Хазина
Комедия, ике бүлектә
Ҡатнашалар:
МАЙСАРА
НӘБИРӘ
ТӘСЛИМӘ
СӘҒИРӘ
ШӘРИФУЛЛА
ФӘТИХ
БӨТӘҺЕ ЛӘ 80-де үткән
Беренсе бүлек
Ҙур ғына бүлмә. Ул буш тиерлек, барлығы бер өҫтәл, аунап ятҡан өс ултырғыс һәм бер ватыҡ карауат ҡына бар. Иҙәндә – күсеп киткәндә ҡала торған сүп-сар.
Ике шторһыҙ тәҙрә, ике ишек күренә. Ишектең береһенә йоҙаҡ эленгән.
Сәхнә буш.
Бер аҙҙан Нәбирә, Сәғирә, Фәтих инәләр.
Фәтихтең ҡулында гармун. Ул гармун уйнап йырлай.
НӘБИРӘ. Хазина! Хазина таптыҡ! Байыйбыҙ!
ФӘТИХ. Ағиҙелдең аръяғынан
Табып алдым хазина!
Бөгөн кәләш алыр инем
Байып китһәм аҙ ғына.
Шәриф менән Майсара инә. Шәрифтең ҡулында – ҡумта.
ШӘРИФ. Фәтих, туҡта! Ярҙам ит! Ауыр!
ФӘТИХ. Йырлап йәшәргә кәрәк, иптәш полицай! Йыр ул – мөғжизә! Йыр ул – матурлыҡ! Йыр ул…
ШӘРИФ. Полицай түгел, полицейский! Ҡайҙа ҡуяйым?
СӘҒИРӘ. Ошонда ҡуй, Шәрифулла ағай, ошонда!
ШӘРИФ. Шайтан әбейе! Мин ниндәй ағай булайым һиңә? Ҡартайтма!
СӘҒИРӘ. Хөрмәт йөҙөнән, хөрмәт! Һин бында иң йәше, Шәрифулла!
МАЙСАРА. Ниндәй иң йәше? Кәлтерәп бөткән бабай! Үләкһә!
НӘБИРӘ. Шәрифулла типһә, тимер өҙөрҙәй егет әле! Ҡайһы берәүҙәргә үс итеп өйлән әле һин, Шәрифулла!
ФӘТИХ. Өйләнер инем бөгөндән,
Кәүҙәм алға бөгөлгән,
Күңелдәрем төңөлгән,
Өмөттәрем өҙөлгән!
ШӘРИФ. Тьфү, мәлғүн! Туҡта, тием! Гармуныңды йырта һуғам хәҙер!
МАЙСАРА. Һуғып ҡына ҡара! Үҙеңде ҡом итербеҙ! Берҙән-бер ҡыуанысыбыҙ! Йырла, Фәтих! Мин рөхсәт итәм!
ШӘРИФ. Майсара, зинһар, туҡтап торһон. Ҡолаҡ тондо. Йәшникте асайыҡ.
НӘБИРӘ. Хазина! Байыйым! Өй һатып алам! Йәшәмәйем бында кеше көнлө булып. Ейәндәремде саҡырып алам…
МАЙСАРА. Туҡта, туҡта! Байымай тор! Ул йәшниктең эсендә нимә – эт тә белмәй.
НӘБИРӘ. Хазина, хазина – мин беләм! Асығыҙ тиҙерәк!
ТӘСЛИМӘ. Хазина – ыҙғыш. Хазина – һуғыш… Тәнгә хазина – йәнгә ул зина.
НӘБИРӘ. Тәслимә, нимә мығырлайһың унда?
ТӘСЛИМӘ. Ҡамасаулама! Шиғыр тыуа.
НӘБИРӘ. Һуғыш, имеш! Хазина – бәхет, йөрәккә – тәхет! Ниңә һаман асмайһығыҙ?
МАЙСАРА. Нәбирә, ауыҙыңды яп! Шәриф, йәшникте ас! Фәтих, йырла!
НӘБИРӘ. Ай, Алла! Ошо Майсараның алдына сығып булмаҫ инде!
ФӘТИХ. Уйнап ебәрһәм гармунда
Әбейҙәр ҡыҫып һөйә!
Әбейҙәрҙе көнләп мине
Яратмай полиция!
СӘҒИРӘ. Хә-хә-хә! Нисек шундай һүҙҙәр табаһың, Фәтих?
ФӘТИХ. Янымда булһаң, Сәғирәк, таланттарым асыла бигерәк! Талантлы булғас, талантлымын инде. Ҡәҙеремде генә белмәйһегеҙ.
СӘҒИРӘ. Беләбеҙ, Фәтих, беләбеҙ! Һин – гений!
МАЙСАРА. Асаһыңмы һин шул йәшнигеңде?
ШӘРИФ. Асылмай әле ул…
МАЙСАРА. Милиция – милиция инде. Ҡулынан бер эш килмәй. Кит бынан! Фәтих, кил, ас!
ФӘТИХ. Тәңкәләр сыңлауы ишетелә! Байыйбыҙ, егеттәр! Өй һатып алам, өйләнәм! Сәғирә, сығаһыңмы миңә кейәүгә?
СӘҒИРӘ. Әлләсе...
ФӘТИХ. Никаких “әллә”! Сығаһың!
НӘБИРӘ. Сыҡмайыраҡ торһон! Кит эргәһенән. Асырға ҡамасаулайһың!
Шәриф. Сәғирә! Ул бит тунеядец! Йәмғиәткә бер файҙа килтермәне. Гармун ҡосаҡлап, йырлап тик йөрөнө. Ҡатын-ҡыҙҙарҙы аҙҙырып! Шуға сығыр инеңме?
Сәғирә. Ул бит шаяра, Шәрифулла! Фәтих һәйбәт ул.
ШӘРИФ. Һәйбәт, атаң башы! Кеше рәтле ғаилә ҡора белмәне. Биш балаһы – биш бисәнән!
СӘҒИРӘ. Мөхәббәте көслө тимәк.
ШӘРИФ. Тьфү! Мейеһе юҡ ошо бисәләрҙең!
НӘБИРӘ. Мин шуға аптырайым: беҙҙең балалар йылдар буйы килеп күренмәй, ә Фәтихтекеләр аҙна һайын килә. Нимә менән арбайһың һин уларҙы, Фәтих?
ФӘТИХ. Сере бар.
ШӘРИФ. Юҡ бер ниндәй ҙә сере! Йырлаған, гармун пысҡылдатҡан булып алдаштыра, аңламайһығыҙмы ни шуны? Ана – Сәғирәнең дә башын бутаған. Сыҡмайһың уға! Белеп ҡуй!
НӘБИРӘ. Ай, аҡыллыһың да ул, Шәрифулла! Дөрөҫ әйттең, тураһын.
ФӘТИХ. Балаң менән аралашып
Һөйләшеп йәшәү кәрәк.
Шунда ғына ҡарт көнөңдә
Ул булыр һиңә терәк.
МАЙСАРА. Мин бит уҡытыусы. Ғүмер буйы кеше балаларын тәрбиәләнем, ә үҙ балам менән һөйләшеп ултырырға, уны ҡарарға ваҡыт тапманым.
НӘБИРӘ. Мин дә ҡапма-ҡаршы ултырып һөйләшкәнемде хәтерләмәйем. Ә былай ҡыҙымды яҡшы ҡараным. Ул һап-һау үҫте. Бер ҡасан да ауырыманы. Тик ул мине...
ТӘСЛИМӘ. Баланың тәнен түгел, иң алда йәнен дауаларға кәрәк.
НӘБИРӘ. Нәмә юҡты һөйләйһең? Йәнде нисек дауалайһың?
ТӘСЛИМӘ. Нисек? Белмәйем. Әммә йәне һау бала ата-әсәһен бында алып килеп ташламай.
ШӘРИФ. Ниңә туҡтап ҡалдың? Ас!
ФӘТИХ. Тыңлайым, нәчәлник!
СӘҒИРӘ. Фәтих, ошо тимер менән шаҡарып ҡара.
ФӘТИХ. Ай, Сәгирушка! Ай, маладушка! Берәй тимер киҫәге кәрәк тип, уйларға өлгөрмәнем… Яратам һиҙгер ҡыҙҙарҙы! Кил үпәс итәйем шуның өсөн!
НӘБИРӘ. Туҡта! Эшеңде эшлә!
ШӘРИФ. Ошо яҡтан ас, ошонан!
МАЙСАРА. Өйрәтмә! Шәп булғас, үҙеңә асырға ине.
ФӘТИХ. Оп-ля! Асылды!
НӘБИРӘ. Нимә унда? Нимә?
ШӘРИФ. Китегеҙ! Мин тикшерәм!
МАЙСАРА. Туҡтап тор! Бында апайың бар әле. Ситкәрәк кит!.. Бында бер ниндәй ҙә байлыҡ юҡ. Китаптар… Боронғоса яҙылғандар…
НӘБИРӘ. Аҫтын ҡара, аҫтын!
МАЙСАРА. Үҙем беләм! Беләҙектәр!.. Муйынсаҡтар!.. Алҡалар… балдаҡтар!..
НӘБИРӘ. Ҡалай матурҙар!
ШӘРИФ. Теймәгеҙ! Хәҙер юғалтаһығыҙ!
МАЙСАРА. Тәңкәләр!
НӘБИРӘ. Былар бит алтын аҡсалар! Былары – көмөш!
ШӘРИФ. Теймәгеҙ тием! Теймәгеҙ!
НӘБИРӘ. Ай, Алла! Тейһәң ни була?
ШӘРИФ. Мин белдем – хазина! Белдем! Йәшниктең тышынан, биҙәктәренән күренеп тора ине. Байлыҡ! Байлыҡ!
ФӘТИХ. Башымды өҙөргә бирәм, егеттәр! Был байлыҡтың хаҡы – миллион!
НӘБИРӘ. Миллионда ғына торһа!
ШӘРИФ. Иптәштәр! Онотмағыҙ! Хазинаны мин таптым!
