэл адли, би шамаяа мγноо γдэшэ hайхан ордон ошожо оперно зγжэг хараябди гэжэ уринаб (дохино). 

БАДАРМА. А-hаа, Найданай мγнгоор. 

БАДМА. Найдан, намда билет хэрэггγй, би сγлоогγйб.

ЖАМСО. hа, хэн мγноо hаяхан сγлоотэй болошоходоо «ура!» хашхаржа байгаа hэм?

БАДМА. Yгы, γгы, намда сγлоо байх-кγй.

ЖАМСО. Бадмые орхие саашань. Бадарма бидэ хоёр нэгэ тээшээ ошоод ерэхэбди, оройтошоо болной, оперно театрай фойе соо хγлеэжэ байгаарай. Заатагγй ерэхэбди. Урдахануур, hайн hууринуудта биледγγдые абаад байгаарайш, зай гγ? 

Жасмо, Бадма хоёр столдо hууна. Найданай hуухаа байхада Бадарма тохоногhоонь татана. 

БАДАРМА. Найдан, би шам тухай нэгэ юумэ хэлэхэмни гγ, сухалдахагγй hаашни? 

НАЙДАН. Yгы, сухалдахагγйб.

БАДАРМА. Зай. Тиигээ hаа… юун гээд эхилэлтэйб… Эндэ бидэ булта шинии hайн танил, нγхэдγγд гээшэбди. Тиимэ гγ? Би эхэнэр хγн хадаа, эхэнэр хγнэй нимгэн зγрхоор нэгэ юумэ таажа шадаад байдагби. Найдан, шамайе юун бэ даа нэгэ юумэн ехээр зобооно, зγрхэ сэдьхэлыш хγлгоонэ гээшэ гγ даа. Ойлгохоор бэшэ нэгэ нюуса. Yнинэй. Юун шамайе зобооноб?  Тэрэ нюусаяа, магад, бидэнтэйгээ хубаалдаад γзэхэ байгааш. Дээрэ байхадаа болохо, туhалжашье магадгγйбди. Намhаа, эхэнэр хγнhоо гайхаа юм hаа, эдэ хγбγγдтэйгээ хубаалдыш.

НАЙДАН. Бадарма, юугээ хэлэнэш. Юун намайе зобоохоб, бараг ааб даа… бараг.

БАДАРМА. Байза. Тиимэ нэгэ нюуса би гγ, али γгы гγ, хγн шамайе баадханагγй, хэлэхэгγйдэш болохо. Зγгоор γшоо нэгэ ондоо юумэ хэлэхэмни гγ? Одоо эндэ γлγγ юумэ дуугарнаш гээ hаашни, хэлээ хазуужам, бγхы γгэнγγдээ hооргэнь абуужам… Гэрэл тухай хэлэхэмни. Yнинэй энээн тухай шамтай хоорэлдэхэ гэжэ hанагша hэм. Гэрэл ямар илдам, зохид басаган гээшэб. Аяар нэгэдэхи курсэhээ эхилжэ шамаар hонирхожо ябана.. Бидэ булта хаража, ойлгожо байдагбди, оороошье hайн мэдэжэ байнаш. Теэд юундэ… юун гэхэб даа… юундэ ши Гэрэлдэ харюугγйбши? Шамайе ондоо басагатай гγ гэхэдэ, γгыш, бидэ баhа ойлгоод байдаггабди. Хахад жэлhээ Гэрэлтэй харалсахаа болихош. Найдан, минии γлγγ юумэ дуугаржа байгаа hаамни, γшоо дахин хγлисоорэйш. Теэд… таа хоёр нγхэсоо hаа бэе бэедээ ехэ тааруута.  Нээрээшье, ямар зохид басаган гээшэб, Гэрэл. Табан жэл соо тэрэниие hайн мэдэхэ болонхойб. Шамда дуратай, ехэ дуратай гэхэдэ болохо 

НАЙДАН. Yнэн дээрэ γнэн дуран гэжэ би юм гγ, а? Би γнэншэнэгγйб!..

БАДАРМА. Юугээ хэлэнэбши, юундэ γнэн, сэхэ дуран байхагγй юм! Хари, хγнэй ойлгохоор, нэгэ иимэрхγγ юумэн лэ шамайе зобоодог байhан байба гээшэ… Басаганда, муу эхэнэртэ мэхэлγγлhэн гγ даа... Найдан шамда заатагγй ерэхэ… ехэ дуран… γнэн дуран. Тэрээнгγй хγн энэ hайхан дэлхэй дээрэ ябажа шадаха юм аал?

НАЙДАН. Бадарма, шинии намда hайниие hанажа, γнэн зγрхэнhоо хэлэhыешни ойлгоноб. Гомдол γгы, hайн бэлэйш. Зγгоор энэ минии хэрэг, би оороо хуу шиидхэжэ шадахаб. Нэгэл юумэ гуйха байнаб, - шарха дээрэмни дабhа бγ адхыш даа, зай гγ?

БАДАРМА. Би ойлгооб. Дахин энээн тухай хоорэлдоон болохогγй, би хэлэхэ гэhэн юумэеэ шамда хуу хэлээб.

 

5-хи зураглал

Оюутадай хамтын байрадахи таhаг.

ГЭРЭЛ. Орожо болохо гγ?.. (Бадармаада) Шамайе эндэ байха гэжэ мэдэжэ байгаа hэм. Ши бидэ хоёрой мγноо γдэшэлэн тээшэ гэлсэhэн хоорэлдоомнай бγтэхэгγй тээшээ боложо байна гэжэ дуулгахаа ерэбэб.

БАДАРМА. hоое, бишни оро hэнэггγй мартажархёод, ондоо тээшээ ошохоёо байгаалби. Бидэ хоёрой, эхэнэрнγγдэй хэрэг барагтай ааб даа, хожом болуужан.

БАДМА. Наашаа hуу, бидэнтэй хоол барилса. Нюуса бэшэ юм hаань хэлыш, ямар шухала хэрэг гаргаабши?

ГЭРЭЛ. hайнта даа, би садхаланби. (Бадармаада) Шимни бараг гγш, юундэ нюур шарайшни hанаа зобоhон шэнгиб?

БАДАРМА. Би гγ? Би яашаха юмбиб. 

БАДМА. Мэнэ hая энэшни Цэдэбтэй тэрэ углууда шэбэнэлдэжэ байhанаа ерэбэ. Юун гэлдээб даа, заримдаа шэбэнэлдэжэ байhанаашье мартажархёод, шанга шангааршье дуугаралдаад абаа. Найдан, ши ойлгод гээрээ, Жамсаhаа альган шаанги эдибииш. Харин шинии, Гэрэл, маанадhаа гайхаха юумэншни γгы, оюутадай хамтын эдеэн гээшэшни, юугээршье бэлдэгдэhэн байгаа hаа, амтатай байдаг юм гэжэ мэдэхэгγй юм аалши? 

ЖАМСО. (Бадмада хандана) Ши оороол шэмээгγй бай, γгы hаа Бадарма бидэ хоёрhоо хоёр тээhээ альган шаанги эдихэдээ болохош.

ГЭРЭЛ. Y-гы, γшоо дахин дабтанаб: сад-ха-лан-би – гэжэ. Харин hууха hандайн γгыдэ, шинии оронойшни хажуудахана hуушахамни гγ? Жамсо, hая hонин энциклопеди баряад hуугаа hэнши, харуулыш.   

ЖАМСО.  Юугээ  энэ энциклопедеэр мγноо hонирхоо юмши. Yглоонhоо хойшо лекцинγγдтэ hуужа толгойшни γшоо гашалшоогγй гγ? Харин бидэ мγноо γдэшэ нэгэ тээшээ гаража жэгтэйхэнээр даа сγлоо сагаа γнгэргэхэ гэжэ шиидээбди. Гэрэл, ши орой заяандаашье таажа шадахагγй байхаш. Таагаад γзэ даа.

ГЭРЭЛ. Нээрээ гγ!? Кинодо ошохоо hанаа бэзэт, γгы hаа, мγнгоо хамтаруулжа, нэгэ тээшэ ошожо нэгэ кружка пиво уухаа гγ?  Ондоо тааанадта мγнгэн хомор лэ ха, стипенди гарахань γдыхэн.

ЖАМСО. Ха… Кино… пиво… Дээхэнγγр… дээхэнγγр аба, бγ баhыш даа бидэниигээ.

ГЭРЭЛ. Тиигээ hаа… Бурдрам ошохотной гγ?

БАДМА. Дγтэхэнэ, дγтэхэнэ таабаш, Гэрэл. Бурдрам hаань, би ошохо байгааб, теэд эдэ гурбашни, ой, даа, тэрэ лекцинγγдhээмнай дутуугγй унташахаар юумэндэ ошохоо hананад. Зγгоор ши, дурлаа юм hаа, тиишээ эдэнэртэй ошоходошни болохо… минии орондо. Ши манай таhагайхидые мγнгэ γгы гэжэ ехээр бγ баhа, Найдамнай яhала мγнгэтэйхэн байха. Эдэ хоёрыеш дахуулаад (Жамсо, Бадарма хоёр тээшэ толгойгоороо заана) оперно театр ошохоо байна… Татай! хэлээ таhа хазаhууб, γгэ алдажархибалби (амаа барина). 

ЖАМСО. Ши тиимэл ха юмши даа. Дулаан уhан хаана тогтодоггγй гэдэг бэлэй? Зγгоор, тиимэл даа, мγноо γдэшэлэн зургаан сагта оперно театр ошожо «Евгени Онегин» хараха гэжэ  шиидээбди. Найдамнай маанадыгаа урижа байна.

ГЭРЭЛ. Ой! Ямар гое гээшэб! Би ошохо байгааб… теэд Найдан, ши намайе уриха гγш?

НАЙДАН. … Ошыш теэд. Хэн буруушаахаб. Сэхынь хэлэхэдэ, би энэ хэрэг γγсхээгγйб. Жамсо тугаарай тиигэжэ шашанал даа.

ГЭРЭЛ. Цэдэб, намайе театрта урихагγйгоо hанана гγш?

НАЙДАН. Yгэй, юундэ урихагγй юмбиб. Ошоебдил теэд, бултааран.

ЖАМСО (Найданда хандана). Ха… бултааран!..  «Гэрэл, би шамайе Пушкинай эгээ hайхан зохёол… ээ… тэрэнэй зохёолоор ородой агууехэ композитор Пётр Чайковскийн найруулhан хγгжэм дуута «Евгени Онегин» оперые оперно театр ошожо хараябди гэжэ уринаб» гээд хэлыш юрэдоо, яашоо хγмши.

НАЙДАН. Уринаб, уринаб шамайе, Гэрэл… γнэн зγрхэнhоо. Хγлисоорэй, гомодхоохоо огто hанаагγй hэм.

ГЭРЭЛ. Нээрээ гγ? hайн бэлэйш, баярые хγргэнэб. Теэд ши намайе баhа хγлисоорэй. Бага зэргэ шамайе туршаад γзэбэб; намайе γнэн дээрээ театрта уриха аа гγш, али γгы гγ гэжэ. Сэхынь хэлэнэб, таанадтай оперно театр ошохо байгааб… дуратайгаар ошолдохо байгааб, теэд нэгэ часай болзорhоо нагасатаяа машинаарынь гэртээ хγрэжэ ошоод ерэхэ гэжэ шиидэнхэйб. Бадарма, шамда иигэжэ хэлэхээ ерээ hэм, тэрэ хоорэлдэhэн хэрэгээ hаяар, сγлоотэйгоор, бэелγγлнэ бэзэбди, зай гγ? 

Шэмээгγй байдал.

БАДМА. Гэрэл, ши жаргалтай хγн байнаш. Городой хажуудахана гэртэй. Дуратайдаа ошоод ерэхэ. Эндэ оюутадай хамтын байрада байжа гγзээгээ γлдэшоо hаа, машинаар гэртээ харайлгажа ошоод, эжыгээрээ амтатайхан бууза шануулжа эдюулээд, зоргоороо боложо, эртэ γглоогγγршье hаа, hγниндоошье (долёобор хургаа ёдойлгоно)… hооргоо хγрэжэ ерэшэхэ. Хγнэй тиигэжэ байхада, аяар холын Агада нютагтай байдаг би яаха болонобиб?

БАДАРМА.  Зай, даа, ехээр бу уйла, Бадма. Танай Агашье баян, бардам нютаг юм гэлсэгшэ. 

ГЭРЭЛ.  Эжынгээ γнэхоороо бууза шанаад байгаа hаань, γглоогγγр асаржа γгγγжэм. 

БАДМА . О, энэмнай одоо таатай зугаа боложо байна гээшэ

БАДАРМА (Жамсо, Бадма хоёрто хандана). Хγбγγдγγд, коридоор соо гараябди, нэгэ бага зугаа байна. Тугаар Найдантай шэбэнэлдээ hэм, мγноо таанадтай шэбэнэлдэхэ дурамни хγрэшэбэ. 

Таhалга соо Найдан Гэрэл хоёр γлэнэд.

