Тысячи
литературных
произведений на59языках
народов РФ

Женщина с благородным сердцем

Автор:
Зейнаб Дербентли
Перевод:
Ирина Ермакова

Nəcib ürəkli qadin

 

Anası bəlkə də onu, bilərəkdən mətbuat günündə dünyaya gətirib. Bəlkə də o bilirdi ki, onun qızı böyüyüb söz hakimi, söz  sərrafı olacaq. Hər sətri bir əsər, hər misrası bir poema olan gözəl insan. Mən sizlərin ixtiyarına buraxacağım yazım, tanınmış şair, jurnalist, Prezident təqaüdçüsü, Azərbaycan Yazıçılar və Jurnalistlər birliyinin üzvü. 400 dən çox kitab redaktoru olan  və ön söz müəllifi oustadım Nəcibə İlkindən olacaq.
Onun  vətənpərvərliyi, insanlara sevgi ilə yanaşması, onun ürəyinin təmizliyini göstərir. Mən onun bir çox şeirlərini oxumuşam. Onun vətən səsi tamam ayrı bir aləmdir, o aləm ki, ondan çıxmaq olmur. Qəlbi saf, dünyağırüşü geniş, ziyalı,  müdrik bir ANA! Onun həssas ürəyi, incə zərif qəlbi var. O gənclərə əl tutur, onlara mənəvi Analıq edir. Mən deyərdim ki, Ana sözünü hər kəsə şamil etmək olmaz, amma Nəcibə İlkin bu sözə layiq bir xanımdır. Onun həyatı sanki bir serial kimidir.

Onunla ilk tanışlığımız Türkiyənin Antalya şəhərində oldu, mənə onu özündən razı bir qadın kimi təqdim etmişdilər. Antalyada festivalda olduğumuz 3 gün ərzində, bu insan mənə yaxınlaşmağa çalışırdı. Mən isə onu görüb, yeməkdən belə qalxırdım. Bu 3 gün ərzində, biz onunla söhbət etmədik. Həmin vaxtdan 2 ay  ötür, qonağlar Türkiyədən Bakıya gəlmişdilər. O ərəfədə, mən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinə üzv olmuşdum. Orda bir xanım bunu, mikrofondan söylədi. Hamı mənə sərt baxışlarla baxırdı, sanki mən onların əlindəki son tikə çörəyi almışdım. Mənimlə stolda olanlar belə, məni təbrik etmədilər. Amma bu qadın Nəcibə İlkin, oturduğu yerdən qalxıb mənə, aramıza xoş gəldin qızım xeyirli olsun. Amma bu bataqlığda boğulmamağa çalış, bunun üçün mən sənin əlindən tutacam deyə məni qucaqladı. Həmin gündən, Nəcibə İlkinlə mesengerdə vaxtaşırı yazışırdıq. Amma tam tanışlığımız və doğmalığımız 2016-cı ildə. Bir antologiya işlədiyimiz vaxt oldu. O evində mənim üçün xüsusi otaq hazırlayıb, nə vaxt Bakıya getsəm öz evim kimi orda qalıram. Onun sevgisi də, bambaşqadır.

Sevəndə də incə sevir, “Ürəyində saxla məni” şeirində, o qədər incəlik var ki. Bəstəkar Elmir Mədətoğlu ilə, onun 55 illiyinə hazırladığımız mahnıda, o incəlikləri musiqiyə ilmələyə bilmişik. “Çağır məni sevgilim”, bu mahnı da onun uzağdan əli çatmasa da, öz incəliyi ilə sevgiyə müraciətini musiqidə verə bilmişik.

Nəcibə İlkinin hər sözə incəliklə yanaşmasını müşahidə etdikdə, görərsiniz ki, o sözə bir körpəyə yanaşan kimi yanaşır. Sözü də özündən küsdürmək, incitmək istəmədən mülayimcəsinə yazır.  Onu da deyim ki, nəfəssiz yazılan şeir də quru görsənir, amma bu xanımın dediyi söz də canlıdır və sanki nəfəs alır. Onun Azərbaycanın bir çox ziyalısına yazdığı yazılardan ibarət, “Sözün ölçüsü və çəkisi” adlı kitabında  sözə necə dərindən müraciət etməsini, ehtiyatla yanaşmasını görmək olur. Nəcibə xanım sözə o qədər ürəklə, canla bağlıdır ki, o hətta xəstələnəndə də yazıya olan dəyərini axsatmır, əksinə sözlə söhbət edir.

Mən ondan bəzən soruşuram ki, Nəcibə xanım, sizin sözdən incidiyiniz vaxt olub? O gülə-gülə cavab verir ki. "Yox, mən sözün hər kaprizinə dözə bilirəm. Əyər bunu bacarmasaydım, mən yaza bilməzdim, yazsam da quru alınardı".