МАЙСАРА. Шунан? Бының менән ни әйтмәксеһең?
ШӘРИФ. Хазинаның хужаһы – мин! Ситкәрәк китегеҙ!
СӘҒИРӘ. Шәрифулла ағай!
ШӘРИФ. Тик тор!
МАЙСАРА. Аҡылдан шашҡан! Бөтәбеҙ ҙә таптыҡ! Ул бөтәбеҙҙеке!
ШӘРИФ. Һеҙ тапманығыҙ! Һеҙ ҡаҙып сығарыштығыҙ ғына! Мин таптым! Хазина – минеке!
МАЙСАРА. Аҡырма! Кем хазинаны ҡаҙып сығарған, шул хужа!
ШӘРИФ. Дөрөҫ түгел! Әгәр мин һеҙҙе саҡырмаһам…
МАЙСАРА. Һөйләргә бир! Тыңла! Фәтих ҡаҙҙы, беҙ ерҙе ситкә алып торҙоҡ! Бына кемдәр хазина табыусылар! Ә һин ситтә торҙоң! Команда биреп! Значит – һин хазина табыусы түгел!
ШӘРИФ. Һин!.. Һөйләнә икәнһең. Уйлап һөйлә. Йәнемә тейһәгеҙ, бөтәһен дә үҙемә алдым булыр!
МАЙСАРА. Иптәштәр! Ишеттегеҙме, нимә ти, разбуйник! Көпә көндөҙ кеше талай!
НӘБИРӘ. Шәрифулла! Һаташма! Хазина бөтәбеҙҙеке!
ТӘСЛИМӘ. Был донъяға ни булған? Йылыға эйәләй йылан!
ШӘРИФ. Юҡ! Хазина минеке!
МАЙСАРА. Ҡара нимә тей! Белеп ҡуй, талап алһаҡ, һиңә тамсы ла бирмәйбеҙ!
ШӘРИФ. Хаҡығыҙ юҡ! Хаҡығыҙ юҡ!
СӘҒИРӘ. Шәрифулла бөтәһен дә үҙенә алырға йыйынмай. Беҙгә күпме бүлеп бирә, шуға риза булайыҡ.
МАЙСАРА. Бүлер ул һаран! Ниңә йәбешеп алғанһың? Бир әле бында!
ШӘРИФ. Бирмәйем! Юҡ!
МАЙСАРА. Ебәр! Иптәштәр! Нимә ҡарап тораһығыҙ?! Талай!
НӘБИРӘ. Миңә лә бирегеҙ!
СӘҒИРӘ. Шәрифулла ағай!
ФӘТИХ. За победу! За Сталина!
ТӘСЛИМӘ. Ебәргән Хоҙай бер тоҡ бойҙай… Бер тоҡ бойҙай…
Тәслимәнән башҡалар йәшниккә йәбешеп тартҡылай.
Майсара төрлөһөн төрлө яҡҡа этә башлай.
МАЙСАРА. Туҡтағыҙ! Туҡтағыҙ, тием! Шәриф, ебәр! Ебәр, тием!
ШӘРИФ. Минеке! Минеке!Берегеҙгә бирмәйем!
МАЙСАРА. Тотоғоҙ әле шуны! Иҫәрләнгән бит, дурак! Тотоғоҙ!
НӘБИРӘ. Туҡта!
Нәбирә менән Майсара Шәрифте тота.
ШӘРИФ. Минеке! Минеке!
НӘБИРӘ. Эйе, һинеке, һинеке!
МАЙСАРА. Туҡта, тиҙәр һиңә! (Шәрифтең башына китап менән һуға). Туҡтаныңмы?
ШӘРИФ. Туҡтаным.
МАЙСАРА. Ана шулай – тик тор! Ҡара, холҡо асылды! Талашһаң, бер тин дә бирмәйбеҙ! Ишетһең ҡолағың!
ТӘСЛИМӘ. Тыңлағыҙ! Башымда басня тыуҙы.
НӘБИРӘ. Тьфү!
ТӘСЛИМӘ. Ебәрҙе ҡарғаларға Хоҙай
бер тоҡ бойҙай…
НӘБИРӘ. Туҡтап тор! Нисек бүләбеҙ? Бында ғәҙел кеше кәрәк.
МАЙСАРА. Бында иң честный кеше мин! Мин бүләм!
ШӘРИФ. Ул алдай! Миңә юрамал аҙ бүлә! Икенсе кеше бүлһен!
МАЙСАРА. Ҡаршылашып торһаң!.. Тағы кем ҡаршы?
ФӘТИХ. Майсара ғәҙел әбей ул. Бүлһен. Мин риза.
ТӘСЛИМӘ. Иптәштәр! Уйлап ҡараһаң, нимәгә беҙгә был байлыҡ? Ҡарттар йортонда йәшәйбеҙ, бөгөн булмаһа, иртәгә теге донъяға китәбеҙ.
НӘБИРӘ. Киткән һин кит! Беҙ йәшәйбеҙ әле! Миңә байлыҡ кәрәк!
ФӘТИХ. Миңә лә кәрәк! Мин өй һатып алам! Өйләнәм!
ШӘРИФ. Һиңә өйләнеү юҡ! Биш тапҡыр өйләндең. Етте! Лимитың бөттө!
ФӘТИХ. Бишеһе лә нәстәйәший булмаған, гражданский булған. Хәҙер нәстәйәший өйләнәм! ЗАГС-ҡа барып.
МАЙСАРА. Аҙаҡ өйләнерһең. Тәүҙә хазинаны бүләбеҙ.
НӘБИРӘ. Ә нисек бүләбеҙ?
ФӘТИХ. Иптәштәр, былай эшләйбеҙ. Бар хазинаны алты өйөмгә тигеҙ итеп бүләбеҙ. Һәр кешегә йәрәбә менән бирәбеҙ. Бер кемгә әбидне булмай.
МАЙСАРА. Дөрөҫ! Фәтих, бүл алты өйөмгә.
ШӘРИФ. Ниңә – ул? Ниңә – ул? Ниңә мин түгел?
МАЙСАРА. Ул – ғәҙел. Ә һин – милиция.
ФӘТИХ. Тәк!.. тәүҙә балдаҡтарҙы бүләбеҙ… Шунан беләҙектәрҙе.
ТӘСЛИМӘ. Ҡарғалар араһында китте талаш,
Бер-береһенә уҫал ҡараш.
НӘБИРӘ. Насар шиғыр!.. Ниндәй матур муйынсаҡ! Ошо өйөм миңә!
МАЙСАРА. Анһат! Йәрәбә ни тиер? Фәтих! Беҙгә арҡаң менән тор. Мин өйөмгә күрһәтәм, һин кемгә икәнлеген әйтәһең!
ШӘРИФ. Туҡта! Ниңә әпәт ул? Ул бүлде, ул әйтә! Хәҙер иң бай өйөмдө үҙенә аласаҡ!Мин әйтәм.
ФӘТИХ. Ярай, әйтһен.
МАЙСАРА. Тор мөйөшкә. Ҡарама был яҡҡа. Был өйөм кемгә?
ШӘРИФ. Э… Тәслимәгә!
МАЙСАРА. Был – өйөм!
ШӘРИФ. Һиңә булһын!
МАЙСАРА. Был кемгә?
ШӘРИФ. Фәтихкә!
ТӘСЛИМӘ. Һәр ҡарғаға сығыр кеүек хөрт өлөш,
Хөрт өлөш, тимәк, унда юҡ көмөш!
НӘБИРӘ. Туҡтап тор әле!
МАЙСАРА. Был өйөм кемгә?
ШӘРИФ. Миңә!
МАЙСАРА. Был – өйөм?
НӘБИРӘ. Миңә! Миңә!
МАЙСАРА. Улай һайлап алыу була. Ә был – йәрәбә!
ШӘРИФ. Сәғирәгә!
НӘБИРӘ. Ниңә мине иң аҙаҡҡа ҡалдырҙың? Мин алмайым был өйөмдө! Был муйынсаҡ миңә оҡшамай. Киренән бүләбеҙ! Мин үҙем әйтәм, ҡайһы өйөм – кемгә! Һалығыҙ өйөмдәрҙе урынына! Һалығыҙ, тием!
ТӘСЛИМӘ. Әйтте шул саҡ бер ҡарға:
Мин ризамын булған-барға.
НӘБИРӘ! Миңә муйынсаҡ кәрәкмәй. Мә, һиңә булһын!
НӘБИРӘ. Кәрәкмәй һинең муйынсағың! Матур түгел!
МАЙСАРА. Ниңә шашаһың! Туҡта хәҙер үк! Юғиһә хәҙер биргәнде тартып алабыҙ!
НӘБИРӘ. Алдаштығыҙ! Юрамал оҡшатҡан муйынсаҡты бирмәнегеҙ! Бәғерһеҙ һеҙ! (Илай). Миңә ошо муйынсаҡ оҡшай! Ул күлдәгемә килешә!..
ФӘТИХ. Сәғирә, бир шуға!
СӘҒИРӘ. Өлөшөмә төшкән көмөшөм. Ниңә бирәйем, ти.
НӘБИРӘ. Бирегеҙ миңә шул муйынсаҡты! Бирегеҙ!
МАЙСАРА. Сәғирә, бир. Муйынсаҡтар бөтәһе лә матур. Төҫө генә төрлөсә.
СӘҒИРӘ. Юҡ, юҡ! Һорамағыҙ ҙа! Ул юрамал эшләй быны! Күреп йөрөйөм бит: Фәтих миңә яҡынайһа, ни эшләргә белмәй, Фәтихте минән көнләшкәнгә эшләй, минән үс ала. Бирмәйем!
НӘБИРӘ. Оятһыҙ! Теләһәм, мин һинән уны былай ҙа тартып алам!
ШӘРИФ. Сәғирә! Бир муйынсағыңды Нәбирәгә!
СӘҒИРӘ. Шәрифулла ағай! Ул үҙемә оҡшай, Шәрифулла ағай!