ГЭРЭЛ (буруу харана) …Би шамда зааханшье хэрэггγй хаб. Хахад жэл болоод тарахабди гэжэ hанахадаа… шамайе алдажархихаб гэжэ ойлгоходоо досоомни барагад гээд абадаг. Эхэнэр хγнай тγрγγн хэлэжэ байхада гэхэ гγ, али эрэшγγлэй хойноhоо оорэйнь гγйжэ байхада hайн юумэниинь γгы гэжэ мэдэжэл байнаб… теэд …би гэнтэ мγноо шамда дурлашоо бэшэ, харин γнинэй… Ши энэние ойлгожо байдаг hэн гγш, γгы гγ, би мэдэнэгγйб… Ши намайе гэмнэнэ гγш? Би буруу ябадал хэнэ гγб? Теэд яаха болонобииб, оороошье ойлгоногγйб.

НАЙДАН. Би энэ наhандаа нэгэл дахин дурлажа γзэhэн хγн байнаб… γшоо ямараар… Бγри hургуулиин наhанhаа эхилжэ…Аяар арбан жэл соо харалсаагγйб тэрэ басагантайгаа… Гурбан жэлэй туршада Хойто хγйтэн мγльhэн далайн захадахи Тикси хотодо зорюта ажаллахаа ошоходоо, тэндэхи агаараар амилжа, досоомни бурьялжа, шатажа байhан дуранай охиие буураажа унтаргаахаа hанаа hэм. Боложо γгоогγй. Yнэн сэхэ дураяа абаржа, хэн юунтэйшье тэмсэжэ шадаха шадалтай байгааб, шадалтайшьеб, теэд… юушье хэхэ аргагγй байшоо hэм… Ши зоолэн сэдьхэлтэй басаганши.., жаргалаа олохо, эдлэхэ ёhотойш... 

Шэмээгγй байдал тогтоно.

ГЭРЭЛ. …Ябахамни, театр ошожо зохидоор амараад ерыт даа. Уулзатараа…

 

6-хи зураглал

Гостиница.

НАЙДАН. Сэржээнэ, хэды ехээр шамтай уулзаhайб, эгээ ядахадаа, холоhоо нэгэшье дахин хараhайб гэжэ ходо бодожо ябагша hэм, теэд… мγноодэр… гэнтэ… оперно театрта уулзашахаб гэжэ ой заяандаашье оруулаагγй байгааб. Оперно хγгжэм гээшые, сэхынь хэлэхэдэ, юрэдоошье шагнадаггγй хγн, яажа… ошожо-ошожо гансаараа харахаяа ерэшэбэ hэмбиб. Yшоо hониниинь гэхэдэ, хара даа… гоёор таараhан гээшынь… Онегинэй тайзан дээрэ хайратайхан, хэндэшье хэрэггγй хγн болоод γлэшэхэдэнь, тэрэниие би, мγн лэ хаягдашаhан, оортэйгоо сасуулжа байгаа hэм. Харин Греминдэ хадамда гараад ябашаhан Татьяна эгээ шамдал адли шэнги байгдаа. Энэ оперын hγγлээр фойе соо гараад эгээ иигэжэ бодожо байхадамни, намайе наадалhан, зорёолhон юм шэнги ши хажуудам бии болошоош. Юундэ? Яатарааш намайе мэхэлhэн… гасаалжа байhан эхэнэрэбши даа... юумэн ойлгогдохоор бэшэ. Халаг… Сэржээнэ, бишни ябаhууб даа, эндэ тэсэжэ байгдахаар бэшэ байна. Арбан жэл соо шамайе хараhайб гэжэ hанажа ябаhан hанаамни хγсэлдэбэ гээшэ, болоо. Баясабаб.., уярбаб, ондоо намда юун хэрэгтэйб. hайн лэ нγхэртэеэ hуугыш даа (ябахаа hэдэнэ). 

СЭРЖЭЭНЭ. Байза. Мэхэлγγлээб!.. Хэмнай хэниигээ мэхэлhэн юм? Би шамайе гэжэ гγ? Теэд шагныш, иимэ γгэнγγдэй эзэн хэн hэм: «… Ши бидэ хоёрой хоорондохи холбоон γгы болоо. Дγγрээ! Дахинаа намда бэшэхэгγйешни гуйнаб, баяртай!..» hанаба гγш? Эдэ γгэнγγдшни намайе амидыгаарни тиихэдэ алажа, шγбэгэй γзγγрээр зγрхыемни хадхажа байгша hэн. Шинии hγγлшын бэшэгэй γгэнγγдые бултыень мγноошье болотор сээжээр мэдэхэб. Теэд… шинии тиихэдэ бэшээшээр, мγноо юумэн γнэхоороо «дγγрээ даа». Дγγрэхээрээ дγγрээ.

Ииигээд Володя ерэхэнь болоо…

НАЙДАН (гэнтэ). Сэржээнэ, теэд бишни мγноо болотор шамайгаа мартажа шадангγй ябанаб! Яаха болонобииб, хэлэжэ ойлгуулжа γгыш намдаа!? 

Володя орожо ерэшэнэ.

ВОЛОДЯ. Шампанскa! (Архи ба бага зэргэ эдеэ хоол стол дээрэ табина.) Сэржээнэ стакануудые дγтэлγγлэ… Хэды, хоёрхон стакан гэжэ гγ? Эх, Советскэ Союз гγрэн хаанашье γзэгдоод лэ байха юм даа. Манай гγрэнэндэхи гостиницын байрануудта хоёр стаканhаа бэшэ γлγγ юумэн юу байхаб, байжа байгаа бэлынь наран баруун тээhээ гарашаха бэзэ. Ши эдэ апельсинудые хубаажа байгыш даа.

Найдан тээ саанахана ханада тγшγγлээтэй байhан гитарын хγбшэргэнγγдые хургаараа дайража дуугаргана. 

ВОЛОДЯ. Та хоёрни хоорэлдэхэ юумэеэ хуу хоорэлдэшоо гγт, ямар дуу-шуугγйбтэ?.. (шампанскa нээнэ) О-па. Найдан, наашаа дγтэлэ, тγргэхэн тγрγγшынгээ духаряануудые барижархиябди. 

НАЙДАН. Ши гитара дээрэ наадажа шадахагши?.

ВОЛОДЯ. Хγн бγхэндэ оор оорын бэлиг, талаан гэжэ байха. Би спорт гэхэдэ тулюуршагби, сэхынь хэлэхэ болоо hаа, футбол, шатар хоёрто бага зэргэ дγйтэй хаб. Зγгоор гитара дээрэ hайн наададагби гэжэ улайншьегγйгоор оорыгоо магтажархиhууб (энеэнэ). Зай, бариябди (гурбуулан архияа мγргэлдγγлнэд). Уулзаhанайхи, танилсаhанайхи. Бишни hамганайнгаа нγхэрдγγдые, тγрэлнγγдые али болохоор хγндэлхэеэ оролдодогби, теэд хγндэлэнгγй яахабши. Эрхγγhээ наашаа ерэhэн γдэроо арай гэжэ багахан сγлоо гаргажа, Сэржээнын нагасындань орой болоhон хойно айлшалжа ошоо hэмди. Табижа γгоогγй, тэндээ хоножо ерээбди. Сэржээнын нагаса эртэшэг наhа бараhан, зγгоор нагаса абгайнь, Алдар хγбγγниинь маанадые зохидоор угтажа абаа. Yни удаан хоорэлдэжэ hуугаабди. Алдартай яhала уулзадагбди. Yндэр сагаан, сэбэрхэн хγбγγн. hонин гэхэдэ, эсэгэнь биолог-эрдэмтэн байhан бшуу. Алдар эсэгынгээ харгыгаар ошоогγй, тиихэдэнь эсэгэнь Сэржээные зууршалжа, Эрхγγгэй университэнтэ hурахыень дурадхahан байна. hγγлдэнь, хожомынь, тэрэ хγнэй гайтайхан ехэ библиотекань маанадта бэлэг болгогдожо γгтэhэн юм. Сэржээнэ бидэ хоёр энээндэнь энэ наhаараа баярлажа ябахабди. Хγнэй иигэжэ байхада, яажа гэртэнь оронгγй ябахабши. Харин би оорын талаhаа Улан-Yдэдэ баhа нэгэ хэды тγрэл зонуудтайб, теэд нэгэнэйдэньшье орожо гарабагγйб. Зарим нэгэниинь городой γйлсэдэ харажархиhан бай гэлэй. Бурхаан даа, одоо hонигγй бэшэ гγ? Найдан, ши hониноо хоорыш даа, ойлгоходомни дуу γсоонтэй хγн гγш даа? Нэгэл мэдэхэдээ, битнай гансаараа эндэ дуугаржа эхилшэнэб. Сэржээнэ, теэд шимни яашообши, дуугаа юундэ хуряажархёобши?

СЭРЖЭЭНЭ. Таанад хγлисоорэйгтын намайе, би юундэб даа эсэшоод байнаб.

ВОЛОДЯ. Басагаднай γшоо бага, тэдээндээ hанаагаа зобоно хаш. Ошожо-ошожо γшоо эхирнγγд, эжымнай гансаараа тухашаржал байгаа юм бэзэ. Иимэ γнеэр басагадаа орхижо холо ябажа γшоо γзоогγй хγмбди… Найдан, шиниишье hамга абаха саг туласа ерэжэ байна. Университедээ дγγргээд абаха байгаа юм бэзэш? Али мγноо нγхэсэдэг нэгэ зохидхон басагатай гγш?

НАЙДАН (толгойгоо hэжэрнэ).

ВОЛОДЯ. Yгы гэжэ гγ? Теэд багшанарай дээдын институдта hурадаг хэдэн зуугаад, мянгаад басагадууд сооhоо, ондоо тээhээшье оортоо таарамжатай нэгые аяар табан жэл соо оломоор лэ байха hэн. А… юрэдоо, хэн нэгэнтэй нγхэсэжэ ябаhан гγш?

НАЙДАН. … Байгаал hэм бэд дaa.

ВОЛОДЯ. Зай, шамайе бγ тамалhуу. Хγлисоорэй, γлγγ юумэ hураhан байгаа hаамни. Хγнэй досоо ороод яахабиибди, хγн бγхэн оорын бодол хараатай ябадаг гээшэ ааб даа.

НАЙДАН. Битнэй ябахаар боложо байна хаб. Таанадшье амархаар болоот, эсээ юм бэзэт, орой болошоо. Сэржээнэшье эсэнхэй.

СЭРЖЭЭНЭ. Бараг ааб даа, яашаха hэм. Володиин хоорэлдэнэгγйш, дуугарнагγйш гэхэдэ тиигэжэ дуугаржархёо hэм. Ши бидэ хоёр hонин hорьмойгоошье мγртэй хоорэлдэжэ γрдибэгγй… шадабагγй хабди (нγхэртоо хандана). Володя, бидэ хоёртой уулзаhанаа Найданай хожомынь hанажа ябахыень гэжэ, гитара дээрээ, аалиханааршье hаань, нэгэ юумэ зорюулжа наадажа γгыш даа.

ВОЛОДЯ. Мγноо… гэнтэ? Хэрэгтэй юм гγ теэд?

СЭРЖЭЭНЭ. Хэрэгтэй, хэрэгтэй. Би шамайе гуйнаб.

ВОЛОДЯ. Зай, теэд наадаhуулби. hамганайнгаа γни холоhоо нааша уулзаагγй сугтаа hураhан нγхэртоо зорюулжа гэжэ хγниие гуйжа байхадань баhа яажа арсахабши (гартаа гитара абана). Гитара дээрэ яhала наададагби гэжэ тугаар хоорγγтээ hэн бэзэб. Гэбэшье, мэргэжэлтэн гитарист бэшэб, тусхай hургуули дγγргээгγйб. Университедэйнгээ эстрадна ансамбльда бγхы табан жэл соо наадажа ябалсааб, иишэ тиишээ бага зэргэ гастрольдошье гаралсажа γзэлсооб. Урда тээнь хγгжэмэй hургуулида долоон жэл пианино дээрээ наадажа hуража гараhанби. Тэрэмнил энэ хэрэгтэм ехэ туhалаа юм. Нэгэ γедэ хγгжэмшэн болохомни гγ, али университедтэ орохомни гγ гэжэ маргажашье ябаhанби. Хγгжэмшэн болоод ябашоо hаа, энээхэн алтан дэлхэй дээрэ Сэржээнэ гэжэ нэрэтэй басаган би юм гэжэ мэдэхэшьегγй, уулзахашьегγй байгааб. Бурхан γршоогоо (гитарынгаа хγбшэргэнγγдые тааруулна). Юу таанадтаа наадажархихам гээшэб? 

Володя гитара дээрээ хариин гγрэнэй нэгэ танигдаагγй тγргэн хγгжэм зэдэлγγлнэ. hγγлдэнь «Дуулим hэрюγхэн hγниин тэн…» гэжэ дуу наадана.