Onun şeirlə, sözlə söhbətinin müşahidəçisi olmuşam. O, sözə belə sual verir, sən özünü bu şeirdə görürsənmi? O, sözü də incitmədən şeirin içindən kənarlandırır. Və həmin sözə, ayrı bir şeir yazır. Yəni, onun həm insanlara, həm sözə yanaşması bir məktəbdir. Çünki o deyir, şeiri qafiyəyə xatir yazmaq olmaz. Şeir gərək sənin beynində doğula, o səni narahat edə ki, məni yaz sətirə düz gərək o zaman yazasan. Mən onun nə demək istədiyini, onun baxışlarından oxuyuram. Az deyil, nə az, nə çox düz 5 ildir onunla tanışıq. Nəcibə İlkin mənə şeirin dilini öyrədirdi, mən isə şeiri yazıb deyirdim ki, yazdım indi baxın. Bir, iki dəfə o mənə öz şeirimi oxudardı.

Maraqlı bir gün.
günlərin birində, onunla bir dahi şairin qəzəlxanın heykəlini ziyarət etməli olduq. Həmin heykəl də, onların evlərindən bir az aralı idi. Mən ona dedim ki, Nəcibə xanım. Siz Əlağa Vahidlə qonşusuz, bəs niyə məni bu günə kimi ora aparmamısız? Mənə dedi bəli, yaxşı istəyirsənsə dur gedək Vahidgilə. Biz getdik, ora çatanada mən dərindən bir ah çəkib dedim.

Şair kaş səni sağlığında tanıyardım, Nəcibə İlkin vaxt itirmdən mənə dedi:

Sağ olsaydı, onu belə rahatlıqla ziyarət edə blməzdin. Yaxşı ki öləndən sonra gəlmisən,  indi nə sözün va söylə. Bəzi dirilərdən elə ölülər yaxşıdı, gəl sən elə, dünyasını dəyişən şairləri tez-tez ziyarət elə, dirilərdən fayda yoxdur deyib güldü. Əslində onlar ölməyibblər, onlar sağdı ölən bizik dedi.

Hər ikimiz gülüşdük, bu günü də tariximizə belə yazıldı.

Onunla gözəl və yaddaqalan hadisələrimiz çoxdur, amma bir yazıya sığışmaz.

O, şeirin dilini mükəmməl bilən insan kimi bəzən yanına öz şeirləri ilə gələn gənclərə də gözəl dərs deyir, məsləhətlər verir. “Öz yazdıqlarınızı, özünüz dönə-dönə oxuyun. Baxın görün, onun çatışmayan cəhəti nədir”, deyir.

Bir dəfə yenə onun qonaģı idim. Şeir kitabımın redaktəsi ilə məşģul olmaqla bərabər mənə nəzəri dərsi də keçirdi. Təzə yazdıģım şeiri ona söylədim. Yenə də səhvlərə yol vermişdim. Nəcibə xanım mətbəyə gedirdi yol üstə idi, əlindəki çantanı başıma bir qəşəng qoydu. Indi mən bilmirəm aģlayım, ya gülüm. Başımı aşaģı dikib durmuşam. O getdi ve dedi ki mən gələnə kimi dediklərimi elə. Bilmədim çantanın qorxusundan idi, ya nədən. Şeiri necə gözəl işləmişdimsə ustadim gələndə məni qucaqladi. Amma yene yaxşı ve əla sözünü demədi. Amma o qapaz mənim şeir aləmimdə ən gözəl hədiyyəm oldu. Onu hər dəfə sənətdə qabaģa getməyimdən, necə gözəl şair olmaģımdan  söz düşəndə  Dərbənd yazarları arasında gülə-gülə deyirəm. Mənə dəyən qapaz sizə dəysəydi, siz xalq şairi olardınız.

Bu insan belə insandı. Tələbkar, diqqətli ve düzgün.