ШӘРИФУЛЛА. Мин ике әйтмәйем. Бир!
СӘҒИРӘ. Мә! Бына һин ул – оятһыҙ!
НӘБИРӘ. Ул һинең күлдәгеңә килешмәй.
СӘҒИРӘ. Нахалка!
Ултырыша башлайҙар.
Бүлмәлә барлығы өс ултырғыс.
Уларға Фәтих, Сәғирә, Тәслимә урынлаша.
НӘБИРӘ. Бәй, ултырғыстар ҡайҙа булған? Ҡайҙа башҡа ултырғыстар?
ШӘРИФ. Тор! Ағайыңа урын бир!
ФӘТИХ. Һуң бит… Арып киткәйнем…
ФӘТИХ тора, Шәриф ултыра.
МАЙСАРА. Ҡаршыңда ҡатын-ҡыҙ торһа, уҡытыусың ни тип өйрәтте?
ШӘРИФ. Һаулыҡ һораш, тине. Хәйерле көн, Майсара!
МАЙСАРА. Наҙан! Ҡатын-ҡыҙ баҫып торһа, урын бир, тинеләр һиңә! Тор!
Майсара Шәрифте торғоҙоп үҙе ултыра.
НӘБИРӘ. Эйе, был хазина бөтөнләй хәлде бөтөрҙө! Сәғирә, тор! Апайыңдың хәле бөткән, урын бир!
СӘҒИРӘ. Ниңә тотаһың да миңә бәйләнәһең? Ултырғыс бөткәнме һиңә?
НӘБИРӘ. Бөткән! Ана, ҡара бер ултырғыс юҡ! Тор! Тор, тием!
СӘҒИРӘ. Мә, ултыр! Оятһыҙ!
НӘБИРӘ. Ысынлап та ултырғыстар ҡайҙа булып бөткән ул?
ТӘСЛИМӘ. Фәтих, арыһаң, кил, ултыр. Ултыр ҙа гармун уйна. Йырлағым килеп китте. Әле һеҙ хазина тип талашаһығыҙ. Ә минең көлкөм килә. Сүп бит ул. Миңә уның тамсыһы ла кәрәкмәй.
ШӘРИФ. Туҡта, нисек кәрәкмәй? Ысынды әйтәһеңме?
ТӘСЛИМӘ. Ысын. Мәскәүҙә ейәнемдә йәшәйәсәкмен! Саҡырып хат яҙҙы. Пенсиямды ҡайҙа итергә белмәйәсәкмен.
ШӘРИФ. Килтер хазинаңды бында!
МАЙСАРА. Туҡта, туҡта! Хужа булып китмә! Хазина уртаҡ.
ШӘРИФ. Мин дә уртаҡ, тием. Аҙаҡ бүлешәбеҙ!
МАЙСАРА. Тәслимә, һин ысынлапмы?
ТӘСЛИМӘ. Миңә кәрәкмәй ул. Ейәнем иҫән булһын.
МАЙСАРА. Улайһа ошо ҡумтаға кире һал. Уртаҡ хазина әлегә унда һаҡланыр. Тағы берәйһе баш тартмаймы? Юҡ. Тартмай. Ярай, ҡумтаны ябып торайыҡ.
ФӘТИХ. Ҡумтаны ябып торайыҡ тигәндәй, был ултырғыстар ҡайҙа булған?
НӘБИРӘ. Эйе шул! Ун ултырғыс бар ине! Береһе юҡ! Ә телевизор ҡайҙа?
МАЙСАРА. Бәй! Бер нәмә юҡ! Ни булған бында?
СӘҒИРӘ. Кешеләр юҡ! Кешеләр! Ҡыҙҙар, егеттәр! Кешеләр юҡ бит!
ШӘРИФ. Беҙ баҙға төшөп киткәндә бөтәһе лә бында ине. Ер йотҡанмы әллә үҙҙәрен?
НӘБИРӘ. Милицияға шылтыратайыҡ!
МАЙСАРА. Уянды! Телефон бер аҙна эшләмәй.
НӘБИРӘ. Сотовойҙарыбыҙҙы ла тартып алдылар…
ФӘТИХ. Мин аңланым.
НӘБИРӘ. Нимә аңланың? Кешеләрҙең ҡайҙа булғанынмы?
ФӘТИХ. Эйе. Улар… үлгәндәр!
ШӘРИФ. Нисек – үлгәндәр?
ФӘТИХ. Һикһәнде үткән ҡарттарҙың бер насар ғәҙәте бар. Ята ла үлә.
ШӘРИФ. Нимә юҡты һөйләйһең? Утыҙ ҡарт бөтәһе бер юлы үлгәнме? Бер сәғәт эсендә?
ФӘТИХ. Ә ниңә – була торған хәл. Бөтәһе лә саҡ йөрөй ине.
МАЙСАРА. Фәтих, шаярма! Был шутка түгел.
ШӘРИФ. Сумаҙан юҡ! Ҡайҙа минең сумаҙан?
НӘБИРӘ. Сумаҙан, тиһең, карауаттар юҡ! Йә, Хоҙай! Был ниндәй мәхшәр?!
ШӘРИФ. Ниңә сумаҙанды алып киткәндәр? Уларҙың хаҡы юҡ, рөхсәтһеҙ-ниһеҙ!..
НӘБИРӘ. Ул буш сумаҙан өсөн ниңә ҡайғыраһың? Карауаттар юҡ, бына – ҡайғы! Ҡайҙа йоҡлайбыҙ?
МАЙСАРА. Иптәштәр! Ҡарттар йорто күсенеп кикән!
НӘБИРӘ. Ҡайҙа?
ФӘТИХ. Зыяратҡа!
ШӘРИФ. Ташла тоҙһоҙ шаярыуыңды! Нервылар былай ҙа ҡыҙған! Үлтерә һуғыуым бар! Хәҙер сумаҙандарҙы ҡайҙан табырға?
ФӘТИХ. Ишектәр бикле! Бынан сығып булмай!
ТӘСЛИМӘ. Мин белдем! Күсенгәндәр! Аҙна буйы күсенәбеҙ ти ине бит директор.
СӘҒИРӘ. Эйе шул.
НӘБИРӘ. Йә, Хоҙай! Күсенһәләр, ниңә беҙҙе ҡалдырғандар?
ФӘТИХ. Беҙ бит баҙҙа ятып ҡалдыҡ! Байыйбыҙ тип. Бик ҡыйбатҡа төштө был хазина!
НӘБИРӘ. Мин баштан үк ҡаршы инем ул хазина ҡаҙыуға. Йөрәгем менән һиҙендем: яҡшылыҡ менән бөтмәй был! Әгәр иҫтәренә төшөрмәһәләр, астан үләсәкбеҙ! Әйҙә аша шул саҡ хазинаны!
ФӘТИХ. Егеттәр! Ун биш минуттан ике тула.
НӘБИРӘ. Хәҙер машина әбид килтерә!
СӘҒИРӘ. Ҡарағыҙ! Ҡапҡа бикле! Ул бит көндөҙ асыҡ була торғайны!
ТӘСЛИМӘ. Ябыҡ ҡына түгел, ҡапҡала йоҙаҡ тора!
НӘБИРӘ. Миңә ашарға ваҡыт!
ФӘТИХ. Бөтәбеҙгә лә ваҡыт. Тик ашхана ишегендә – йоҙаҡ.
НӘБИРӘ. Минең – язва! Ваҡытында ашамаһам, үләм! Миңә хәҙер үк ашарға кәрәк. Хәҙер үк! Юҡмы берегеҙҙә берәй нәмә ашарға?
БӨТӘҺЕ ЛӘ. Юҡ! Бер нәмә лә юҡ!
НӘБИРӘ. Фәтих, ашхананы ас! Йоҙаҡ торғас, унда ни ҙә булһа барҙыр ашарға! Тиҙ бул!
МАЙСАРА. Шыңшыма әле! Башты ауыртып бөттөң! Улың кемгә оҡшаған тиһәм, тас һин икән!
НӘБИРӘ. Улым миңә оҡшап ни эшләгән?
МАЙСАРА. Сәбәпһеҙ яу һала. Шарылдаҡ.
НӘБИРӘ. Үҙ тоҡомоңдо тикшер!
ФӘТИХ. Егеттәр, кеше ашамай нисә көн йәшәй ала?
ТӘСЛИМӘ. Ашамауҙы белмәйем. Һыуһыҙ ике көндән үлә.
СӘҒИРӘ. Беҙҙең һыу ҙа юҡмы ни?
ФӘТИХ. Ике көндән үләбеҙ.
НӘБИРӘ. Ниндәй ике көн? Мин бөгөн үләм. Минең – язва!
МАЙСАРА. Ай, Алла! Хәҙер шул язваһы менән миҙал кеүек маҡтаныр инде.
НӘБИРӘ. Язваң булмағас, белмәйһең. Бына бороп ала башланы! Уй!
СӘҒИРӘ. Исмаһам карауаттарҙы ҡалдырһалар ни була икән? Одеялдар ҙа юҡ.
ФӘТИХ. Сәғирә, ҡайғырма, төнөн мин һине йылытырмын.
ШӘРИФ. Карауаты сәсрәп китһен! Сумаҙандарҙы ниңә алып киткәндәр?
ФӘТИХ. Минең сумка буш булғас, ҡайғырмайым.
ШӘРИФ. Һиңә арбаң ватылһа – утын, атың үлһә – ит.
ФӘТИХ. Ә бисәм үлһә, ҡыҙҙар бар!
ШӘРИФ. Тьфү, мәлғүн!.. Сумаҙаным!..
ФӘТИХ (гармунда уйнап йырлай). Сумаҙаным, сумаҙаным!
Һин – ҡояшым, һин – айым!
Бисәм үлгәс, ҡайғырманым,
Һин юғалғас, илайым.
ШӘРИФ. Ҡәбәхәт! Һин туҡтайһыңмы, юҡмы?!
ФӘТИХ. Йырҙың йыртығы юҡ!