 ВОЛОДЯ. Тγрγγшын дуран… Хγн бγхэн эдир наhандаа… hургуулиин наhандаа иимэ юумэ гээшые γзэжэ гарадаг ха. Би юhэдэхи класста hуража байхадаа ямараар нγгоодэхи юhэдэхи классайнгаа басаганда дурлашоо hэнбиб. Нэгэ оно унтаха нойроо алдашанхай, шγлэг гээшэдые тэрэ басагандаа хойно хойноhоонь эльгээжэ байгша hэм. Жэгтэй, шаляа наhан… Зай, hγγлшынгээ духаряае барижархие (шампанскa аягална. Гурбуулан мγргэлдγγлнэд). Гурбадахи духаряа дуранай тγлоо гэгшэ бэлэй гγ? Дуранай тγлоо!..

Эдэ гурбан шампанска дуугай уунад.

ВОЛОДЯ. Найдан, ши мγноо университедээ дγγргээд, хайшаа ошохо, юу хэхэ гэжэ байнабши?

НАЙДАН. Хари, нютагаа ошожо багшалха юм бэзэб (стаканууд соо шампанска аягална). Володя, Сэржэээнэ хоёр, таанадай зγбшоолоор, би бага зэргэ γгэ хэлэхэмни гγ?.. 

ВОЛОДЯ. Болонгγй яаха юм (Цэдэб бодохоо hанана). hуу, hуу, hуугаад хэлэ, юу бодообши.

НАЙДАН. Володя, нэн тγрγγн шамда hайниие хγргэнэб, шампанскаар намайе хγндэлжэ байhандаш. Шамайе тγрγγшынхиеэ мγноо харажашье байгаа hаа, маанадтай hураhан нютагаймнай басагые… Сэржээные hайнаар абажа, наhанайнгаа хани нγхэр болгожо… хоюулан зохидхоноор тγбхинэжэ hууна хат гэжэ зугаагаартнай, ажал хэрэгээртэнэйшье хγнэй ойлгожо абамаар байна. hайн лэ гээшэ. Наhанайнтнай замай харгы зохидхоноор эхилэнхэй. Хоёр басагатайт… Би тиимэhээ γнэн зγрхэнhоо таа хоёрто элγγр энхые, бγри ехэ амжалтануудые хγсэхоо hананам. Аспирантураяа hайнаар дγγргэжэ, hаяын сагуудта дид-докторнууд боложо γзыт даа. Ондоо юу хэлэхэбииб (хундагаа γргэнэ).

ВОЛОДЯ. hайн, hайн. Бидэшье шамда hайниие hанажа, университедээ амжалтатайгаар дγγргэхыешни хγсэнэбди. Зай, бария духаряагаа.

Хоюулан хундагануудаа мγргэлдγγлжэ баринад. Сэржээнэ дугай hууна. Хооhон стаканууд стол дээрэ табигдажа, Найдан хубсаhаа γмдэжэ эхилнэ.

СЭРЖЭЭНЭ (Найданда хандана). Ши бидэ хоёр мγртэйшье хоорэлдэжэ шадабагγйбди. Уулзаhан нγхэдтоо намhаа мэндые хγргоорэй. Хэзээ нэгэ нютагаа эрьежэ ошохо юм бэзэб. Танайхин аймагай центртэ байhан зандаа гγт? Эжы, абашни бараг мэндэнγγд? Тунгалаг хадамда гаража байнагγй гγ?

НАЙДАН. Юумэн барагтай, хуу амгалан hайнууд. Тунгалаг эндэ медучилищэ дγγргээд, аймагайнгаа больницада ажаллажа байдаг.

ВОЛОДЯ. Во-во, тугаарай иигэжэ хоорэлдэжэ байха хоёр аад лэ, мγноо уяанhаа алдуурhан морид шэнги. Найдан, hайн нγхэд боложо γлэебди, зай? Эрхγγгээр ябаа hаа, яажа мэдэхэб, тиимэ нэгэ хэрэг гаражашье магадгγй, холо бэшэ байна, маанадта хγроорэйш. Адресыемнай hанаад аба: Пушкинэй γйлсэ, гурбадахи гэр, гушан гурбадахи байра. Хадуухада бэлэн; ородой суута поэт, тоонуудынь хуу гурбанууб.

Найдан хубсалжа, ябахаа hэдэнэ. Володя гитараа гэр соонь хэнэ. Сэржээнэ ошожо гарайнгаа сγγмхэ соогуур уудалшана. hγγлдэнь юушьеб абажа Найданда дγтэлнэ. 

СЭРЖЭЭНЭ. Байза, Найдан, би шамайе амтатайхан московско конфетээр хγндэлhγγб.

НАЙДАН. Байг лэ даа, байг Сэржээнэ… hайн бэлэйш.

СЭРЖЭЭНЭ. Бари… aбыш даа… aба, Найдан. Болохо гγ, хармаан соош хээд γгэhγγб (нэгэ адха конфетэ Найданай дэгэлэй хармаанда хэжэрхинэ)… 

ВОЛОДЯ (Найданда хандана). Абыш, бγ арсыш, амтатай московскэ конфета юм hаань. Шимнай мγноо нэгэ бага оройтожо хамтынгаа байрада ошохошни гээшэ, теэд тугаархана миниингээ хэлээшые hанана гγш? Оютад гээшэшни нэгэ арга оньhынь оложо шадаад лэ, шурд гэжэ тэрэ γγдэнэй харуулшан шабгансанарай хажуугаар байрадаа орошоод лэ байха. Шишье барагаар тиишээ орошохо байхаш даа.

 НАЙДАН. Бараг ааб даа, уруулха бэзэ гэжэ найдая. Зай, баяртай, баяртайнууд. Хэзээ нэгэ уулзаха юм бэзэбди.

 ВОЛОДЯ. Уулзангγй яахабиибди. Газар дэлхэймнай багахан, мγнсэгэр ха юм. Баяртай Найдан, дахин уулзатараа.

 СЭРЖЭЭНЭ. Баяртай Найдан. Жаргалтай ябыш даа…

Хугжэм…

 НАЙДАН. Эх… Сэржээнэтэй дахинаа хэзээ уулзахабибди? Магад, γшоо арбан жэл γнгэрhэн хойно? Теэд уулзаадшье яахабибди. Тэхэришэгγйгоор γнгэрhэн дуран… гансахан дурамни… Минии сээжэ сэдьхэлдэ hорьбо γлоон, γншэн хабhанайм оёортохи γнэтэ нюуса, бγхы наhандамни γе-γе болоод лэ зγрхыемни зγγгээр hэндээжэ байhандал шэмшэрγγлхэ шарха болон хододоо байха нюуса… Сэржээнэ… Сэржээнэ… Мγноо hая уулзагша зохидхон эхэнэр ба арбан жэлэй саанахи хγхюун энеэдэтэй эдирхэн басаган хоёрой хоорондо ямар илгаа бии гээшэб? Ямаршье илгаагγй… Ноохил урихан танил нюдэд, дулаахан хараса.., миhэрэл… Теэд энэ хугасаа соо хэды ехэ уhан урдаа гээшэб?.. Саг, саг… Яажа шамайе тогтоохобши?.. Иимэ шэди хэндэшье γгтоогγй hэмнай. Саг… саг…

 

7-хи зураглал

Зунай γдэшэ. Голой эрье. Шугы, hоог модод. Гурбалжан модоной доро Найдан, Сэржээнэ хоёр тэбэрилдэнхэй hуунад. Yе болоод таалалданад.

СЭРЖЭЭНЭ. Найдан, шимни намайгаа хγлисоорэй. Улаан-Yдэдоо туршаhан байгаа hаа, шимни магад институдта мγноо ороод байха байгааш. Хγлисыш даа, инагни.

НАЙДАН. Сэржээнэ, γлγγ юумэ бγ хэлэ. Шинии гэмэ эндэ огто γгы. Эх, нэгэхэн балл дуташаха гэжэ. Тиигээш hаа, би оорынхёо абахаб… абахаб! Сэрэгэйнгээ албые хэжэ ерээд, дахинаа Эрхγγ ошохоб. Орохоб университедтэ, спортфакта! Алба хэжэ байhан γедоо спортоёо γшоо шангадхахаб. Сэрэгэй алба хэhэн хγнγγдые бараг хγнгэноор дээдэ hургуулида абадаг бэшэ гγ?.. Тиихэдэ ши гурбадахи курсада hуража ябахаш… (Энеэхэдээд, дуугаа ондоо болгоно). Оо, минии хайрата амараг, Сэржээнэ Хэшэгтуевна, нэгэдэхи курсада зγг ороhон намаяа бγ баhаарай… Армиин солдат-сэрэгшэн ябаhан би таанадай бардам хγбγγдтэ баhуулхагγйл хаб. Шамаяа хэндэшье γгэхэгγйб (уруу дуруу hууhан Сэржээные тэбэрин таалана)… Хγроо болиhуу, шамаяа бγ наадалhуу. Зγгоор нээрээ хэлэнэб, миниингээ университедтэ орожо шадаа hаамни, хоюулан аяар хоёр жэл соо сугтаа hурахабдил. Зγб гγ? Шимни эрдэмэй харгыгаар саашаа ябаха гээ hаа, тэндээ, тэрэ аспирантура гээшэдэнь орохош. Yшоо 2-3 жэл hурахаш. Одо-о гээшэ, тэрэнэй hγγлээр хоюулан сугтаа, нэгэ доро дээдэ эрдэмтэйнууд болонхой, нютагаа бусажа ерэхэбди. Зохид бэшэ гγ, Сэржээнэ? Бишни ямар гое тγсэб табижархиба гээшэбииб. Фантастика!

СЭРЖЭЭНЭ. Нээрээшье, хамаг юумэнэй шиниихеэр болошодог юм hаань, гоел фантастика hэн байна… hоо-е, харыш, Yγрэй Солбон гаража ерэшэбэл! Ямар тγргэн hγни γнгэршэбэ гээшэб, иигээд γγр сайхань… Yγрэй Солбон, Yγрэй Солбон… инаглажа дурлалсаhан хоёрой эгээ дуратай одон! Нангин Одон, харуулшан Одон! Бодое, Найдан. Хахасалгымнай hγγлшын γдэшэ γнгэршэбэ хаяа. Бодоод, хγл дээрээ γγрэй сайхые угтаябди, манай тоонто нютагта мандахаа байhан улаан нараяа омог дорюунаар угтаябди! Горхондоо дγтэлжэ, тэрэнэй шэнэ γдэрэй шэдитэ дууе зохёон байхые шагнаябди (тэбэрилдэhэн хоёр горхоной бγри хажууда дγтэлнэд. Найдан тэрэниие таалана).

НАЙДАН. Бага зэргэ дулаасаба гγш?

СЭРЖЭЭНЭ. . Дулаасабаб (гэнтэ газарта тонгойжо юушьеб гартаа абана). Харыш, харыш, ямар hонин шулуун гээшэб. Мэлигэр хабтагай аад, тон зγрхэнэй тγхэлтэйл.

Хоюулан хγхилдэн шулуу харашана.

НАЙДАН. Нээрээшье, ямар зγрхэндэ тγхэлтэй шулуун гээшэб (тэрэ шулууе hаруул тээшэ барижа байжа адагална). Баян дэлгэр байгаалида hонин-hонин γзэгдэлнγγд ушардаг лэ юм байна (энгэрhээ значок тайлан абажа, газарта γбдэгсоон hуужа, зγрхэн-шулуун дээрэ юушьеб hиилэжэ захалшана).

СЭРЖЭЭНЭ (Найданай ара тээhээнь анхаралтайгаар хараашална). Сэр-жээ-нэ плюс Най-дан. Ойлгооб. Yгэ даа, саашань би бэшэhγγб (Найданhаа шулуу абажа, тэрэнэй ара тээнь мγн лэ юушьеб бэшэжэ захалшана. Мγноо энээнииень Найдан хараашална). Юун гэжэ бэшээшэмни ойлгосотой байна гγ? (Найданда шулууе бусаана). Тоонуудынь элихэн гγ?

НАЙДАН. Ойлгосотой. Мγноо жэлэй наймадахи hарын 27-ой γдэр. Августын 27 гээшэ ааб даа. Эх, энэ γдэр яахыншье аргагγй ерэшэбэл гээшэ. Мэнэ-мэнэ хахасалдахамнай. Ямаршье hайхан γдэрэй мандахаа байгаашье hаань, досоомни хооhоржол, хооhоржол байна. Эх!.. Наран, наран саашаагыш, набтар хадын дээхэнγγр бγ бултайгыш. Сэржээнэ, ябахамнай гγ? Бишни шамаяа хайрланагγй гээшэ хаб.

СЭРЖЭЭНЭ. Найдамни, найдални, намаяа бγ γлдыш, хайрлыш даа (Найданай энгэртэ нэнгэнэ), Мэдэдэг hайш, миниишни досоо нэгэ муухан даа… Дахинаа ши бидэ хоёр уулзаха гγбди?..

НАЙДАН. Татай!.. Юугээ хэлэнэ гээшэбши!? Юундэ уулзахагγй юмди? Уул-за-хаб-ди, яагааш hаа, уулзахабди. Yлγγ юумэ бγ хэлэ.