O,  öyrətdiyi tələbəsini çox tələbkatlqla öyrədir. Şeiri necə bir həssaslığla qələmə aldıģı kimi, özü o şeiri yaşayıb və oxucunu da o şeirdə yaşada bilir. Sənətə sağlamlığını qurban verən Nəcibə İlkin, öz mövqeyindən dönmür. Mən ona baxanda, görürəm ki, o, sənətinə ürəklə bağlıdır. Mən anlayıram ki, sənət bir əşya deyil , sən də onu istədiyin zaman, bir kənara atasan. Sənət insanın varlığıdır, sənətin durduğca sən də varsan. O, güclü və iradəli xanımdır, ondan çox şey öyrənmək olar. Mən onunla ilk tanış olanda, o mənə dedi, qızım nə qədər varam məndən istifadə et.  Mən bu sözün fərqində olmasam da, sözün dərinliyinə getmək istədim. Və mənə sakitcə gülə-gülə anlatdı ki,  qızım, mənim bildiklərimdən istifadə et, deyirəm. Vaxt ötdü, zaman keçdi. İndi artıq, o mənə nə demək istədiyini dəqiq anlayıram. Mən ondan çox şey öyrəndim və bunun üçün onunla fəxr edirəm. O mənim üçün, böyük bir məktəb oldu. Həm məktəb, həm Ana, həm şair, həm jurnalist kimi. Bir çoxlarına nümunə olmaģı biləcək bir xanımdır Nəcibə İlkin. Ona hər bir işdə uğurlar arzu edirəm. O, təkcə mənim üçün deyil, onu tanıyanlar  üçün böyük və dəyərli insandır. Bir sözlə, fəxr edirəm ki, mənim belə ustadım var. Allah sizi qorusun ey böyük insan!

 

Женщина с благородным сердцем

 

Мать не зря родила ее в День печати. Может быть, она знала, что дочь вырастет журналистом и редактором. Она прекрасный человек, и каждая строчка ее обладает большой силой.

Позвольте представить вам известного поэта, журналиста, члена Союза писателей и журналистов Азербайджана, мою учительницу и наставницу, редактора более 400 книг и автора предисловий Наджибе Илкин.

Ее патриотическая душа и доброжелательный подход к людям открывают чистоту ее сердца.

Я внимательно читала ее стихи: их отличает любовь к людям и Родине, и это ее собственный мир, который затягивает читателя. Чистосердечная, открытая, умная, мудрая МАТЬ! У нее чуткое сердце и нежная душа. Она по-матерински поддерживает молодых поэтов, дает им духовные силы. По-моему, словом «мама» можно назвать не всех женщин, но Наджибе Илкин — женщина, которая заслуживает этой чести. Ее жизнь похожа на сериал.

Меня представили ей в Анталии, в Турции на фестивале, предварительно говоря о ней как о самодовольной и самовлюбленной женщине, и у меня появилось сильное предубеждение. Все три фестивальных дня Наджибе пыталась подойти ко мне, но я даже во время обеда выходила из-за стола, увидев ее. Все эти три дня мы с ней почти не разговаривали. Через два месяца в Баку приехали гости из Турции. Накануне их приезда я стала членом Союза писателей Азербайджана. Во время торжественной встречи с гостями одна поэтесса объявила об этом в микрофон.

Все присутствующие поэты стали смотреть на меня искоса, словно я отняла у них кусок хлеба. Даже те, кто сидел рядом со мной за столом, не поздравили меня.

И вдруг Наджибе Илкин встала со своего места и подошла с поздравлением. Она обняла меня и сказала: «Добро пожаловать в наш Союз, дочка, удачи тебе. Но постарайся не утонуть в этом болоте. Я готова держать тебя за руку». С этого дня мы стали ближе с этой замечательной женщиной и время от времени переписывались через Интернет.

Но настоящее наше знакомство, переросшее в душевное родство, началось в 2016 году, когда мы вместе начали работать над одной антологией. Наджибе приготовила для меня специальную комнату в своем доме, и теперь, когда я приезжаю в Баку, останавливаюсь там и чувствую себя как дома.

Она замечательно пишет о любви. Стихотворение «Храни меня в сердце» исполнено нежности. Вместе с композитором Элмиром Мадатоглы мы постарались вложить эту нежность в музыку песни, которую написали к ее 55-летию. В песне на ее великолепное стихотворение «Зови меня, любовь моя», нам удалось, как мне представляется, передать всю тонкость авторского призыва к любви — в мелодии.

Если внимательно вглядеться, как работает Наджибе Илкин, можно увидеть, что она обращается с каждым словом, как с младенцем. Пишет свои слова мягко, не желая обидеть их. Хочу также отметить, что стихи этой поэтессы живые, они дышат. Ведь без дыхания стихотворение выглядит сухим и скучным.

В книге «Размер и вес слова», адресованной интеллектуалам Азербайджана, можно заметить глубину ее обращения к слову и осторожность подхода к нему. Наджибе-ханум настолько привязана к словам, столько сердца и души вкладывает в обращение с ними, словно с живыми существами, что, даже когда больна, всё равно продолжает работать.

Я иногда спрашиваю: «Наджибе-ханум, бывало ли, что вы обижались на слова?» Наджибе улыбается: «Нет, я могу выдержать любую прихоть и каприз слова. Ведь иначе я не смогла бы писать, а если бы писала, то у меня получалось бы сухо».