НӘБИРӘ. Сумаҙанда аҡсаң күп инеме ни шулай?
ШӘРИФ. Фәтих, иҫкәртәм! Мине йәнә сығырымдан сығарһаң, минме… мин белмәйем ни эшләремде! (Ултырғысты тибеп ебәрә).
МАЙСАРА. Емерәһең бит! Ултырғыстың ни ғәйебе бар? Бында былай ҙа ултырырға урын юҡ!
ШӘРИФ. Нимәгә һиңә ултырғыс? Ошонда ғүмер буйы ултырырға йыйынаһыңмы? Тиҙерәк ҡотолорға кәрәк был хәлдән!
МАЙСАРА. Һай, аҡыллы баш! Нисек?
ШӘРИФ. Ҡотолоу юлы булырға тейеш! Тейеш! Телефонын да йүнәтмәнеләр... Алло!.. Эшләмәй!
МАЙСАРА. Фәтих, һин юҡ-барға оҫтаһың. Тап сараһын!
ФӘТИХ (йырлай). Бынан нисек ҡотолоуҙы,
Бынан сығыу сараһын
Ошо хәлгә төшөргәндәр
Әйҙә эҙләп ҡараһын!
ШӘРИФ. Ах, һин, эт! (Телефонды иҙәнгә күтәреп һуға). Үлтерәм бит!
Фәтихк барып йәбешә.
Ҡатын-ҡыҙҙар уларҙы айырырға тырыша.
МАЙСАРА. Туҡта, иҫәр! Нимә эшләйһең?
НӘБИРӘ. Шәрифулла, был бит йыр. Ул бит шаяра!
ШӘРИФ. Уның шаярыуҙары бына – баштан ашты! Гармуныңды йырта һуғам мин һинең!
МАЙСАРА. Йырттырырбыҙ беҙ һинән гармунды! Дебошир! Ниңә онтаның телефонды?
ШӘРИФ. Барыбер эшләмәй!
МАЙСАРА. Эшләмәй тип бөтә донъяны онтарғамы? Йүнәтер инек, ярҙамға саҡырыр инек. Хәҙер бар өмөт өҙөлдө! Дошман!
СӘҒИРӘ. Хәҙер беҙгә бынан ҡотолоу юҡ!
НӘБИРӘ. Йә, Хоҙай! Үлемебеҙ ошомо икән?
ТӘСЛИМӘ. Ауыр хәлгә эләкһәң дә,
Ҡошом, ҡайғырма,
Шатлыҡ-ҡайғы араһында
Һис юҡ айырма.
ФӘТИХ. Иҫ киткес! Ниндәй фәлсәфә! Тәслимә! Һин – гений! Кил үбәйем үҙеңде!
ШӘРИФ. Туҡта! Үбешмәй тор! Нисек инде ҡайғы менән шатлыҡ араһында айырма булмаһын?
НӘБИРӘ. Мин дә аңламаным. Ҡайғырғанда беҙ илайбыҙ, шатланғанда көләбеҙ. Шиғырың дөрөҫ түгел. Улай булмай!
ШӘРИФ. Иҫкәртәм! Ошонан ҡотолғанса бер кем шиғыр һөйләмәй, йыр йырламай!
НӘБИРӘ. Гармун уйнарға ярайҙыр бит Фәтихкә! Ҡайғыбыҙҙы баҫыр ине.
ШӘРИФ. Ярамай! Уйнаһа, язаһын аласаҡ!
НӘБИРӘ. Ниндәй яза? Ошонда бикләнеп ҡалыуҙан да оло яза юҡ.
ШӘРИФ. Табырбыҙ! Карцерга бикләрбеҙ!
НӘБИРӘ. Ниндәй карцер тағы?
ШӘРИФ. Эргәлә генә элекке туалеттың бүлмәһе. Хәҙер эшләмәй. Асҡысы миндә. Шунда бикләйбеҙ!
МАЙСАРА. Һин төрмә закондарын индермә беҙгә! Бында һиңә полиция түгел.
НӘБИРӘ. Уй, язвам ҡуҙғалды! Миңә ашарға кәрәк. Бәләкәй генә булһа ла икмәк һынығы кәрәк!
ФӘТИХ. Ашарға ашханала бар.
НӘБИРӘ. Асығыҙ һуң тиҙерәк! Язвам бороп-бороп ала! Асығыҙ!
ШӘРИФ. Ярамай! Күрәһеңме – йоҙаҡ эленгән. Йоҙаҡ!
МАЙСАРА. Эленһә, алып ырғытырбыҙ! Фәтих!
ФӘТИХ. Тыңлайым, фрау-мадам!
ШӘРИФ. Туҡта! Ашхана – дәүләт милке! Асырбыҙ, ә әйберҙәр юғалһа?
НӘБИРӘ. Шәрифулла! Миңә врачтар сәғәт һайын ашарға ҡуша! Инде өс сәғәт үтте, ауыҙыма бер ни ҡапҡаным юҡ!
ШӘРИФ. Түҙерһең!
НӘБИРӘ. Түҙер булһам, врачтар “түҙ”, тиер ине, ашама, тиер ине. Улар әйтте, түҙмә, үлһәң үл, сәғәт һайын аша, тине. Ас ашхананы!
ШӘРИФ. Ярай, асырбыҙ. Ҡыйбатлы әйберҙәр юғалһа, һин яуап бирерһеңме?
НӘБИРӘ. Ҡыйбатлы әйберҙәр беҙгә нимәгә кәрәк? Беҙҙең ашағыбыҙ килә!
МАЙСАРА. Ул үҙенән ҡурҡа. Әйберҙәр юғалһа, бында һинән башҡа кем урлаһын? Ғүмер буйы “байлыҡ, аҡса” тип суҡындың!
ШӘРИФ. Нимә юҡты һөйләйһең?
МАЙСАРА. Дөрөҫө шул! Бөтә байлыҡты, һаҡлайбыҙ тип, Сердюков кеүектәр урлап бөттө! Һин элекке полицийский, бармағың үҙеңә ҡарай кәкере. Юҡҡамы ни сумкам ҡайҙа тип яу һалаһың! Моғайын, урланған аҡса менән тулған! Кит юлдан! Фәтих, ас!
ШӘРИФ. Юҡ! Мин – полицийский! Мин – илемдең гражданины! Коммунист! Мин һәр ваҡыт илемде, уның байлығын бурҙарҙан һаҡланым! Дәүләт милкен таларға бирмәм!
МАЙСАРА. Фәтих, мә – тимер! Йоҙаҡты осора һуҡ!
ШӘРИФ. Яҡын килмә!
МАЙСАРА. Фәтих! Нимә ҡарап тораһың?
ФӘТИХ. Нәчәлник бит рөхсәт итмәй!
НӘБИРӘ. Уй, язвам!..
МАЙСАРА. Ул ниндәй начальник? Аҡылдан шашҡан полицийский! Бөтә халыҡ йоҙаҡты боҙоу яҡлы! Нәбирә!
Майсара менән Нәбирә Шәрифкә барып йәбешә.
ШӘРИФ. Ярҙам итегеҙ! Сәғирә!
СӘҒИРӘ. Юҡ, юҡ! Мин һуғышҡан бисәләрҙән ҡурҡам!
Майсара менән Нәбирә Шәрифте иҙәнгә ауҙаралар.
МАЙСАРА. Фәтих! Йоҙаҡты боҙ!
НӘБИРӘ. Тиҙерәк боҙ! Айыу кеүек көслө! Хәлебеҙ бөттө!
ШӘРИФ. Фәтих! Теймә! Төрмәгә ултыртам!
МАЙСАРА. Фәтих! Тиҙерәк!
ФӘТИХ. Үлтерә былар мине!
Фәтих тимер менән йоҙаҡты осора һуға.
ФӘТИХ. Булды!
Иң алдан – Майсара, шунан Нәбирә һәм башҡалар ашханаға барып инә.
НӘБИРӘ. Ашарға нимә бар? Ҡайҙа ашарға? Һыуытҡыс ҡайҙа!
МАЙСАРА. Һыуытҡыстар юҡ!
ФӘТИХ. Бушлыҡ! Алып киткәндәр!
МАЙСАРА. Өҫтәл-ултырғыстар ҙа юҡ!
НӘБИРӘ. Ысынлап та күсенеп киткәндәр!..
МАЙСАРА. Эй, полицейский! Нимәгә ошо буш бүлмәгә индермәй һуғышҡан булдың?
ШӘРИФ. Йоҙаҡты боҙорға ярамай! Бына ни өсөн һуғыштым!
НӘБИРӘ. Күсеп китһәң дә сәсеп кит, тигән мәҡәл бар. Бер һыныҡ икмәк ҡалдырырға була бит. Ейәнсәрем: “ҡартәсәй, мә аша”, тип икмәк биргән була ине. Ниңә ашаманым икән? Шундай һәйбәт ул внучкам. Әсәһе насар, киленем. Гитлер кеүек. Ул ебәрҙе мине ошонда, сәсрәгер!
МАЙСАРА. Киленең түгел, улың килтереп ташланы һине!
НӘБИРӘ. Улыма теймә! Киленем – фашист! Ул булмаһа йүгереп ҡайтыр инем ейәндәрем янына. Һағындым ейәндәремде!
ШӘРИФ. Нимә шул “балалар, ейәндәр”, тип илашҡан булаһығыҙ? Мин береһен яратмайым! Үҙем теләп бында килдем. Балаларыма ла килеп йөрөмәгеҙ тинем.
МАЙСАРА. Һинең бит йөрәгең юҡ! Ташҡа әйләнгән.
ШӘРИФ. Аҡса һорауҙан башҡаны белмәйҙәр. Уларҙың булғандан булмағаны яҡшы. Шулай бит, Сәғирә?
СӘҒИРӘ. Эйе, эйе...
НӘБИРӘ. Сәғирә, һин ниңә бер ҡасан да балаларың, ейәндәрең тураһында бер ни һөйләмәйһең? Ҡайҙа улар?