СЭРЖЭЭНЭ. Тиимэ гγ, найдуулнаш?..

НАЙДАН. Урдашни γбдэгсоон унахамни гγ?!

СЭРЖЭЭНЭ (Найданда нэнгэнэ). …Энэ шулуугаа эндэ нюуя. Шинии албаяа дγγргээд ерэхэдэ, минии зунайнгаа амаралтада байхада, энэ голойнгоо эрьедэ дахинаа уулзахабди гэhэн тэмдэг болон γлэг…Тэрэ болотор хэды саг болоноб даа? Намар ерэхэдэш хоёр жэл γнгэрхэ, хойто зунайнь болотор аяар гурбан жэл шахуу саг γнгэрхэ… ямар холо гээшэб…

НАЙДАН. Юун гурбан жэл гэнэш. Бидэнэр хоёр жэлэй болзор соо харалсахагγйбди. Хэлсэнэ hэмнайбди, албанда татагдахадаа би шамда телеграмма сохихоб, тиихэдэм ши Улаан-Yдэ ерэжэ намаяа мордохуулхаш гэжэ… Сэржээнэ, шимни намайгаа хγлеэжэ байхаш гэжэ би тон этигэнэб (Сэржээные тэбэринэ. hγγлдэнь бодожо иишэ-тиишээ хараашална). Хаанахана энээхэн зγрхэн-шулуугаа нюухамни гээшэб? Бидэ хоёрто нангин боложо γрдиhэн энэ сэрэг модонойнгоо пахлагар гэшγγhэ, мγшэрнγγд доогуур нюугаадхиhуу. Хаража бай, Сэржээнэ, хадуужа аба (модондо дγтэлжэ, шулуу нюуха газарые бэдэрнэ). Гурбан hалаатамнай, зэргэлээ сэргэ модомнай, - ши гансаарханаа Сэржээнэ бидэ хоёройнгоо бэе бэедээ нангин тангаригаа γгэлсэhыемнай шагнабаш, тиимэhээ энээхэн гэршэлгэ болохо зγрхэн-шулуугымнай нангинаар γбэр-сээжэ соогоо хадагалжа байгыш даа. Ерэхэбди шамдаа, заатагγй сугтаа ерэхэбди…

СЭРЖЭЭНЭ. Ой, Найдан, шагныш, шагныш… дуулана гγш, ямар гое дуун бэ? Тэрэ-тэрэ…Гринь-гринь.., Гринь-гринь…

НАЙДАН. Тохорюунууд.

 СЭРЖЭЭНЭ. Эжэл хоёр, ханилсаhан, инаглалсаhан хоёр. Жаргалтайнууд. Дальбараануудынь томо болонхой., мэнэ-мэнэ эжы абаяа дахаад холын дулаан орон руу ниидэжэ ошохо. Намар болошобо даа… (шγлэг уншана)

 …Тала дайдаарни ганганалдан
Тохорюунууд ниидэнэ,
Тэниглэн зохид дуунhаань
Тэнгэри баясана…

Найдан, Сэржээнэ хоёр тэбэрилдэhэн зандаа зогсонод.

Хγгжэм.

Хγшэгэ.

 

2-ХИ УЙЛЭ

1-хи зураглал

Тайзан дэрэ гартаа бэшэг баринхай Сэржээнэ би болошоно. Дуун зэдэлнэ…

Гансаараа зогсоном шамайгаа хγлеэн,
Гасаалнал намайе аляа hалхин.
Шэхэндэм шэбэнэнэ: «Тэрэшни ерэхэгγй…»
Сээжэ руум γлеэнэ: «Ондоо басагатай…».

hалхин намайе гасаална, тамална,
hаналым тоорюулнэ, hэжэг тγрγγлнэ.
Найданаб шамдаа: олоной дундаhаа
Намайгаал гансаарайм шэлэхэ байхаш даа…

Этигэнэб, инагни, заатагγй ерэхэлши
Эльгэ зγрхэнэйм гэнтын хγндγγлхэйе
Элитэ γгоороо эдэгээхэ байхалши,
Этигэнэб шамдаа, хонгор дγγхэймни…

СЭРЖЭЭНЭ. Найдан, бишни γсэгэлдэр гэртээ амаралтадаа ерэбэб. Сессиеэ хуу 4-5 дээрэ γгооб, амаршалхадашни болохо. Ойе даа, университедэй сесси, семестр гээшэшни гайтайхан шанга байна, hургуулиин шалгалтануудта ороходоо тад ондоо. Yсэгэлдэр городhоо орой ерэшэhэн хадаа, голойнгоо эрье гансаараа ошохоёо айгааб. Харин мγноодэр, энэ гэрэлтэйдэ, бишни гурбалжан модонойнгоо хажууда зогсожо байнам… Гансаараа… уйдхартай… Хγйтэн, хооhон, хон жэн… Тойроод саhан, саhан… Yбэлэй саг, досоомни γбэл… Хаанаб тэрэ, ши бидэ хоерой зохид налгай зунай саг… Гартаа зγрхэн шулуугаа баряад байнам… Ши бидэ хоерой хиилэhэн γзэг, тоонууд мэлигэр шулуун дээрэ hайнаар γлэhэн зандаа байна… Yбэлшье hаань, нγгоо талаараа, нютагтаа ерэшоод байхада ямар гое гээшэб. Саб сагаахан, сэбэрhээ сэбэр саhан. 

Шэмээгγй байдал.

НАЙДАН (солдат хубсаhатай). Хабар, хабар! Мγноо бишни шиниингээ хабар тухай зохёоhон мγрнγγдые hанаандаа оруулнаб, hануулхам гγ?..

Хγйтэн хабарые γлдэhоор,
Хада майлые харлуулhаар
Хабар ерээ!
Шэдитэ дуугаа дуулаhаар,
Шамдан наашаа субаhаар
Шубууд бусаа!

(Ехэхэн хγхюутэй). Yглоодэр арбан γдэрэй амаралтаар нютагаа ошохомни гээшэ! Нютагаа! hа!.. Ямар хγлеэгдээгγй амаралтые намда гэнтэ полкымнай командир γгэжэрхибэ гээшэб!.. Yгы, γгы, телеграмма сохихогγйб. Гэнтэл бии болошохоб. Гое бэшэ гγ!? ….hа! Эсэгэмни ажалаараа дэмжэгдэжэ, манайхин аймагай центр нγγжэ ерэшэнхэй. Энэнь hайн лэ юм аабза, теэд намайе аймагай сээнтэртэ барихагγйт даа, барихагγйт. Ямар хγлеэгдээгγй уулзалга болохонь гээшэб!.. Сэржээнэ, ямар удаан саг соо намда бэшэг бэшэнэгγйбши? Яахадаа?. Баарhамни, номоо ехээр γзэжэ, шалгалтануудаа тушаажа сγлоогγй байгаа юм бэзэш… Али, амаралта намда хэрэггγй гэжэ командиртаа ошожо хэлэхэмни гээшэ гγ? Мγноо болоhон хойно… албаяа дγγргэхэ болзоройнгоо гурбахан hарадаа орошоод байхада., юун иишэ гэжэ тиишээ гγйлтэб. Гэртээ амаралтаар ошоод, hооргоо ерэхэ гээшэнь хэсγγхэн хэрэг юм гэжэ хэлсэгшэ. Миин бэеэ зобоожо байнхаар, нэгэ доро, энэ намартаа ошохоороо ошоошынь дээрэ ха гγ? Яаhань дээрэ хаб?. Yгы даа, амаралта γгэжэ байхадань, гэртээ ошохогγй гэжэ… Гансахан Сэржээнэтэеэ уулзаха гээшэмни юун гээшэб?!..

Гэрэй байдал.

ТУНГАЛАГ. А-а!! Ахай! (ухаа алдан ахайдаа ошожо аhалдашана).

Гэр соо хоорсэгэноон болошоно…

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. Ой!.. (толгойгоо гарнуудаараа барина). Хγбγγмни!.. Хаанаhаа?!.

ГАЛСАН (Найданиие тэбэринэ, дээрэhээнь уруу хараашална). Зай, зай, шимни иихэдээ ёhотой солдат, ёhотой эрэ хγн болошоод байналши. Мγрнγγдынь, гарайнь балсангуудые харыт! Ёhоор, ёhоор гээшэ. Мγноонэй сэрэгэй хубсаhа гоё болошоол байна даа, маанадай алба хэжэ байха γедэ…hэ…(гараараа зангана). Энэ погон дээгγγрхи гурбан зурлаашни…э-э…γшоо мартаагγй hаамни…тэрэ сержант гээшэнь гγ?

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. Орхииш даа, юрэдоо, Галсан, юугээ hураа юмши (уйлаганан байжа хγбγγгээ тэбэринэ). Хγбγγмни, Найдамни, хэр ядалдажа ерэбэш? Харгыдаа муу унтаhан байгаа ёhотойш, мγртэй эдеэлжэшье ябаа юм гγш даа? (гэр соогуураа тухашаршана). 

НАЙДАН. Эжы, hанаагаа бγ зобогты, бараг садхаланби. Сэрэгэй хγн хадаа хэмжγγрээр холложо hурашанхайб.. Эх, Тунгалаг, Тунгалагхамни, шимнай зохидхон басаган болошоод байналши. Танцада гэжэ клуб гγйдэг болоолши? (хургаараа зангана). Зоргон соогоо γшоо гурбан hара ябажа ябыш даа, харин минии албанhаа табигдахада… ох, шангахан гар доромни орохош!… Болёоб, болёоб, газар дээрэ гансахан дγγ басагатай байгаад… гомодхоохогγйб шамаяа (тэбэрижэ таалана). Миниингээ ерэхэдэ дорюухан, зγрхэтэй ябаарайш. Ахашни шамаяа нэгэшье хγндэ баhуулхагγйб. (Гэр соогуураа хараашална) Эх., гэрhээ γлγγ юумэ гээшэ олдохо юм аал, а, эжы?.. Эжымни (дахинаа эжыгээ тэбэринэ), танайнгаа хажууда., танайнгаа шанаhан эдеэитнай хэзээ нэгэтэ эдижэ hуухабиб гэжэ ходо hанажа ябааб. Yнэхоороо садхаланби, тиигээшье hаа, эжымни, энэ дороо намдаа оорэйнгоо дулаахан нюдоороо, дулаахан гараараа бγтооhэн юушье hаань намдаа тγхеэржэ эдюулыт даа. Энэ сэрэгэйнгээ хубсаhа орхижо, дахинаа hургуулиин наhанай γхибγγн болошохоо дурамни хγрэнэ.

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. Хэды хоногоор табигдаба гээшэбши?

НАЙДАН. Арбан.

ГАЛСАН. Арбан хоногоор? Ёhоор гээшэ.

ТУНГАЛАГ. Ахай, ямар гоё хубсаhатай гээшэбши? (хажууhаань холо болонгγй шэнжэлнэ)… сагаан сасагууд, ялалзаhан тγмэрнγγд. Ахай, энэ энгэртэш ямар олон зγγдхэлнγγд гээшэб? Орден, медальнууд бэшэ юм бэзэ? Ахай, ши намайе γглоо γглоогγγр hургуули хγрэтэрни… ой., γглоогγγр амаржа унтахалши… Магад, γдэ багаар, γдэрэй сагта hургуулиимнай газаа намайе хγлеэжэ шадахагγй гγш? Хаана, ямар зγгтэ hургуулимнайб гэжэ хэлэжэ γгэхэмни гγ?

ГАЛСАН. Зай, ши, γлγγ юумэ бγ дуугара (Тунгалагта иигэжэ дуугаржархёод, Найданда хандана). Хγбγγн, яажа гэрымнай…э –э, юу шашана гээшэбииб, яажа гэрээ олообши? Хэр гэр байратай болоод байнабибди?

НАЙДАН. Аба, оложо шадаха юумэниинь юун байгаа юм, хото город бэшэ. Хаяг намда мэдээтэй байгаа, бэдэрээд, hурагшалаад олооб. hураабшье гэжэ даа, hуралташье γгыгоор хуу мэдээд байгаа hэм. Эндэ буужа ерэмсаартнай, Тунгалагтнай тетрадиин хоёр hуудаhан дээрэ, ой тайгадашье байршаа hаатнай бэлээр олохоор, хуу барандань эндэхи γйлсэ, гэрнγγдые зуража байжа тайлбарилжа γгоо hэн… Зузаан гэгшэ бэшэг ерээ hэн. Таанадайнгаа бэшэгγγдhээ минии зγб ойлгоhон hаамни, маанадай эндэ, аймагай сээнтэр нγγжэ ерэшэhэндэ, эгээ ехэ Тунгалаг, hγγлдэнь эсэгэ баяртай байна гγт? Эжы, танай хγдоо нютагhаа наашаа нγγжэ ерэхээ ехэшье дурлаагγй гээшэнь зγбтэй гγ?