Я наблюдала за ее разговором со стихами и словами. Наджибе спрашивает слово: «Ты видишь себя в этом стихотворении?» И порой она удаляет слово из стихотворения, не повредив его. И пишет об этом слове отдельное стихотворение. То есть ее подход и к людям, и к словам — одинаково бережный. Работа Наджибе и есть школа для молодого поколения.

Она уверена, что стихотворение невозможно написать, лишь цепляясь за рифму. «Поэзия должна зарождаться в вас, она должна беспокоить вас, чтобы осчастливить меня. Только тогда стихотворение может состояться», — часто повторяет она.

Мы знакомы с нею уже более пяти лет. Наджибе Илкин научила меня владению языком и глубине постижения стихов.

Однажды я спросила: «Наджибе-ханум, говорят, что памятник великого поэта Элага Вахида где-то по соседству с вашим домом. Почему вы меня туда не сводили?» Она ответила: «Да, он рядом, хочешь, давай пойдем». И мы пошли к памятнику. Я удивилась: «А почему раньше вы не говорили, что это так близко?» Она ответила: «Ладно, вот и пришли, скажи ему всё, что хочешь». Я глубоко вздохнула и сказала: «Эй, великий поэт, если бы я знала вас, когда вы были живы!..» Наджибе Илкин улыбнулась: «Если бы он был жив, ты не смогла бы так легко навещать его. Хорошо, что ты пришла к нему после его смерти, потому что с нынешними живыми встречаться невозможно. Мертвые лучше живых, они могут тебя выслушать. Навещай лучше мертвых поэтов, с ними легче говорить. На самом деле они не умерли, это мы мертвы». Мы посмеялись и запомнили этот день как веселый в истории нашей дружбы. У нас с нею много памятных событий, обо всех не напишешь в одной статье.

Как человек, в совершенстве знающий язык поэзии, Наджибе дает хорошие советы молодым поэтам, которые приходят к ней со своими стихами. Она часто повторяет: «Читайте то, что вы пишете, снова и снова. Посмотрите, чего стихотворению не хватает».

Однажды я была у нее в гостях, и мы редактировали мой новый сборник стихов. Я написала еще одно стихотворение и прочла ей, но там была серьезная ошибка. Наджибе собиралась идти в издательство за обложкой моей книги, у нее в руке была сумка. Этой сумкой она и стукнула меня по голове: «Как ты могла допустить такую ошибку? Сама ведь читала текст несколько раз!» Я обиделась и опустила голову.

Редактируя мою книгу, поэтесса всегда обучала меня искусству поэзии, давала уроки теории литературы. После того как получила по голове, я не знала, плакать мне или смеяться. Просто сидела с опущенной головой. Наджибе сказала: «Я ухожу, а когда вернусь, ты должна прочесть мне это стихотворение без ошибки». Не знаю, как это вышло, но стихотворение получилось очень хорошим. Она вернулась, прочитала его и молча обняла меня.

Эта сумка оказалась лучшим уроком в моей поэтической учебе. Я всякий раз, смеясь, рассказываю эту историю писателям Дербента, когда мне говорят о моих успехах в искусстве и о том, какой я яркий поэт. Если бы та сумка ударила вас, вы все стали бы народными поэтами!

Такой уж человек моя учительница поэзии. Требовательна, внимательна и корректна. Она усердно учит своих учеников. Так же пишет собственные стихотворения — глубоко переживая и стараясь донести эти переживания до читателей.

Наджибе Илкин, пожертвовавшая своим здоровьем ради поэзии, не меняет своей позиции. Когда я смотрю на нее, то вижу, как она увлечена своим искусством. Я понимаю, что искусство — это не то, что можно отложить когда захочешь. Искусство — это человеческое существование, и, пока существует искусство, человечеству дышится легче.

Наджибе — сильная и волевая поэтесса, мы можем многому у нее поучиться. В начале нашего знакомства она посоветовала мне использовать ее знания как можно дольше. Я не понимала, что она хочет этим сказать, но мне очень хотелось понять. И тогда она тихо сказала: «Дочка, используй то, что знаю я». Прошло время, и теперь я поняла ее. Я поняла, как много она для меня значит. Многому я у нее научилась и горжусь ею. Для меня это была отличная школа.

Как школа, как мать, как поэт и как журналист Наджибе Илкин может быть примером для многих. Желаю ей успехов во всем. Она великий человек не только для меня, но и для тех, кто хорошо ее знает. Я горжусь, что у меня есть такая наставница. Дай Аллах ей здоровья, моей доброй и мудрой учительнице!

 

Рейтинг@Mail.ru