СӘҒИРӘ. Ниңә һин тотаһың да миңә бәйләнәһең? Ана үҙ ейәндәреңде тикшер! Ниңә өс йылда бер килеп күренмәнеләр? Теймә минең ейәндәремә!
НӘБИРӘ. Ниңә ҡыҙаһың? Мин былай ғына һорағайным. Теләмәһәң, һөйләмә.
СӘҒИРӘ. Һөйләмәйем. Һорама!
ШӘРИФ. Бәйләнмәгеҙ Сәғирәгә! Уның хәле...
СӘҒИРӘ. Шәрифулла ағай! Исмаһам, һин…
ШӘРИФ. Аңланым!
НӘБИРӘ. Бөтәбеҙҙең дә нервыһы ҡуҙғалған. Тиҙ арала бынан сыҡмаһаҡ, һуғышып үләсәкбеҙ, валлаһи!
ФӘТИХ. Сәғирә, кил яныма. Тыныслан. Бөтәһе лә һәйбәт буласаҡ. Бына беҙ... икәүләшеп...
СӘҒИРӘ. Фәтих...
ФӘТИХ. Егеттәр! Бер фекер бар. Ашхана буш тора. Беҙҙең ҡасан ҡотолоробоҙ билдәһеҙ...
НӘБИРӘ. Шунан-шунан?
ФӘТИХ. Мин өйләнәм дә шунда йәшәйем!
ШӘРИФ. Юҡты һөйләмә!
МАЙСАРА. Фәтих, кеше көлдөрмә!
НӘБИРӘ. Иҫәрләндеңме әллә? Ҡайҙан ашарға табырға? Ә ул – өйләнәм!
ТӘСЛИМӘ. Фәтих, һин бәхетле кеше. Беҙҙе байлыҡ, ризыҡ, карауат борсой. Ә һин – мөхәббәт! Өйлән! Өйлән дә ошонда йәшә!
ШӘРИФ. Бында – ашхана! Унда йәшәргә ярамай!
ФӘТИХ. Ниндәй ашхана? Һыуытҡыс юҡ, ашарға юҡ! Ул – нәстәйәший мөхәббәт бүлмәһе! Һеҙ борсолмағыҙ – ваҡытлыса! Бынан сыҡҡас, өй һатып алам да шунда күсәм.
НӘБИРӘ. Алйот!
МАЙСАРА. Ярай. Өйләнһен. Тик – кемгә?
НӘБИРӘ. Күрмәнеңме ни? Ул бит ата бесәй кеүек Сәғирә тирәһендә урала.
МАЙСАРА. Фәтих, әйт.
ФӘТИХ. Сәғирә, кил эргәмә. Беҙ уның менән күптән бер-беребеҙҙе яратабыҙ.
НӘБИРӘ. Юҡ!! Шәрифулла дөрөҫ әйтә: ашхана булған урында бардак яһарға ярамай!
ТӘСЛИМӘ. Фәтих! Һин яҡшылап уйланыңмы? Сәғирә менән икегеҙ ике төрлө.
СӘҒИРӘ. Нисек ике төрлө? Ә һин уның төрлөмө?
ТӘСЛИМӘ. Фәтих композитор, музыкант. Ул шиғри йәнле, ә һин йыр яратмайһың.
СӘҒИРӘ. Беҙ йыр йырлап ултырмайбыҙ. Беҙ йәшәйәсәкбеҙ.
НӘБИРӘ. Ҡара, ир табылғас, теле асылды! Бер ниндәй ҙә өйләнеү юҡ!
ФӘТИХ. Егеттәр! Улай итмәгеҙ! Ҡарт көнөмдә мөхәббәтемде таптым! Беҙҙең менән бергә ҡыуанығыҙ!
ШӘРИФ. Был – нисәнсе мөхәббәтең? Йөҙөнсөмө?
НӘБИРӘ. Беҙ бында бөтәбеҙ ҙә бәхетһеҙ. Улар икәүләшеп кенә бәхетле булырға теләй. Юҡ, өйләнмәйһегеҙ!
ШӘРИФ. Дөрөҫ! Өйләнеү юҡ!
МАЙСАРА. Хәҙер өйләнеү ҡайғыһы түгел. Нисек ҡотолорға?
ФӘТИХ. Егеттәр! Ҡыҙҙар! Үлтермәгеҙ! Нимә теләйһегеҙ, шуны бирәм. Тик рөхсәт итегеҙ өйләнергә. Бына хазинамды бирәм һеҙгә. Кәрәкмәй ул миңә? Ҡайҙа теге һауыт? Бына – һалам! һеҙгә булһын. Тик өйләнергә рөхсәт итегеҙ!
ШӘРИФ. Һиңә әйттеләр бит – өйләнмәйһең! Фсе!
НӘБИРӘ. Эйе! Юҡ өйләнеү!
ФӘТИХ. Беләһегеҙме, һеҙ – кем? Эксплуататорҙар!
СӘҒИРӘ. Фәтих, ҡайғырма. Иң мөһиме – беҙҙең йөрәктәр бергә!
МАЙСАРА. Бөттө! Бөттө был хаҡта! Беҙгә ары йәшәргә кәрәк. Ниңә эләктек беҙ ошо хәлгә?
ТӘСЛИМӘ. Хазина арҡаһында! Әгәр уны ҡаҙып йөрөмәһәк...
МАЙСАРА. Ә кем ҡотортто беҙҙе? Хазина, тип?
ФӘТИХ. Шайтан ҡотортто!
МАЙСАРА. Дөрөҫ! Шайтан!
ШӘРИФ. Ниндәй шайтан? Нимә юҡты һөйләйһегеҙ?
МАЙСАРА. Ә-ә, аҫтыңа шәре индеме? Һин! Һин ул шайтан! Һин ҡотортоп алып төштөң! Төшәбеҙ ҙә алабыҙ, имеш! “Һә” тигәнсә! Ике сәғәт соҡондоҡ. Шул арала ҡарттар йортон күсереп алып киткәндәр!.. Язаларға!
ШӘРИФ. Кемде?
МАЙСАРА. Һине!
ШӘРИФ. Нисек язаларға?
МАЙСАРА. Карцерга ябабыҙ!
ШӘРИФ. Туҡтағыҙ! Эйе, миндә ғәйеп бар. Тик мин һеҙҙе баҙға көсләп төшөрмәнем. Хазина тигәс, үҙегеҙ сат йәбештегеҙ. Төшмәҫкә кәрәк ине!
МАЙСАРА. Икенсе ғәйебең: телефонды ваттың! Уны йүнәтеп була ине. Хәҙер ярҙамға саҡыра алмайбыҙ!
ШӘРИФ. Эйе, ваттым! Ә кем арҡаһында?
МАЙСАРА. Кем?
ШӘРИФ. Фәтих! Ул мине ҡыҙҙырҙы! Тоҙһоҙ йырҙары менән!
ТӘСЛИМӘ. Фәтих йыр йырлап беҙҙең кәйефте күтәрә.
ШӘРИФ. Күтәрә атаң башы! Баҙҙа ла ҡаҙыуын ташлап, йә йырлай, йә гармун уйнай. Шул арҡала эш өс сәғәткә һуҙылды.
НӘБИРӘ. Уныһы хаҡ!
ШӘРИФ. Ә баҙҙан сыҡҡас, нимә эшләй? Күреп тора – ауыр хәлгә эләккәнбеҙ. Ә ул йәнә тота ла йырлай, тота ла гармун пысҡылдата.
НӘБИРӘ. Етмәһә – өйләнәм! Ашарға юҡ, кешеләрҙең – язва! Ә ул өйләнәм! Оятһыҙ һин, Фәтих!
ШӘРИФ. Фәтих нервыға теймәһә, мин дә ҡыҙмаҫ инем, телефонды ла яра һуҡмаҫ инем. Дөрөҫмө?
НӘБИРӘ. Дөп-дөрөҫ!
МАЙСАРА. Шунан? Нимә тәҡдим итәһең?
ШӘРИФ. Антийәмғиәтле ҡылыҡтары өсөн Фәтихтең гармунын тартып алырға – бер! Хаталарын аңлаһын өсөн карцерға бикләргә – ике!
ТӘСЛИМӘ. Йырһыҙ, гармунһыҙ нисек йәшәрбеҙ?
НӘБИРӘ. Түҙербеҙ! Ошондай хәлдә “өйләнәм” тиеүе бигерәк тә йәнде көйҙөрҙө. Шулай яраймы? Дөрөҫ, Шәрифулла!
СӘҒИРӘ. Фәтихтең ғәйебе юҡ! Мин ҡаршы!
ШӘРИФ. Сәғирә!
СӘҒИРӘ. Һуң, Шәриф ағай...
ШӘРИФ. Шымдыҡ!
ТӘСЛИМӘ. Ҡара эттең бәләһе – аҡ эткә кеүек килеп сыға түгелме?
НӘБИРӘ. Тәслимә, уйлап ҡара! Минең язва, ә ул...
ШӘРИФ. Тауышҡа ҡуябыҙ! Кем дә кем Фәтихтең антийәмғиәтле ҡылыҡтары өсөн карцерға бикләргә ти, ҡулдарын күтәрә! Мин – бер! Нәбирә!
НӘБИРӘ. Фәтих! Һин һәйбәт йырлайһың. Әммә өйләнәм, тиеүең... Һин үлтерҙең мине... Мин күтәрәм!
ШӘРИФ. Нәбирә – ике! Майсара?
МАЙСАРА. Мин ҡаршы! Һинең үҙеңде ултыртырға кәрәк карцерға! Бөтә гонаһтарың өсөн!
ШӘРИФ. Кеше бутама! Беҙ Фәтихте тауышҡа ҡуйҙыҡ! Тәслимә!
ТӘСЛИМӘ. Бер яҡтан ҡарағанда мин айырма күрмәйем, унда ултырҙыҡ ни ҙә, бында ултырҙыҡ ни. Иң мөһиме – күңелең таҙа булһын. Икенсенән, егерме беренсе быуатта кешене карцерға ябыу –ҡырағайлыҡ.