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. Хари хайшаа юм. Би хэлээ, яряал юм бэзэб, орхи даа хγбγγмни, тэрээндэ hанаагаа бγ зобо. Би яашахабиб, эсэгэшни ажалаараа дэмжэгдээ. Болоо гээшэ. Хγн зондо хγндэтэй ябана, хараалгажа, шабхуурдуулжа бэшэ… Намда юуштэб, эсэгэтнай, таанад, γхибγγдни, hайн лэ ябагты. Таанадта хаана hайн байнаб, тэндэ намда hайн. Нютагтаашье, эндэшье, энэ наhаараа почтынгоо ажал хэжэ γнгэргэхэ хγн байгаал юм бэзэб.

ТУНГАЛАГ. Ахай, харыт, эжымнай эндэ ерэhээр яhала хубилаа, шаб байса соморхоншье болошоо.

НАЙДАН. Би тугаарай ойлгожо байнаб. Зγгоор эжы, мэдэгты… мγн эсэгэ, Тунгалаг, барандаа мэдэгты. Би эжыдэл тон адляар hанажа байнаб.., юун гэжэ хэлэлтэйб.., hайн лэ байгдаа юм бэзэ эндэ… Аба, би танаараа омогорхоноби… шэнэ ажалдаа hайн, урагшатай ябыт даа. Мγн шамда, Тунгалаг, ойлгожо байнаб, нээрээшье аймагай сээнтэртэ hайн байгдана ха. Зγгоор, эжы, таа эндэ гансаараа бэшэт… та гансаараа хγдоо нютагаа γгылнэ бэшэт. Би… бишье тандал адли… намда манай тоонто нютагhаа hайхан юумэн γгы гэжэ hананам. Эжы, аба… таанад намайе зγбоор ойлгожо шадыт даа. Эндэ, энэ аймагай сээнтэртэ, таанадhаам ондоо юуш намда таарамжатай байнагγй… Гэбэшье, тγрэhэн гараhан нютагhаа hайхан юумэн γгы хаш гэжэ хγн холо харида гараад ябахадаа мэдэдэг юм байна… Намайгаа ойлгожо, байтарханаа табяарайгты даа, би мγноодэртоо Сархяагтаяа ошохоо hананам… тэндээ хонохоб. Аба, мотоциклной ябаатай зандаа гγ? (Цэдэбэй эжы, аба хоёр хγлгэшэнэ.) … Yгы, γгы, би мγноодэртоо тиишээ заатагγй ошохо ёhотойб… Yглоодэртоо бусажа ерэхэб, тангаригланаб. 

ТУНГАЛАГ. Эжы, та ахайн яатараа Сархяагта руу яараhан тухай мэдэнэ гγт? Ахай Сэржээнэтэеэ уулзахаяа яарана гээшэ…

Ехэшγγл бэе бэеэ харалсаад абана.

ГАЛСАН. Зай, яахаб теэд, ойлгожо эхилбэб. Мотоциклшни албанда ошохыншни урда тээ ямар hэм, тэрэл ябаатай зандаа. 

НАЙДАН. Эжы, харыт, аба намайе ойлгобо (эдеэ хоол бэлдэжэ байhан эжыгээ дахин ошожо тэбэринэ). Эжыхэмни, таашье намаяа ойлгохо ёhотойт. Тугаарай хэлэнэ бэшэ hэн гγб; танайгнаа гарhаа нэгэ амтатай юумэ эдижэрхёо hаамни сэдьхэлни гансата тэгшэрхэ гэжэ (юушьеб эжынгээ гарhаа абажа эдинэ). О-о! Ямар амтатай гээшэб! Зай болоо… Сархяагтымнай гэртэ хари зонууд бэшэ, хуряахайтамнай байна ха юм. Заатагγй тэндэ орожо, хоножо гарахаб. Тэндэ сугтаа hураhан, γдэhэн γхибγγд-нγхэдни байна гээшэ... Эжы, шимни намаяа мγноо табихашни гγ? Нээрээшье, хэзээ нэгэтэ яажа налайжа гэртээ унтажа байхабииб гэжэ hанажа ябааб…зγгоор оорэйнгоо, тоонто нютагайнгаа, Сархяагтынгаа гэртэ…

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. Бишье баhа, хэзээ нэгэтэ бултааран хамта иигэжэ столдоо hуухабибди гэжэ ходо hанажа, Найдан, шамаяа γгылжэ байгаалби даа. Холо харида, сэрэгэй албанда γриеэ ябуулжархёод байхада эхэ хγндэ ехэл хγндэхэн байна. Ай, бурхан, газар дэлхэйн арад зон дайн-дажар γгы амгалан мэндэ hууhай даа. Бэшэ юун хэрэгтэйб.

ГАЛСАН (нэгэ шэлэ архи абаад ерэнэ). Хγбγγнтэйгээ, албанда ошоходонь, тγрγγшынхиеэ нэгэ хундага харые барижархиhанаа hананам. Мγноо γшоо бэежээд байна… харыт., урдатнай ёhотой сэрэгэй албанай сержант зогсожо байнал.

Наашаа дγтэлэ, хажуудамни hуу. Эжы, хγбγγнэйнгээ ерэhэнэй тγлоо гэжэ, бидэнтэй хамта сэржэмдэлсэхэ юм бэзэш?

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. Ама хγрэжэ, заатагγй сэржэмдэхэб (гартаа хундагатай архи абажа сэржэмдэнэ. Дахинаа уйлаганаад абана). Огторгойн бурхадууд, орон дэлхэйн сабдаг-эзэдγγд хаража, хγбγγмнай амар амгалан энэ гэртээ бусажа ерэбэш. Саанань γшоо гурба-дγрбэн hара γлэбэ. Ай даа, эжышни дахинаа шамдаа hанаагаа зобожо мэдэбэ гээшэб (хγбγγгээ эльбэжэ таалана). Найдамни, яатарааш эжыгээ мγноодэр баярлуулба гээшэбши! 

 

2-хи зураглал

Зунай сагай γеын буряад тала дайда, тосхоной заха. Тээ саагуурхана годирон урдаhан горхон, тэрэниие дахаhан шугы. Талые шэмэглэжэ дуулдажа байhан шубуу-шонхорой шэмээе холоhоо дуулдаhан мотоциклой ба мориной хатарhан шэмээнγγд эбдэнэ. Эдэнэр шангада шангадаhаар тайзанай захада шэмээгээ намдажа, эндэ сэрэгэй хубсаhатай Найдан ба гартаа ташуур баринхай Гунгаа хоёр шууялдаhаар бии болошоно.

ГУНГАА (hогтуушаг. Найданиие тэбэринэ, мγр далыень тоншосогооно). hоое, ямар hонин хγнтэй уулзашаба гээшэбиб?! Сэрэгэй хубсаhатай хγнэй мотоциклаар гγйлгэжэ ябахые хараад, ехэ гайхаалби. Харин шимни, сугтаа hураhан нγхэрни байшабалши. Удаанаар ерэбэ гγш?

НАЙДАН. Арбаад γдэрэй амаралтаар табигданхайб.

ГУНГАА. Сэрэгэй алба hайн ябажа байна гγ?

НАЙДАН. Бараг hайн. Шимни энэ ташуур баринхай хадаа хэмши?

ГУНГАА. А, хаяя саашань, хашартай болошоhон хамтын ажалые (хажуу тээшээ хараашална). Тээ-тэрγγ модондо бишни мориёо уяжархиhууб, тиигээд хоюулан шиниингээ мотоциклаар тосхон соогуураа харайлгахабди, нγхэдоо суглуулхабди, шиниингээ энэ албанhаа табигдаhыешни тэмдэглэхэбди. Ёhоор, ёhоор. Баhа архияа уухамни хаш, ямар талаантай хγн гээшэбиб. Мэнэ hая эжыдээ намнуулжа гэрhээ гараhан аад, ажал тээшээ галгюулжа ябаалби. Ха-ха-ха-ха! (Найданиие анхаралтайгаар хараашална). Сэрэгэй хубсаhан гээшэш хγниие ондоо болгохол байна даа. Саб гэмэ! Харин би гэхэдэ…энэ элижэ хахархаяа байhан γмдэн, хиирзэвэ сабхи… Мγр дээгγγрээ гурбан зурлаатай погонуудтай болоходоо, шимни хэн болобо гээшэбши? Тэрэ сержант-мержант гээшэнь гγ? Би сэрэгэй албанда татагдахагγй хγн хадаа, эдэ мэтые мэдэгшэгγйб. А.., хэрэгшьегγй. Тэндэ, командирнуудта намнуулжа байнхаар, эндээ, γхэрнγγдэй hγγлhээ, басагадай гэзэгэhээ шагтагалдаад гγйжэ ябаашань холо дээрэ ха. Ха-ха-ха-ха!

НАЙДАН. Гунгаа, Сэржээнэ ерэнхэй ха гγ? Ши хараа, уулзаагγй гγш?

ГУНГАА (шэг шарайгаа хубилгана, дахинаа энеэшэнэ). Ха–ха-ха-ха. Энэ шимни мγноо иихэдээ Сэржээнэтэеэ уулзахаяа яаража, мотоциклоороо тооhо бурьюулжа ябаhан байгаа ха юмши-и. Эх даа, Найдан, Найдан, би шамда бγри γни хада хэлээ бэшэ hэн гγб,- Сэржээнэ ши бидэ хоёрые тоохоор бэшэ басаган гэжэ. (Найдан шэг шарайгаа хубилгажа, сухалтай нюдоор урдаhаань харашана.) Юун, намда этигэнэгγй гγш? Сэржээнэшни хадамда гарахаа байна. Уржадэрэй танигдаагγй нэгэ сэбэр γндэр хγбγγнтэй γйлсоор ябадаг болошонхой…

 НАЙДАН (Гунгаагай энгэртэ аhалдашана). Хара хирээ сагаан болохогγй гэлсэгшэ! Ши, Бар-рон, ямар hэмши, тэрэл зандаа γлоо байнаш! Хорон ута хэлэеэ татад гэжэ ябаарай! (Гунгаае тγлхижэрхинэ).

ГУНГАА. Ши…ши… бγ hγрхэйтэ! Яахадаа намайе энгэрдэхэ болообши! Намда γнэншоогγй hаа, ошожо хара. Мэнэ hая тэдэ хоёр тэбэрилдэжэ, таалалдаhаар баруун шугы тээшэ ошожо ябана hэн. Эндэhээшье харагдаха байха (хараашална). Харыш, тэрγγ тэрэ ошожо ябанад... Эх, хайратайхан Найдан болошобош. Нэгэ юумэ сэхэ руунь хэлэхэмни гγ? Тиимэл hаа Сэржээнын зγрхые эзэлхээр шанга хγбγγн юм гγш гэжэ гайхагша hэм, теэд мγноо болоходо би тон зγб байшабаб. Голуулшаба ха юмши теэд. Ха-ха-ха-ха! (Гунгаа эндэhээ γгы болоно). 

НАЙДАН (доошоо хараад дуугай зогсоно). …Тиимэ байха ёhогγй! Яахадаашье байха ёhогγй! Барониие…Гунгаае мэдэхэгγй hэн гγб! Теэд… Сэржээнэ, юундэ минии hγγлшын бэшэгтэ харюу γгоогγй hэм, а? (шугы тээшэ γндыжэ байжа хараашална). Yгэй…нээрээшье хоёр хγн… нэгэниинь басаган… Ямар Сэржээнэдэ адлиб… Шугы руу орошобод…А?. Yгы даа, яахадаашье минии Сэржээнэ… минии… Yгэй теэд… Ах, юундэ хγнэй досоо нэн тγрγγн муу бодол тγрэдэг гээшэб… 

Найданай гэртэхинэй гэр байдал. Холоhоо мотоциклой абяан дуулдажа гэрэй газаа зогсобо хэбэртэй.

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ (оронhоо γндынэ). Галса-ан, хγбγγмнай ерэжэ газаагаа тогтобо бэшэ гγ? Сархяагтада хонохо, яаралгγй hооргоо ерэхэб гэжэ маанадыгаа найдуулаа бэшэ hэн гγ, теэд ямар эртγγр ерэшэхэ болооб? hаял hаруултажа, нараншье γшоо гараагγй хэбэртэй. Удааржа байна, бодожо, ошожо хараха болоолтойш. Магад нγхэдоороо архи тамхи ехээр баряад, бэень муу…

ГАЛСАН. Юун Найдамнай байхаб даа. Эндγγрээ бэзэш, нютагаймнай залуушуул бγхэли hγни, γдэргγй мотоциклоор γйлсоор халайлгалдажа байдаг бэшэ аал.

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. А, ходол хазагайгаар дуугаржа байдаг шамайе гуйжа байнхаар оороо ошожо хараашынь дээрэ хаш (бодожо газаашаа гарана. Удангуй гэртэ Найдан гγйжэ орошоно).

НАЙДАН (нэгэ харанхы углууда). … Сэржээнэ! Сэржээнэ!..

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ (газааhаа орожо ерэнэ). Хγбγγмни юун болооб?! Хγнэй харахаар нюур шарайгγй байналши? Бараг гγш? Юун болооб?.. Сэржээнэ?..