ШӘРИФ. Күп һөйләйһең! Һин ризамы, ҡаршымы?
ТӘСЛИМӘ. Фәтих минең яратҡан гармунсым, композиторым. Шуға күрә мин теләмәйем уны беҙҙән айырып ҡайҙалыр бикләп ҡуйыуҙы. Ҡаршы!
ШӘРИФ. Рәтле нәмә әйтәме, тиһәм... Ваҡытты ғына алды!
МАЙСАРА. Бушҡа тырыштың. Өсәү ҡаршы! Үҙ ғәйебеңде икенсегә ауҙарыу килеп сыҡманы!
ШӘРИФ. Туҡта! Тауыш биреү бөтмәне.
МАЙСАРА. Бөттө! Мин, Тәслимә, Сәғирә ҡаршы. Өскә ике! Беҙ еңдек! Хәҙер беҙ һинең үҙеңде тауышҡа ҡуябыҙ!
ШӘРИФ. Сәғирә өндәшмәне әле.
МАЙСАРА. Нисек өндәшмәһен? Ул бит әйтте!
ШӘРИФ. Юҡ, әйтмәне!
МАЙСАРА. Сәғирә! Ҡабатла шул һаңғырау өсөн!
СӘҒИРӘ. Мин...
ШӘРИФ. Сәғирә!.. Кем дә кем Фәтихте насар ҡылыҡтары өсөн карцерга бикләргә ти, ҡулын күтәрә. Сәғирә, күтәр ҡулыңды!
МАЙСАРА. Ниңә уға бойороҡ бирәһең? Әгәр ҡаршы икәнһең – күтәрмә!
ШӘРИФ. Бойормайым. Фекереңде әйт тием. Сәғирә, йә? Бикләйбеҙме Фәтихте карцерга?
СӘҒИРӘ. Мин...
ШӘРИФ. Сәғирә!
Сәғирә ҡулын күтәрә.
МАЙСАРА. Сәғирә, нимә эшләйһең? Күтәрмә ҡулыңды! Күтәрһәң, Фәтихте бикләйбеҙ!
ТӘСЛИМӘ. Сәғирә, һин бит яңылыштың.
ШӘРИФ. Ул күтәрҙе! Дөрөҫ! Афарин! Өс кеше бикләү яҡлы!
ФӘТИХ. Сәғирә!..
СӘҒИРӘ. Ғәфү ит мине, Фәтих!.. Мин...
НӘБИРӘ. Бына был – мөхәббәт! Буласаҡ ҡатыны – буласаҡ ирен!.. Төрмәгә! Павлик Морозов! Ха-ха-ха!
ФӘТИХ. Һин?.. Ни өсөн?
ШӘРИФ. Әйҙә, атла! Гармунды ҡалдыр! Әйҙә!
ФӘТИХ. Ярай... Шәриф, һин дөрөҫ эшләйһең. Ғәйеплемен. Мин – риза.
ШӘРИФ. Атла, атла!
Шәриф Фәтихте “карцер”ға индереп бикләй.
Ут һүнә.
Икенсе бүлек
Шул уҡ урын. Ваҡиғалар өҙөлмәйенсә дауам итә.
МАЙСАРА. Сәғирә, ниңә эшләнең быны?
ТӘСЛИМӘ. Тормош – ҡараңғы урман!..
НӘБИРӘ. Ундай иҫәргә шул кәрәк. Молодец, Сәғирә!
СӘҒИРӘ. Китегеҙ! Китегеҙ, тием! Берегеҙҙе күргем килмәй!
ШӘРИФ. Шымдыҡ! Сәғирә дөрөҫ эшләне. Ғәйепле – алһын язаһын!
МАЙСАРА. Ғүмер буйы шул булдың! Үҙ ғәйебеңде кешегә япһарҙың!
ШӘРИФ. Күпте белмә! Сығығыҙ ашхананан! Сығығыҙ!
МАЙСАРА. Ниңә сығырға?
ШӘРИФ. Әлегә ябабыҙ, йоҙаҡ эләбеҙ!.. Нәбирә, рәхмәт һиңә, дөрөҫлөктө яҡлаған өсөн!
МАЙСАРА. Ниндәй дөрөҫлөктө яҡланы инде ул?
ШӘРИФ. Белмәйерәк тор! Нәбирә, кил яныма, ултыр әле. Күптән һинең менән яҡшылап һөйләшеп алырға йыйынам.
НӘБИРӘ. Эй, Шәрифулушка! Ундай уйың булғас, күптән әйтергә ине. Тыңлайым һине.
ШӘРИФ. Бында Фәтих бик аҡыллы һүҙ әйтте. Ашхана буш тора. Әллә мин әйтәм, шунда йәшәйбеҙме? Икәүләшеп?
НӘБИРӘ. Карауат юҡ бит унда.
ШӘРИФ. Анау карауатты үҙебеҙгә алабыҙ.
НӘБИРӘ. Нисек икәүләшеп? Ә башҡалар?
ШӘРИФ. Улар бында йәшәр.
МАЙСАРА. Туҡта, туҡта, ҡарт уйнаш! Нимә һөйләйһең һин унда? Өйләнергә йөрөйһөңмө, тинтәк?
ШӘРИФ. Һин ҡыҫылма! Мин һинең менән һөйләшмәйем!
МАЙСАРА. Һөйләшерһең, бик һөйләшерһең! Һин унда бер ниндәй ғәйепһеҙ Фәтихте бикләп ҡуйҙың да ҡотолдом тиһеңме? Беҙҙе ҡотҡараһы урынға, ана нимә уйлап йөрөй икән, диуана! Юҡ һиңә ул бүлмә! Юҡ өйләнеү!
НӘБИРӘ. Майсара, ниңә һин кешенең саф тойғоларына төкөрәһең?
МАЙСАРА. Төкөрәм, ласт иттереп! Оялыр инең! Әҙәпһеҙ! Һин бит 18 йәшлек ҡыҙ түгел, йылы һүҙ әйткән һәр бабай артынан йүгерергә? Ашарға тапһын, уйнаш уйлағансы!
НӘБИРӘ. Ауыр бит миңә! Ейәндәремде һағындым. Һөйөр, яратыр йән эйәһе юҡ. Йөрәгем буш, күңелем. Ниңә йәшәйем мин ҡарттар йортонда? Улым әйткән була ла ул: “Әсәй, үҙебеҙҙә генә йәшәтер инем дә...”
МАЙСАРА. Минең ҡыҙым һәйбәт.
НӘБИРӘ. Һәйбәт булғас, ниңә бында ултыраһың?
МАЙСАРА. Кейәүем алып килеп ташланы! Кейәүем! Исмаһам ейәндәремде алып килеп күрһәтмәй. Һағындым уларҙы, шундай күргем килә уларҙы. (Илай).
НӘБИРӘ. Төштәремдә күрәм ейәндәремде, эргәмә килгәндәр икән тип… Уянып китһәм, юҡтар… (Илай).
СӘҒИРӘ. Һеҙгә рәхәт, һеҙҙең туғандарығыҙ ҙа, ейәндәрегеҙ ҙә бында, килмәһәләр ҙә үҙегеҙ барып күрә алаһығыҙ. Ә минең... Бер кемем дә юҡ… Бер кемем… (Илай).
ШӘРИФ. Башланылар! Балаларығыҙ үҫкән! Үҙегеҙ ҡараулы. Тағы нимә кәрәк һеҙгә? Бына миңә береһе лә килмәй. Кәрәге лә юҡ! Үҙем әйттем: килеп йөрөмәгеҙ! Нервыға тейеп! Минең бөтәһе лә һәйбәт. Все в порядке!
ТӘСЛИМӘ. Тауыш! Телефоным шылтырай! Өндәшмәгеҙ! Алло!
ШӘРИФ. Һинең телефоның бармы ни?
ТӘСЛИМӘ. Өндәшмәгеҙ! Эйе, мин, мин ҡәртсәйегеҙ! Һәйбәт йәшәйем. Йәшәргә урыным бар. Ашаталар. Тағы ла ни кәрәк оло кешегә?
НӘБИРӘ. Кем? Кем?
ТӘСЛИМӘ. Ейәнем!.. Өндәшмә!.. Рәхмәт, рәхмәт! Былай миңә бында бик һәйбәт. Үҙем кеүек әхирәттәрем бар. Бик татыу йәшәйбеҙ. Һөйләшеп һүҙебеҙ бөтмәй.
МАЙСАРА. Әйт! Килеп беҙҙе асһын!
ТӘСЛИМӘ. Уйлайым, уйлайым. Һеҙҙең янда бик йәшәгем килә лә ул.
НӘБИРӘ. Ашарға алып килһен!
ТӘСЛИМӘ. Ҡасан?.. Өс көндән?.. һеҙгә бәлә булмаһам ярай ҙа ул… Ярай, ярай!.. Көтәм! Һау булып тороғоҙ!.. Бына көтмәгәндә дә…
МАЙСАРА. Ниңә бикләнеп ҡалғаныбыҙҙы әйтмәнең? Килеп асһын ине.
ТӘСЛИМӘ. Ул бит Мәскәүҙә йәшәй. Нисек килһен? Өс көндән киләм ти, ейәндәрем менән. Шунда асыр.
НӘБИРӘ. Әллә һине алырға итәләрме?
ТӘСЛИМӘ. Эйе шул. Алабыҙ, тиҙәр. Мәскәүҙә йәшәрһең тиҙәр. Фатирҙары ҙур бит, дүрт бүлмәле. Балаларыбыҙҙы ҡарашырһың тиҙәр. Ике малайҙары бар. Башҡортса белмәйҙәр, башҡортсаға өйрәтерһең, тиҙәр.
НӘБИРӘ. Өс көндән беҙ астан үләбеҙ!
ШӘРИФ. Һинең бит телефоның булған! Ниңә уны әйтмәнең! Бир әле! Ярҙамға саҡырабыҙ.