НАЙДАН. Сэржээнэ?! Та хаанаhаа?.. Ах, бараг… бараг… Эжы, аба… намайгаа хγлисоорэйгтын., 10 дахин… 100 дахин… Намайе мγноо ойлгохогγй байхат… би hγγлдэ албанhаа бэшγγжэм… Би… би мγноо hооргоо ябахамни… энэ зандаа…

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ. Юун? Хайшаа ошохо?. Эртэ γглоогγγр… Сархяагта гγ?..

ГАЛСАН. Зай, хγбγγн, ехэ эсээ янзатайш. Харгыдаа эсээш. Амаржа унтаншьегγй Сархяагта руу харайлгааш. Амара. hайса, бγхэли γдэр налайжа унта. Yдэшэлэн тээ бодоходош, юумэн хуу барагаар γзэгдэхэ, булта hуури hууряа олонхойнууд байха.

НАЙДАН. Таанад намайе ойлгоогγй байнат. Би ябахамни… энэ зандаа… Сэрэгэйнгээ албанда ошохомни. Намайе ойлгыт даа… намhаа мγноо юушье бγ hурагты. hγγлдэнь бэшγγжэм… Дэмы ерээб., дэмы ерээб…

НАЙДАНАЙ ЭЖЫ (уйлаганана). Ай, бурхан! Хγбγγмни юугээ хэлэнэ гээшэбши?! Эжышни шамаяа γдэр hγнигγй хγлеэжэ, хэды hанаагаа зобожо байгаа гээшэбиб. Эжы абадаа, гэртээ ерэшоод байгаад, юун «дэмы ерээб» гэхэ юмши. Амара, амара, унта хγбγγмни (тэрэниие ошожо таалана). Хэзээнэй унтангγй ябаа юмши.

НАЙДАН (эжыгээ таалана, дγмγγхэнээр оорhоо холо болгоно). Эжымни, бγ уйлыш даа, намайгаа бγ зобоогыш даа. Досоомни барагар хара болонхой… Энэ шамайгаа харахадаа., хайрлахадаа γшоош муу болоноб. Yлэхэ байгааб, табигдаhан бγхы арбан хоногуудаа шамтаяа эндээ γнгэргэхэ байгааб… теэд, теэд… эжы… аргамгγй. Нэгэшье γдэр эндэ байха аргамгγй. Ябахамни, энэ зандаа ябахамни (рюкзагаа оложо абана).. Би бэшэг бэшэжэ байхаб. Хγлисоорэйгтын, ябахамни… баяртай!.. (ябахаа hанана).

ТУНГАЛАГ (hая hэринхэй, унтари дээрээ эбhээлжэ hууна). Юун болооб? Ахай, хайшаа яараабта, мγноодэр, γдэрэй нэгэн сагта намайе hургуулиин газаа угтаха юм бэзэт, мартаагγй гγт?

НАЙДАН (дγγ басагандаа тγргэн ошоно). Тунгалагхамни, хγлисэ даа намайгаа. Мγноодэр шамайгаа яажаш угтажа шадахагγйб. Хожом, намартаа угтуужам… Оло дахин угтажа байхаб… (Тунгалагые таалана, hγγлдэнь тγргэн гэртэхинтэйгээ хахасана). Би ябааб… ябааб… (Найдан гэрhээ гγйжэ гарашана).

Найданай эжы толгойгоо барин стул дээрэ hуушана

 

3-хи зураглал

Оюутадай хамтын байрадахи таhаг. Газааhаа Найдан орожо хубсаhаа тайлана.

ЖАМСО (оронhоо бодожо). Зай, шимнай оперно хγгжэмэй охиндо hогтожо байhанаа ерэбэ гγш? Ямар оройтожо ерэбэш? Нγхэр, намайгаа хγлисыш даа, бишни Бадарматаяа hаяхан лэ эблэрээд ерээб. Хайшаашье ошожо γгоогγй. Эхэнэрнγγд гээшэш иимэл янгаша ха юм. Хамтаржа гэр бγлэ болоходоо яаха зонбибди? Шишье баhа хожом иимэрхγγ юумэ γзэхэ байхаш даа. Биледγγдые бидэндэ абаhан байгаа гγш?

НАЙДАН (уруу дуруугаар). Абаhан… hооргэнь тушаагааб.

 ЖАМСО. hооргэнь?! Бэрхэш, минии Онегин! Тэрэ мγнгооршни хоюулан γглоодэр пивэ ошожо уугуужамди. Yглоо шинии мγнгоор, хожом минии мγнгоор… (полотенцэ мγр дээгγγрээ дээгγγрээ шэдэжэ гаража ошоно).

БАДМА (кроссворд таажа байhан тэрэ Найданда хандана). Хэлэл даа, нγхэр, Курильскэ аралнуудай дунда долоон γзэгтэй ямар олтирог бии гээшэб? Табадахи γзэгынь «т»?

НАЙДАН (яалалгγйгоор). Мэдэнэгγйб.

Найдан γни удаан гэрэлэй урда дуугай зогсошоно. Жамсо hооргоо ороно. Найдан полотенцэ, мыло абажа газаашаа гарахынгаа тэндэ эрьежэ Бадмада хандана.

НАЙДАН. Бадма, дэгэлэйм хармаан соо конфетэ байха, абажа эдигты…. (халта байд гэнэ) Амтатай даа, московскэ конфетэ… (гаража ошоно).

БАДМА. А-hаа, зγбшоогоо хадань абажа эдиел. Оперно театр соо хэн энээнииемнай московскэ конфетоор хγндэлбэ гээшэб, а? (ошожо, Найднай дэгэлэй хармаанhаа конфетэнγγдые гаргажа, стол дээрэ табина).

ЖАМСО. Найданигаа ойлгожо хараба гγш; уунхай бэшэ аабза энэмнай? Нэгэ тиимэ ондоошог… Али Чайковскын хγгжэм доро γшоо γлгыдγγлжэ байhан зандаа гγ? 

Жамсо конфетэ абажа, дахинаа орон дээрэ хэбтэшэнэ. Бадма стол дээрэhээ сагаан саарhанда орёолдотой юумэ абажа, задалангаа досоохииень гайхашаан хараашална. Саарhан дээрэхи бэшээтэйень уншажа эхилнэ.

БАДМА. « … Yглоодэр Володя бидэ хоёрой тγрэ. Яахыньшье аргагγй, ши бидэ хоёрой хоорондо юуншье γлэхэ ёhогγй бологдоно. Тиимэhээ, шамтай дахинаа уулзаха γгышье hаа, hγγлшынхиеэ бэшэг бэшэнэм. Зγрхэн-шулуун… Тангаригаа дγγргэжэ шадаhан би зγрхэн-шулуугаа досоогоо хадагалжа ябадаг hэм. Би энээхэн нангин зγрхэн-шулууе хаяжа шадахагγй байнам, тиимэhээ шамда бусаанаб. Намайе мэхэлжэ хаяhандал, ши оороо нэгэ тээшэнь хаяна бэзэш… Юуншье досоом γлэхэ ёhогγй. 

… Мэдэдэг hайш, минии оло дахин гансаараа сэрэг мододтоо ерэhые, ойлгодог hайш, хододоо гансаараа, хододоо гажаран ябаhыем. Хэнтэйшье бэшэ, хододоо гансаараа… Yгы, сэхыень хэлэхэдэ, нэгэтэ тэрээгγγр нэгэ хγнтэй ябажа, нютагайнгаа эгээл hайхан газарнуудые харуулаа hэм...»

Холбоолжон гурбан модоной тээ хажуудахана энеэлдэhээр Сэржээнэ Ардар хоёр бии болонод.

СЭРЖЭЭНЭ. Зай, ерэхэ гэhэн газартаа ерэшэбэ гээшэбди. Хараашалыш даа, гое бэшэ гγ?

АЛДАР. Энэ гээшэ гγ, шинии нютаг дээрээ эгээ дуратай газар гээшэшни? Нээрээшье, ямар гое газар гээшэб, ямар хγнгэноор амилагдана гээшэб.

СЭРЖЭЭНЭ. hэ, гое.., хγнгоор амилагдана… Теэд энэ болотороо тγрэhэн нютагтаа нэгэтэшье ерээгγй хγн байгаад… Эсэгынгээ, нагасын наhа барашоогγй hаа, юрэдоошье наашаа ерэхэгγй байгаалтайш? Хэдытэй байхадашни танайхин энэ нютагhаа гаража город руу зооhэн болоноб?

АЛДАР. Сэржээнэ, ши намайе бγ гэмныш даа. Бишни мγноо олон юумэ ойлгожо эхилэнхэйб. Эндэhээ хоёртойхон хγбγγн гаража ошоолби даа, городто γдооб, юу мэдэхэбиб, тиимэhээл, магад, тоонто нютагай, тγрэhэн нютагай татаса гээшэ ухаан бодол соомни γгы байшоо. Харин тэрэнэй орондо энээхэн соомни (толгойгоо тоншоно), хайшан гэжэ бγхы газар дэлхэй дээгγγр томо, томо завод, фабрикануудые барихабиибди, тγмэр замай харгые Номгон далай хγрэтэр абаашахабиибди, компьютераар hонирхожо, космос руу ниидэхэбиибди гэхэ мэтэшэлэн аргагγй ехэ бодолнууд байдаг hэн. Харин тиихэдэ, энээхэн хγдоо нютагууд хэндэшье хэрэггγй шэнгеэр hанагдадаг hэн. Эндэхи уhалиг намаг газарые хатаажа, орондонь γрэжэл ургасай шэнэ газарнуудые бэлдэхэ, улаан тооhон харгыетнай жэгдэ гоехон алфальтаар хушажархиха шэнгеэр hанагдадаг байгаа. Ииигэжэл бидэ городой γйлсоор толгойгоошье γргэхэ забдагγй харайжа ябаалди даа, мγноошье харайлдаhан зандаабди. Тиихэдэ таанад, хγдоогэй хγбγγд, басагад, маанадай γетэн байгаад, иимэ hайхан агаараар амилжа, аршаандал тунгалаг уhаар ундалжа, бидэнhээ, городойхиhоо дутуугγй хурса hонор бодолтойхонууд ябажа ябаалта. Зай, городойхиб гэхэеэ болиhууб, энэ γгэ hγγлэй γедэ оортэмнишье hонигγй шэнги болошоо. Хэдэн hара соо γбдэжэ, ами наhантаяа хахасахаа байhан эсэгынгээ хажуудань hуухадаа, олон юумэ ойлгожо абааб даа. Хγн гээшэ муу юумые улаан нюураараа γзоогγйдоо, ажабайдалай орёо асуудалнуудые таажа шадахагγй байна. Yшоо тиихэдэ, хγндэ амиды мэндэ ябахадань hайниие хэлэжэ, hайниие хγсэжэ байхагγй, харин hγγлдэнь, алдажархиhан хойноо, хойнтожо халаглажа байдаг гээшэбибди.

СЭРЖЭЭНЭ. Алдар, магад, би шамтай эндэ зохидоор хγхилдэжэ, сэнгэжэ байхынгаа орондо, хоорэлдоогоо буруу тээшэнь абаашажа, шамда гуниг асаруулшаба гγб? Тииhэн паамни хγлисоорэй.

АЛДАР. Бараг, бараг. Саашань шагныш даа намайе. А.., юун гэжэ байгаа hэмбиб? А.., аhа, hанабаб. Эсэгэмни хγдоодэ тγрэhэн, γдэhэншье hаа, γнидэ эндэhээ гаража ошоhoн, городто хорёод жэл соо ажаhууhан, эрдэмтэй хγн байhан гээшэ аабза. Тиигэбэшье, маанадта, городой залуушуулдал адляар бододоггγй hэн. Энээхэн тоонто нютаг тухайгаа юун гэжэ хэлээ гэжэ hананаш, шагна даа, тон hонин юумэ дуулахаш. Yбшэндэ нэрбэгдэшоод байхадаа эсэгэ: «Яажа мэдэхэб, наhаяа иигээд дγγрэшоо hаамни, минии бэеые заабол хγдоо нютагтамни абаашажа, элинсэг хулинсагайнгаа хажууда табихат. Энэ городой шууяан, орилолдоон соо бэшэ, сагаан таладаа гаража, булжамуурай жэргээн доро хэбтэхэhээ юу γлу юумэн байхаб. Тγмэр хашаа, хорёоншье гэжэ хэрэггγй, дахинаа хγγр тээшэ харгылжа, тэрэ тγмэрые шэрдэжэ, будажа байхагγй аад, юун гэжэ тала дайдаяа жэбэртэй тγмэроор бузарлажа байхабта» - гэжэ бидэндээ хэлэдэг болошоо hэн. Теэд амияа табихынгаа урдахана: «Арад зоноймнай урданай заншалаар hаа, хγнэй γхэhэн бэеые шэрэжэ олон зоной харгылжа ябадаг харгы замаарынь, ундалжа байдаг уhа голоорынь, сахижа hуудаг обоо, барисаагаарынь хγндэлэн гараха гээшэ сээртэй байhан, тиимэhээ энэ арюхан заншалыень бузарлажа, нγгэл абажа, намайе юун гэжэ нютагтам хγдоолγγлхэ гэжэ тухашаржа ябахабта даа, нютагаа орхижо, γбгэ эсэгынгээ гал гуламтыень нэгэтэ унтаргаажа тэндэhээ гаража ошоhон хадамни, иишэнь нэгэ тээ хγдоолγγлнэ бэзэт» - гэжэ hγγлшынгээ гэрээд γгэнγγдые маанадтаа, γхибγγдтээ гэжэ, тихэдэ дуулгаа hэн. Аймшагтай γгэнγγд, гэбэшье, зγб γгэнγγд. «Наhа бараhанаймни удаа ши заабол нютагтам ошожо минии тγлоо тоонтымни углуу буландань мγргэжэ ерээрэйш, таанадаа, γхибγγдээ нютагаа абаашажа харуулжа, γзγγлжэ байгаагγй байhандаа γшоо нэгэ нγгэлтэйб» - гэжэшье тиихэдэ дуугараа hэн. Шадаал hаа, энээнhээ хойшо иишэ, энэ танай нютаг… эх, баhа алдажа хэлэжэ байнам… эсэгынгээ, оорэймни тγрэhэн нютаг руу ерэжэ байхыемнай хγсоо hэн.