ТӘСЛИМӘ. Китермен инде һеҙҙе ҡалдырып. Ейәнем өҙмәй ҙә ҡуймай. Мәскәүгә алабыҙ үҙеңде, ти ҙә ҡуя.
ШӘРИФ. Бир әле телефоныңды!
ТӘСЛИМӘ. Эй, һағындым ейәнемде. Береһенә алты, икенсеһенә дүрт йәш. Эй, һөйкөмлөләр инде!..
МАЙСАРА. Телефоныңды бир, тиҙәр һиңә!
ШӘРИФ. Хәҙер милицияға шылтыратабыҙ! Улар ҡотҡара беҙҙе!
МАЙСАРА. Служба спасенияға шылтырат!
ТӘСЛИМӘ. Юҡ, бирмәйем!
ШӘРИФ. Ни-мә?!
ТӘСЛИМӘ. Хәҙер ейәнем тағы шылтырата. Беҙ һөйләшеп бөтмәнек.
ШӘРИФ. Бер секунд һөйләшәм! Бер секунд!
ТӘСЛИМӘ. Минең аҡсам бөткән. Шылтыратып булмай.
ШӘРИФ. Алдашма! Яңы ғына һөйләштең бит! Бир!
ТӘСЛИМӘ. Юҡ, бирмәйем! Батареяһының көсө аҙ ҡалған.
ШӘРИФ. Бирмәй! Ярай...
МАЙСАРА. Ҡара, кире бисә икәнһең! Беҙ бер генә звонок яһайбыҙ! Ошонан ҡотолорға! Һине ҡотҡарырға!
ТӘСЛИМӘ. Миңә ҡотолоу кәрәкмәй. Мине ейәнем килеп ала.
МАЙСАРА. Ул ҡасан килә? Ана Нәбирә үлә! Язваһы асылды! Һуңғы тапҡыр әйтәм: бир!
ТӘСЛИМӘ. Юҡ, тинем! Юҡ!
МАЙСАРА. Нәбирә! Сәғирә! Тотоғоҙ ҡулынан!
СӘҒИРӘ. Юҡ, юҡ! Мин һуғыша белмәйем.
МАЙСАРА. Нәбирә! Тот ҡулынан!
ТӘСЛИМӘ. Яҡын килмәгеҙ! А-а!
НӘБИРӘ. Ошо кеҫәһен ҡара! Ошо! Шунда һалғайны!
ТӘСЛИМӘ. Ебәр! Ебәр, тием! Эй, хоҙайым!
МАЙСАРА. Булды!
ТӘСЛИМӘ. Бир! Бир, тием! Зинһар, бир! Үтенәм!
МАЙСАРА. Нәбирә, тот әле шуны! Хәҙер тиҙ генә шылтыратам!
НӘБИРӘ. Тик тор әле! Ҡара, һуғыша!
МАЙСАРА. Нимә булған? Тоҡанмай! Бәй! Бының батареяһы юҡ бит! Батареяһы юҡ! Нисек һөйләштең һин үлек телефон менән?
ТӘСЛИМӘ. Эшең булмаһын! Бир телефонымды! Бир!
НӘБИРӘ. Ҡана әле! Ысынлап та батареяһы юҡ… Хә-хә-хә! Ейәнем шылтырата! Килеп ала! Мәскәүҙә йәшәйем! Хә-хә-хә! Алдаған бит! Ә беҙ шуға ышанып көнләшкән булабыҙ. Һинекеләр ҙә шул икән!
ТӘСЛИМӘ. Бир телефонымды! Бир! Бир, тием!
НӘБИРӘ. Мә! Мә! Кәрәге бар ине эшкинмәгән телефоныңдың! Һин бит шағирә, философ шундай аҡыллы һүҙҙәр һөйләйһең. Ә үҙең… Ниңә алдаштың инде?
ТӘСЛИМӘ. Алдаштым! Алдаштым! Сөнки һеҙ оятһыҙҙар! Бәғерһеҙҙәр! Һеҙҙең хаҡығыҙ юҡ!..
Тәслимә йөҙөн ҡаплап илай.
НӘБИРӘ. Тәслимә, тым, илама! Телефоның батареяһыҙ икән, батареяһыҙ инде. Шул да булдымы ҡайғы!
ТӘСЛИМӘ. Ҡыуанығыҙ! Көлөгөҙ! Шылтыратманы ейәнем! Шылтыратманы!.. Ейәнем тапшырҙы бит мине ҡарттар йортона. Өс йыл элек… Тапшырҙы ла онотто. Инде өс йыл килмәйҙәр ҙә, хат та яҙмайҙар… Мине оноттолар, ташланылар… Яратҡан ейәндәрем… Ауыр… Түҙә алманым… Килеп алалар тиһәм, еңелерәк булыр тип уйлағайным… Эй, Хоҙайым!..
СӘҒИРӘ. Тәслимә, Тәслимәкәй!.. Мин аңлайым һине. Беҙ бөтәбеҙ ҙә шул хәлдә бит. Бына мин дә... Илама, тым!.. Миңә лә ҡыйын… Шундай ҡыйын…
НӘБИРӘ. Ярай, ярай, булған да бөткән, тынысланығыҙ…
СӘҒИРӘ. Бер кемгә кәрәкмәйбеҙ... Бер кемгә...
ТӘСЛИМӘ. Мин кәрәкмәйем уларға. Мин бер кемгә кәрәкмәймен. Бер кемгә, һеҙгә лә.
НӘБИРӘ. Юҡ, улай тимә. Һин беҙгә кәрәк. Һин шундай матур йырҙар, шиғырҙар яҙаһың! Иҫ киткес!
ТӘСЛИМӘ. Алдашма! Насар минең шиғырҙарым. Насар. Графоманка мин! Улар кәрәкмәй һеҙгә. Мин артыҡ был донъяла. Минең йәшәргә хаҡым юҡ.
Тәслимә карауатка барып ята.
НӘБИРӘ. Тәслимә! Юҡты һөйләмә! Беҙ һинең шиғырҙарыңды бик яратабыҙ.
МАЙСАРА. Тәслимәкәй! Беҙ һине яратабыҙ.
ШӘРИФ. Ярай, етте! Үҙегеҙ йәненә тейҙегеҙ ҙә хәҙер ҡыланған булаһығыҙ! Китегеҙ эргәһенән!
СӘҒИРӘ. Эй, ғүмер!.. Беҙ ниңә шулай бәхетһеҙ икән? (Йөҙөн ҡаплай).
ШӘРИФ. Һиңә ни булды тағы?
СӘҒИРӘ. Тәслимәнең, исмаһам, килеп күренмәһәләр ҙә ейәндәре бар ҡайҙалыр… Һеҙҙеке лә бар. Килмәйҙәр. Әммә бар…
НӘБИРӘ. Һинеке лә бар бит Үзбәкстанда.
СӘҒИРӘ. Юҡ минең бер кемем дә. Юҡ!..
НӘБИРӘ. Нисек юҡ? Һин бит әйткәйнең, ирем, балаларым бар, Ташкентта ҡалды тип.
СӘҒИРӘ. Алданым мин. Дөрөҫөн әйтергә оялдым… Мин бит йәш сағымда һәйбәт тормош эҙләп Ташкентҡа сығып киткәйнем. Ғүмер буйы шунда йәшәнем. Бер үзбәккә сыҡҡайным, балаларыбыҙ булманы. Ирем үлгәс, балалары мине ҡыуып сығарҙы. Бер мәл сит милләттәрҙе ҡыйырһытырға тотонғастар, бында ҡайттым. Атай-әсәйем, туғандарым күптән мәрхүм булған. Мин улар менән хат та яҙышмағайным. Хәҙер аңлайым, әсәйем мине бик һағынғандыр инде. Мин хат та яҙманым. Йәнһеҙ мин, йөрәкһеҙ! Хәҙер шуның язаһын алам. Минең өйөм дә, ғаиләм дә, балаларым да юҡ. Яныма килер кешем дә юҡ. Мин япа-яңғыҙ! Бер кемгә кәрәкмәймен. Нимәгә миңә был хазина? Мин дә унан баш тартам! Ҡайҙа теге һауыт? (Төргәген һауытҡа һала).
ШӘРИФ. Төкөр! Нимәгә һиңә туғандар, бала-саға, внуктар? Эт улар бөтәһе лә. Һин уйлайһыңдыр балаларың, внуктарың булһа, ҡәҙер күрер инем тип. Шиш! Бына беҙҙең кеүек һине лә ошонда килтереп ташларҙар ине. Булмағандарына ҡыуан! Береһенең кәрәге юҡ! Уларҙан насар һүҙ ишеткәнсә, ошонда йәшәүең мең рәхәт!
НӘБИРӘ. Ике ятып бер иҫтәренә төшмәйбеҙме икән ни? Шундай ҡыйын! Тәслимә, тор, ятма илап. Исмаһам бер шиғыр һөйлә, йәки йыр йырла. Еңеләйтмәҫме икән? Тәслимә!
ШӘРИФ. Теймә! Ятһын, тынысланһын.
НӘБИРӘ. “Улыма” тигән йыры шундай матур. Шуны тыңлаһам, йөрәгем иреп китә. Нисек әле?
Улым, балам, мин беләмен,
Һин дә мине һағынаң.
Әсәй, тиеп йөрәккәйең
Кескәй ҡоштай талпына.
МАЙСАРА (ҡушыла). Китте улым әрмеләргә
Киткән саҡта “хуш” тине,
«Бер-беребеҙгә сәләм ташыр,
Күгәрсенкәй ҡош», тине.
Әрмеләрҙә сик һаҡлайһың,
Үткәрмәйһең дошманды.
Алыҫта һин гел иҫләйһең
Минең янда булғанды.