СЭРЖЭЭНЭ. Баарhан, нагасамни, дан лэ эртэ hаа наhа барашаба. Халагтай гээшынь. Арай шамай докторскэ диссертацияа хамгаалжа γрдибэгγй. Намдашье найдажа, наhан согоо суглуулжа ябаhан бγхы тэрэ оорэйнгоо библиотекые бэлэглэбэ гээшэб. Намайе тэрэ оoрэйнь hанаhан хэрэгые саашань бэелγγлжэ шадаха шэнгеэр hанаба гээшэ гγ? Теэд тиимэ бэлиг, шадабари намда байха юм аал? (Уйлаганаад абана). Ямар hайн дотортой, холын хараа бодолтой хγн байhан гээшэб, халагтай. Ямар гое, hайхан гэрээд γгэнγγдын шамдаа захиhан байhан юм, би мγноо тγрγγшынхиеэ дуулажа байналби. Алдар, иихэдээд лэ, эхэ эсгынгээ урда дγγргэжэ шадаха манай уялга, халаан эхилшэхэнь гээшэ. Нэгэ мэдэхэдэмнай, шаляа хγхюун наhан хойшоо гаража, ажабайдалай орёо ехэ зам урдамнай нээгдэшэхэнь ха.

АЛДАР. Нээгдэхэ даа, орёо хγндэшье, hайханшье харгынууд. Хайшан гэжэ тэдэниие дабажа ябахабиибди – маанадhаал, ооhэдэhоомнай дулдыдаха. Хγнэй наhанай харгы гээшээ нэгэ γндэрhоо γндэр хэрэлсыдэ адли юм гэгшэ, зарим нэгэнэй тэрээн оодэ гаража ябахада, нγгоодγγлынь доошоо буужа ябаха. Хγнгэн заримашуулынь гγйдэлоороо тооной дээрэнь гаража шадашоошье hаа, тэндээ тогтожо шадангγй, тэрэ зандаа мухари мухариhаар hооргоо адагтань буужа ерэшэхэ, тиигэжэ байхада хγдэр шангануудынь хубалзада адли тэрэ хэрэлсын барюулhаа аhалда аhалдаhаар, алхам бγхэеэ шангадхаха шангадхаhаар хэнhээ-юунhээшье дутуугγй хэрэлсын шанха оройдо гарашод лэ байлсажа байха. Эгээ энэ hγγлшын хγнγγдтэл адли наhанайнгаа харгыгаар ябалсажа ябадаг hаа муу бэшэл hэн хаш.

СЭРЖЭЭНЭ. Шамайгаа анханhаа городой гоемсуу, хγнгэн бодолтой хγбγγн ха гγ гэжэ бододог байхадамни, яаhан зохидоор дуугаржа байнабши. Иимэ сэсэн юм hэн гγш? Наадалнаб даа, хγлисоорэй. Нээрээшье, тон дγтын тγрэлнγγд байгаад, γсоон уулзадаг байhан дээрэhээ, бэе бэеэ γшоо муу мэдэжэ байhыемнай энэ гэршэлнэ гээшэ. Yнэн дээрээ ямар зохид γгэнγγдые хэлэжэ байна гээшэбши, би амаа ангайшоод, атаархажа байжа шамайе шагнаналби. Зохид, зохид…

АЛДАР. Шимни намтайгаа γглоодэр эсэгымни буусаар ябалсаха боллотойш. Хаана байhан бэ маанадай бууса, мэдэхэ гγш?

СЭРЖЭЭНЭ. Аhа, мэдэхэб. Yни холодо эжытэеэ нэгэтэ тэрээгγγр ябахадамни, халаахай γрмэдэhэн болошоhон газарта хадын хара боро шулуунуудтал адли γмхирhэн тγгсγγлнγγдые заажа, энэ γбгэ эсэгыншни бууса гээшэ гэжэ заажа γгоо hэн. Тэрэ холо сагта манай уг гарбалтан бултааран зэргэлээд байдаг байгаа гээшэ ааб даа. Тээ хажуудаханиинь таанадай бууса байгаа hэн.

АЛДАР. Тиихэдээ болоо гээшэ. Зай даа, энэ хγндэ зугаагаа дγγргэе . Дээшээ харыш, мэнэ hая мγшэдγγд дээрэмнай ониб-аниб гэлдэжэ эхилбэд. Эдэшни минии нютагтаа тγрγγшынхиеэ ерэшэхэдэмни намда баясажа байна гээшэд. Энээхэн зохид газарта ерэшоод, энээхэн горхоной шолшогоноое шагнажа байхада, нээрээшье, бэе махабадай шалаа, γбшэнгγγд оро hэнэггγй γгы болошохо ха. Тиибэ яабашье, харыш, тээ тэндэхи хада, уулануудтнай γдэшын боро хараанаар эндэхи гол газарта орходоо γшоошье гоеор харагдажа байнал.

СЭРЖЭЭНЭ. Тон зγб хэлэнэш, манай нютагай шарай hайхан даа… (саашаа Алдарые ойлгохоо болиhондол) Зγгоор намда голоймнай захадахи энээхэн талмай зохидоор γзэгдэдэг юм. Яатарааш шамдаа дуратай гээшэбиб… Бγхы намамни бэндэ γнгэрhэн шэнги. Манай классайхид эндэ оло дахин ерэжэ сэнгэhэмди. Бишье гансаараа оло дахин эндэ ерэhэмби…

АЛДАР. Сэржээнэ, ши намда нэгэ юумэ ходо дутуу хэлээд лэ байнаш. Городhоо нааша энээхэн талмайе намда харуулхаа ехэтэ хγсээш. Юун бэ, юу намhаа нюунаш?

СЭРЖЭЭНЭ. Yгы, бараг. Олон юумэ мэдээд яахабши, эртэ хγгшэршэхэш, шэхэнуγγдшни шагайдаа хγрэтэр ута болошохо (энеэнэ). Ах… али хэлэхэмни гээшэ гγ?

АЛДАР. Хэлыш теэд. Хари, нэгэ юумэн шамайе хγлгоонэл ха гэжэ зγб таагаад байна гγб?

СЭРЖЭЭНЭ. Зγб, зγб. … А, хэлэхэгγйб. Али хэлэхэмни гγ? (Энеэнэ) Ой, нээрээ, би γбэштэйржэ байна хаб. Бр-р., хγйтэн болошобо.

АЛДАР. Yγе, харин би γбэштэй, ойлгоногγй байналби, эрэ хγн байгаад. Нээрээшье, hэрюун hалхитай γдэшэ боложо байнал (пиджаагаа тайлажа, Сэржээнын мγр дээгγγр табина). На, нэмэреэд бай.

СЭРЖЭЭНЭ (арсана). Болииш Алдар, хэрэггγй, оороо даарашахалши. Би миин хэлээб, бараг. Энээнhээ байха хγйтэндэ иихэдээд нилээд ябаал юм бэзэб, хγдоо газарай басаган хадаа (энеэнэ). Харин шамайгаа, городой годигорхон хγбγγе дааруулжархёод, γшоо зэмэтэй болоод hалаха hэн гγб… (бодолгото болошоно). Нээрээш, би ехэ бээрэмгэй хγн хаб даа… Найдан ходо пиджаагаа мγр дээгγγрни хаяжа γгэдэг hэн…

АЛДАР. Найдан, ямар Найдан?!

СЭРЖЭЭНЭ. …Юун Найдан?

АЛДАР. Yгэй, ямар Найданиигаа мγноо дурдабаш?

СЭРЖЭЭНЭ. Би хэнииш дурдаагγйлби, юугээ хэлэнэш.

АЛДАР. Дур-дааш.

СЭРЖЭНЭЭ. Yгы, γгы! Хооhон абяан дуулааш… Зай даа, шамдаа эндэхи нюусаяа хэлэжэрхихэмни гээшэ хаш, тэрэмни досооhоомни дээшээ бурьялан гаража ерээд, хэлэнэйм γзγγртэ ерэшоод дарьбаганажа байна. Харана гγш? (хэлэеэ гаргана). Шγдхэр юуниинь, нэгэш хγн шагнанагγй аабза (иишэ тиишээ хараашална). Алдар, дγтэлэ наашаа, шэхэндэшни шэбэнэhγγб…

Сэржээнэ, Алдар хоёр бэе бэедээ дγтэ бололсоод байна. Эгээ энэ γедэ тээ саанахана Найдан бии боложо, эдэ хоёр тээшэ харашоод байhанаа, гэнтэ эрьежэ, γгы болошоно. Сэржээнэ шангаар энеэшэнэ.

СЭРЖЭЭНЭ (шγлэг уншана)

… Тала дайдаарни ганганалдан
Тохорюунууд ниидэнэ,
Тэниглэн зохид дуунhаань
Тэнгэри баясана…
Гринь-гринь, гринь-гринь
Баяртай нютагни,
Гринь-гринь, гринь-гринь
Уулзатараа нютагни…

Ой… (иишэ тиишээ хараашална). Найдан, ши юушье дуулаагγй гγш?

НАЙДАН. Yгы, юун болооб?

СЭРЖЭЭНЭ. Бэеэрни гэнтэ жэрэгэд гэбэ. Хэн-юун бэ даа маанадые харанхыhаа шэртэжэ байhандал γзэгдээд абабал? Зарим γедоо хγндэ тиимэ юумэ γзэгдоод абадаг лэ, юундэ гээшэб? Энэ наhaндаашье энээгγγр ябахадаа айжа γзоогγй хγм, теэд мγноо гэнтэ айдаhамни хγрэшэбэ, ябая даа эндэhээ, харанхышье болошобо…

Оюутадай хамтын байрадахи таhаг.

НАЙДАН. Юун?!.. Гунгаа!!… (Сэржээнын бэшэгые ойлгомторонгγй шангаар бажуужархина. Нγгоо гарайнгаа γбдэхэдэ, альгаа дэлгэжэ, тэндэ байhан юумые бγри hонирхожо харашана. Тэрэнь «зγрхэн-шулуу» байшана. Шулуун дээрэ бэшээтэй байhан юумые нюдэнγγдээ ехэ болгожо байжа харашана)…19.. оной августын 27. Сэржээнэ плюс Найдан. Тиихэдэ бидэнэй хиилэhэн тоо, γзэгγγд… Энэ юун гээшэб?! А?!… 19.. оной августын 27., 19.. оной августын 27., 19.. оной августын 27… Энэ иихэдээ юун боложо байна гээшэб?!.. Сэржээнэмни намайгаа албанаймни хоёр жэлhээ гадуур γшоо гурбан жэл хγлеэhэн болоно!.. Аяар табан жэл!!.. Халаг, халагни…

4-хи зураглал

Тγмэр замай вокзалай захадахи талмай. Yбэлэй хγйтэн γглоогγγр. Эндэ хγн зоной hγндэлдэхэ, γе болоод поездын шууяха, радиогоор соносхол хэхэнь дуулдана. Мγр дээгγγрээ гитара γргэлhэн, нэгэ гартаа сγγмхэ бариhан Володя ба Сэржээнэ хоёр Найданда дγтэлжэ ерэнэд.

НАЙДАН. Сэржээнэ!

СРЖЭЭНЭ. Юун болооб, ши эндэ юу хэжэ байнабши?

НАЙДАН. Би таанадые γдэшэхэ гэжэ шиидээб. Болохо гγ?

ВОЛОДЯ (гайхаhан янзатай). Яашаха hэм, γдэшыш… Теэд.., нэгэ ондоо хγлеэгдээгγй hонин юумэ хэлэжэрхихэеэ hанаагγй бэзэш? Ямар тиимэрхγγ янзатайбши?

НАЙДАН. hанаатайб… Володя, ши намайе хγлисоорэй, би Сэржээнэтэй хоорэлдэхоо hананам. Болохо гγ? Гуйнаб шамайе.

ВОЛОДЯ. … Тиигыт тиигээд (hанаата боложо саашаа ошоно. Тамхяа гаргана).

СЭРЖЭЭНЭ. Найдан, юун болооб, намайе бγ тамалыш даа. Yсэгэлдэр γгоо ойлголсожо, hайнаар тарана бэшэ hэн гγбди. Володиин хажууда аягγй байна.

НАЙДАН (гарайнгаа альга нээжэ зγрхэн-шулуу хуруулна). Энээхэн шулуу гараймни альгые бэшэ, бγхы бэеымни, зγрхыемни шобто шатаажа байна.

СЭРЖЭЭНЭ. Зай, юун бэ теэд, саашань, тγргоор… Иигээд поездымнай ерэхэ сагынь дγтэлжэ байна. Шамтай хэзээ нэгэтэ уулзаа hаа… минии шамда γнэн сэхээрээ байжа шадаhыемни мэдэхыншни тγлоо гэжэ хадагалжа ябаа hэм, γгы hаа, хэзээ нэгэтэ хаягдахал шулуун юм hэн бэзэ… γе наhан соогоо хадагалжа байха бэшэ. Мγноо намда hонёо буураhан шулуу. Ши мэдээ юм бэзэш, яаха, юу хэхэеэ байhанаа… γгэдоо хγроогγй хγн.

НАЙДАН. Yгэдоо хγроогγй… А-hаа… зγб даа. Би мγноо тад ондоо юумэн тухай хэлэхээ hананам, шагныш даа анхаралтайгаар… Сэрэгэйнгээ албанhаа гэнтэ арбаад γдэрэй табилга абаhан би нютагаа хγрэжэ ерэшоод, шамтайгаа уулзаха гэжэ Сархяагта руу мотоциклаар харайлгажа ерээ hэм. Хγрэжэ ябахадамни, харгы дээрэмни эмээл моритой, архиин γнэртэй Гунгаа дайралдашоо hэн. Юундэшье hураа hэмбиб… хара нохой! Би тγрγγн γнэншэжэ γгоогγйб. Теэд шугы тэшэ харахадамни, γнэхоороо, шамдал тон адли басаган нэгэ хγбγγнтэй шугын захада ябажа ябаа. Сэржээнэ, ойлгоно гγш, би тγрγγшээр γнэншоогγйб. Теэд… гγлмэр залуу наhан… Тэнэг лэ ябагдаа. Би та хоёрые шалгаха гэжэ тэрэ шугы тээшэ hэмээхэн ошооб. Таанадые тэндэ харааб… гурбалжан модонойнгоо хажууда… Хоёр нюдоороо хараа ха юмбиб теэд, Сэржээнэ! Алдартай… нагасынгаа хγбγγнтэй ябажа байhыешни би хаанаhаа мэдэхэ байгаабиб… Би тиихэдэ хэнтэй-юунтэйш ондоо уулзаагγйб, тэрэл hγниндоо сэрэгэйнгээ албанда hооргоо ябашоо hэм. Шамайе γзэн ядажа ябааб…

СЭРЖЭЭНЭ. Юу хэлэжэ байна гээшэбши…

НАЙДАН. Саашанхи буруу ябадал хуу эндэhээ эхитэйл даа, Сэржээнэ… Зγрхэн шулуумни… Эх, тэнэг, тэнэг ябагдаа. Юундэ ондоо γхибγγдhээ hурангγй, муухай Барондо этигээ гээшэбиб! Алдарай бэшэ, ондоо хγбγγнэй байгаашье hаань, Володиньшье байгаа hаань, би дураяа аршалхаяа… дуранайнгаа тγлоо тэмсэхэ ёhотой байгааб.

СЭРЖЭЭНЭ. Юу хэлэжэ байна гээшэбши, Найдан… хайратамни… Гунгаа… Алдар… шугы соо сэрэгэй хубсаhатай ши… Юундэ намайе хайрланагγйбта даа…. Теэб мγноо би яаха болонобииб?

НАЙДАН. Яаха… Дахинаа ши бидэ хоёр хахасаха ёhогγйбди… би шамайе дахинаа алдахагγйб. Сэбэр hайхан, γнэн сэхэ дураяа би мγноо аршалжа шадахаб, хэнhээшье аршалжа шадахаб.

СЭРЖЭЭНЭ (толгойгоо hэгсэрнэ). Найдан, нюдэдшни манаршоод, юуш ойлгохоёо болишоод байнаш. Дээгγγр дэгдэхэеэ болижо, энээхэн газар дээрээ буужа ерыш даа. Дуратай зандаа ха гγб шамдаа, γгы гγ, бишье юγмые мγртэй ойлгохоёо болишоод байнам. Теэд минии толгой шиниихидэ оробол γшоо сэлмэг. Иимэл хуби заяатай хоёр байгаа гээшэлди даа… хамтадаа байхагγй. Дγγрээ…

НАЙДАН. Юун дγγрээ гэжэ? Володиhоо айна гγш?.. Yгэй… буруу дуугаржа байнаб. Володя ши бидэ хоёрто тойб хэхэ гэжэ гγ? А.., баhа даа… юугээ дуугарна гээшэбиб. Нγхэршни, басагадайшни эсэгэ. Эх… (буруу харашана).

СЭРЖЭЭНЭ. 10 жэлэй саада тээ, тэрээхэн гγлмэр наhандаа ябахадаа, хγнэй ажабайдал иитэрээ хубилшаха байха юм гэжэ ой ухаандаашье оруулхаар бэшэ байгааб. Энэ гээшэ ха наhанай ута харгын уудам сэхэ бэшэ гээшынь… Бэрхэшээлнγγд олонтой харгы. Yшоо урдамнай юун хγлеэжэ байнаб? Yнэн сэхэ байхаhаа, γнэн сэхээр наhанайнгаа энээхэн харгыгаар урагшаа дабшажа ябахаhаа γнэтэй, сэнтэй юумэн γгы ха. Харин мноо баяртайб: – эдирхэн наhандаа ябахадамни, минии харгы дээрэ шинии байжа байhандаш. Болоо, болоо, юумэнэй hайнаар дрэhэниинь, элирhэниинь, тэрэгй hаа (е наhан соогоо бэе бэедээ гомдолтой ябаха байгаабди. Энэ ушарhаа минии досоо гансал гуниг (лэхэ, гашуудалтай бэшэ, сэлмэг гуниг…

НАЙДАН. Бишье энэ болотор, сэгэлдэр дэшэ болотор, ямар муухайгаар шамда мэхэл лhэнбиб гэжэ ходо hанажа ябадаг байгааб. Дуран гээшэдэ дахинаа мэхэллхэеэ айжа, нэн дээрээ нэн дуран гы хаш гэжэшье заримандаа бододог hэм. Згоор хаанаб даа нэгэ холо, зрхэнэйнгоо эгээ саанахи нангин газарта, ши сэхэ, бури гы басаган hэнши гэжэ шэбшэжэ, найдажа ябагша hэм. Болоо, болоо! Хайшахан шамайе мэдэхэ hэнбиб, шимни тэрэл хэбээрээ байшабаш. Булагай тунгалаг уhандал арюун сэбэр, нэн дуран гээшэ биил юм байна даа. Зб, гэдоо хрэжэ шадахаhаа нэтэй юумэн гы гээшэ ха! Бэрхэш даа, Сэржээнэмни, омогорхоноб шамаараа… иимэл зандаа хододоо ябыш даа нюдоо аняад дуугай болошоно…

Энэ γедэ тэдээндэ Володя аалихан дγтэлнэ.

ВОЛОДЯ. Найдан, би тугаарай хажуу тээhээ таа хоёрые адагалжа, арай шамай тэсэжэ байнам.
СЭРЖЭЭНЭ (Володидa хандана). Найдан бидэ хоёр hγγлшынγиеэ γгэеэ ойлголсобобди. Хγлисыш даа намайгаа, хγлисыш даа бидэ хоёрые… hγγлшынхиеэ хоорэлдэбэбди. (Цэдэб тээшээ эрьенэ) Дγγрээ даа, Найдан, яахыньшье аргагγй дγγрээ… би ябахамни… жаргалтай байгыш даа… жаргалаа олыш даа (Найданиие таалажархёод, тγргэн саашаа ябашаба).

НАЙДАН (даб гэнэ). Сэржээнэ!

ВОЛОДЯ. Энээнhээ хойшо ши бидэ хоёр hайн танилнууд байжа магадгγйбди… харин hайн нγхэдγγд… γгы ха даа…шадахагγйбди. Тиигэжэ сэхэ руунь хэлэhγγб. Баяртай. Бишье шамда жаргалаа олохыешни хγсэhγγб. Олохош даа, γшоо ямараар олохобши…

Володя саашаа гγйдэлоороо ябашана. Найдан яахаяашье ойлгожо ядашоод байр дээрээ зогсоно. Поездын ябажа эхилхэлээр нэгэ мууханаар гараа γргэhэн аад, гэнтэ хойноhоонь гγйшэнэ. Нэгэ оно тайзан дээрэ хэншье γгы болоно. Байтараа уруу-дуруу Найдан hооргоо гаража ерэнэ. Тайзанай нγгоо углуураа Гэрэл аалихан тэрээндэ дγтэлнэ.

ГЭРЭЛ (аалихан). Найдан (тэрэнэй дуугархагγйдэ, шангашагаар) Найдан.

НАЙДАН (гэнтэ эрьенэ). А?!..Сэржээнэ?! (hонёо буурана) Ши?!

Энэ γедэ Жамсо, Бадма, Бадарма гурбан эндэ бии болошонод.

ЖАМСО (Найданда дγтэлжэ болгоомжотойгоор тэбэреэд абана). Бараг?

НАЙДАН. Бараг. Яаhан олоороо ябажа ябаhан хγнγγд гээшэбтэ? Дэмы ерэбэт. Таанадай хэрэг эндэ γгы гэжэ хэлэнэ hэмнайб.

БАДАРМА. Найдан, эндэ намайе хγлисоорэй. Би шамда hанаагаа зобоходоо эдэ хγбγγдыешни гэмэлжэ байжа иишэнь дахуулжа ерэшэбэб.

БАДМА. Теэд бидэ таанадта хэлэнэ бэшэ hэн гγбди.., хγнэй γгэ дуулахагγй басагадууд.

БАДАРМА. Зай, зай, болоhон юумэ болоод дγγрээ. Аяар табан хγн хэшээлнγγдээ хаяжархёод эндэ байжа байхадамнай юун лэ бологшо ааб гэжэ саашанхиигаа бодожо бай. Декангуудтаа hайса мушхуулжа, γшоо hарынгаа стипендинγγдые хаhуулжа hалаха гγбди.

ЖАМСО. Барагтай ааб даа. Тиимэ гγ, Найдан?

БАДМА. Барагтайшье гэжэ даа, би сохом hалаба хаб… А, яашаха hэм, тγрγγшынхиеэ бэшэ.

БАДАРМА. Нγхэдγγд, битнай таанадтаа нэгэ hонин юумэ дуулгахамни гγ? (Жамсын хажууда ошоод шарфыеньзаhана). Жамсо, γсэгэлдэрэйнгоо хоюулайнгаа нюусые нγхэдтэйгоо хубаалдахамнай гγ?

ЖАМСО (Бадармаае тэбэреэд абана). А, хэлыш теэд, яашаха hэм.

БАДАРМА. Жамсо бидэ хоертной энэ зундаа гэрлэхэ гэжэ шиидээбди.

БАДМА. Ура-а!

ГЭРЭЛ. Бэрхэт, бэрхэт. Би γнэн зγрхэнhоо энээнииетнай hайхашааха, дэмжэхэ байнаб. Бадарма, бишни шамайгаа эртээнhээ амалшалжа, таалажархиhууб. Болохо гγ? (Бадармаае таалана).

БАДМА. А-hаа! Бишье, Жамсо, шамайгаа таалажархиhууб.

НАЙДАН. Би баhа таанадые амаршалнаб.

БАДМА . Гашуун, гашуун!!

Жамсо Бадармаае таалана.

ЖАМСО. Зай даа, дан эртээнhээ бγ хγхилдэе. Yшоо диплом гартаа абажа γзэебди. Хэшээлнγγдтээ ошонгγй эндэ шууялдажа байхадамнай юун болохо юм.

БАДМА . Абангγй яаха юмбибди, хайшаа орошохо диплом hэм. О, иихэдээ юумэн хуу hайн тээшээ боложо байна гээшэ гγ? Тγрэ наяргаха гэхэдэтнай гэнтэ гэдэhэмни хоршогоношобо. Yсэгэлдэр γдэшэнhоо хойшо эдеэлээгγйбди, теэд эдеэлхээршье байгдаагγй даа. Энэ вокзалай буфет соо орожо бултааран сайлажархиха байгаабди. Зохид лэ байха hэн ха.

ЖАМСО. Зай даа, γхэхэгγйш, эндэшни эдеэлээгγй зонууд олон байха. Нээрэй, диплом абахаяа hанаа hаа, хэшээлнγγдтээ ошое.

БУЛТАДАА. Ошое, ошое!!!.

Оюутад эндэhээ ябанад.

 

Хγшэгэ.