НӘБИРӘ. Улым армияла саҡта көн аша хаттар алыша инек. Бөтәһен-бөтәһен йәшермәй яҙа ине. Улым шундай нескә күңелле, изге йөрәкле. Шуныһы насар – бигерәк йыуаш. Уҫал ҡатын тап булды, баҫып алды. Мине күпһенде. Шул ҡушты мине ошонда килтереп ташларға. Хәҙер улымды ла, ейәндәремде лә бында ебәрмәй. Улар бер ҡасан да килмәйәсәк. Ошо хазиналарҙы ла улар өсөн алғайным, нимәгә хәҙер был байлыҡ миңә? Кәрәкмәй улар миңә. Ҡайҙа теге һауыт? Мин дә хазинан баш тартам. (Хазинаны һауытҡа һала).
МАЙСАРА. Минең ҡыҙым һәйбәт. Минең өсөн үлеп бара. Янында ҡалдырыр ине. Эшкинмәгән кейәү тап булды бахырға. Аҡса табам, тип ҡыҙым көнө-төнө эштә, мине күргәне лә юҡ. Шуға мине бында килтереп ташланы. Килергә лә ваҡыты юҡ. Ейәндәремде кейәү килтермәй, миңә, ҡыҙыма үс итеп. Яһил! Ейәндәремде һағынам. “Өләсәй, тип ҡосаҡлап алалар ине бит, – Өләсәй!” Шуның өсөн йәшәй бит кеше. Балалар үҫтереп, аҙаҡ ейәндәрен яратыр өсөн. Был хазинаны ейәндәремә тигәйнем… Ә мин уларға кәрәкмәйем. Хазинам да кәрәкмәй. Миңә лә ул кәрәкмәй! Ҡайҙа теге һауыт? (Һауытҡа һала).
НӘБИРӘ. Сығар Фәтихте! Йыр йырлағым килә. Йырлайым да күңел тулғансы илайым әле. Ас!
ШӘРИФ. Туҡта! Нимә шул Фәтих тип үлеп бараһығыҙ? Кем ул? Танылған кешеме, депутатмы? Ниндәй файҙа килтерҙе ул йәмғиәткә? Бер ҡайҙа рәтләп эшләмәне, ғүмер буйы шул РДК тирәһендә уралды. Гармун тартып үтте ғүмере, фырт кейенеп, бисә-сәсәне үҙенә ғашиҡ итеп. Уларҙы аҙҙырыуҙан, ғаиләләр тарҡатыуҙан башҡа эше булманы. Һеҙ бит бисәләр, дуралар! Шул буш ялтырауыҡҡа табынаһығыҙ! Йәш бисәләрҙе, ярай, аңларға була, мейеләре юҡ. Ә һеҙ – 80-де үткән әбейҙәр – ниңә шул буш ҡыуыҡ тип үлеп бараһығыҙ? Ул йәмғиәттең дошманы! Тунеядец! Ундайҙарҙы төрмәлә тоторға кәрәк! Совет заманындағы кеүек.
МАЙСАРА. Һай-һай, шәбәйеп китте! Ә һин үҙең ниндәй файҙа килтерҙең йәмғиәткә? Өйҙәр төҙөнөңме, машиналар эшләнеңме? Балалар уҡыттыңмы, йә иһә берәй йыр яҙҙыңмы? Нимә?
ШӘРИФ. Мин йәмғиәттең һағында торҙом! Уны ана шул Фәтих кеүек тунеядецтарҙан һаҡланым, бурҙарҙан, бандиттарҙан! Мин булмаһам, милиция булмаһа, йәмғиәт күптән енәйәтселәр ояһына әүерелер ине.
МАЙСАРА. Шунан, бөтөрҙөгөҙмө енәйәтте? Үрсеттегеҙ генә! Енәйәт йылдан-йыл күбәйә. Тимәк Фәтих түгел, һин буш менән булышҡанһың. Һин Фәтихтән көнләшәһең. Фәтих йөҙ йыр яҙған, ә һине ярты күплет йыр яҙырға хәлеңдән килмәй.
ШӘРИФ. Йыр! Йыр! Нимәгә кәрәге бар ул йырҙың? Уны ашап буламы? Йәки кейеп?
МАЙСАРА. Йыр! Йыр күңелде күтәрә, йәшәргә дәрт бирә. Бер йыр йөҙ ҡайғыны оноттора!
НӘБИРӘ. Тәслимә, тор! Йырла әле бер йырыңды. Исмаһам, күңелебеҙ бушап ҡалыр. Тор! Тор, тием!
МАЙСАРА. Тәслимә, нимә кеше ышандырып ятаһың? Ну-ка, тор хәҙер үк!
СӘҒИРӘ. Тәслимә, һинһеҙ ҡыйын беҙгә, күңелһеҙ!
МАЙСАРА. Юҡ, тормай был.
ШӘРИФ. Тәслимә, Тәслимә, тием! Етте, яттың, тынысландың, тор! Туҡта, был бит бөтөнләй ҡыбырламай!
НӘБИРӘ. Үлеп ҡуймаһын, ҡайғынан. Тәслимә, ҡурҡытма беҙҙе! Йә, Хоҙай! Әллә ысынлап та, үлгән инде!
СӘҒИРӘ. Ай!
НӘБИРӘ. Ни булды?!
СӘҒИРӘ. Ҡулы... Һыуыҡ!
НӘБИРӘ. Һыуыҡ! Боҙ кеүек! Үлгән!
ШӘРИФ. Нисек үлгән? Яҡшылап ҡарағыҙ! Йоҡлап ҡына киткәндер. Нығыраҡ һелкетегеҙ!
МАЙСАРА. Сәғирә, һелкет!
СӘҒИРӘ. Юҡ! Ҡурҡам!
ШӘРИФ. Нәбирә, һин бит медицина хеҙмәткәре, мәйеттән ҡурҡмайһың. Һелкет!
НӘБИРӘ. Ул – нимә, мәйетме уже?
ШӘРИФ. Түгел, түгел! Ҡаты йоҡоға талған, уят!
НӘБИРӘ. Юҡ, уянмай.
ШӘРИФ. Улайһа, тикшер. Тереме, үлгәнме?
СӘҒИРӘ. Уй, Алла!
НӘБИРӘ. Нимәгә – мин? Бер нәмә булһа – Нәбирә!
ШӘРИФ. Һин – фельдшер. Тибәме йөрәге?
НӘБИРӘ. Типмәй!
МАЙСАРА. Йә, Хоҙай!
ШӘРИФ. Пульсы ла юҡмы?
МАЙСАРА. Йөрәге типмәгәс, пульсы нисек булһын?
НӘБИРӘ. Юҡ!
ШӘРИФ. Яҡшылап ҡара!
НӘБИРӘ. Юҡ, тием бит!
ШӘРИФ. Значит, үлгән! Все!
СӘҒИРӘ. Тәслимә!
МАЙСАРА. Бахырҡай!
НӘБИРӘ. Эй, Алла! Тәслимәкәй! Ни эшләйбеҙ беҙ хәҙер һинһеҙ! Шундай һәйбәт кеше инең бит һин! Ә мин...
ШӘРИФ. Значит: былай. Ул хәҙер кеше түгел, мәйет. Бында ятырға тейеш түгел.
МАЙСАРА. Ҡайҙа итмәксеһең уны?
ШӘРИФ. Күмергә кәрәк.
МАЙСАРА. Һай, аҡыллы баш! Күмеү өсөн бынан сығырға кәрәк!
ШӘРИФ. Дөрөҫ! Ә бынан сығып булмай. Тимәк… Бында ла ятырға тейеш түгел.
СӘҒИРӘ. Мин мәйеттән ҡурҡам! Коридарға сығарығыҙ!
МАЙСАРА. Әйҙәгеҙ, сығарабыҙ!
Күмәкләп карауат менән Тәслимәне коридорға сығаралар ҙа кире инәләр.
НӘБИРӘ. Бына үлә лә башланыҡ.
ШӘРИФ. Ҡарҡылдама! Үлем саҡыраһың!
НӘБИРӘ. Уй, язвам ауырта! Мин икенсе булырмын инде.. Ҡарағыҙ! Унда кемдер килә!
ШӘРИФ. Ҡайҙа?
МАЙСАРА. Бында килә, беҙгә!
СӘҒИРӘ. Почтальон бит ул! Почтальон!
НӘБИРӘ. Әйтәйек, асып сығарһын беҙҙе!
МАЙСАРА. Нисек асһын? Унда асҡыс юҡ!
НӘБИРӘ. Асмаһа, әйтһен, беҙҙе бынан сығарһындар! Эй! Эй! Беҙ бында!
СӘҒИРӘ. Ул беҙҙе ишетмәй! Эй! (тәҙрә шаҡый). Эй!
ШӘРИФ. Тәҙрәне асырға кәрәк! Китегеҙ әле! Их!.. Бында сүкеш кәрәк. Йәки балта.
МАЙСАРА. Эй! Эй! Кеше! Почтальон! Беҙ бында! Бында!
НӘБИРӘ. Ишетмәй! Нығыраҡ ҡысҡыр! Эй! Эй! Шаҡы!
СӘҒИРӘ. Һаңғырау бит был!
НӘБИРӘ. Туҡтаны! Китә бит хәҙер! Эй, эй, почтальон! Шәриф, яра һуҡ тәҙрәне!
ШӘРИФ. Ярамай ярырға!
МАЙСАРА. Ана китте бит, китте! Нәбирә, бир әле анау тимерҙе!
ШӘРИФ. Ярамай! Бир бында тимерҙе!
МАЙСАРА. Ул китһә, ошонда астан үләбеҙ! Яр, тием!
ШӘРИФ. Үҙ өйөңдә ярырһың! Был – дәүләт милке.
МАЙСАРА. Китте! Китте.. Дурак! Иҫһеҙ диуана! Әйҙә астан үл хәҙер! Дәүләт милке! Кемгә кәрәк ул хәҙер?! Уны һыҙып ташлағандар, тиҙҙән емерәсәктәр!
ШӘРИФ. Емерһендәр. Кемгә положено – шул емерер, тик беҙ түгел! Беҙҙең хаҡыбыҙ юҡ! Мин юрист булараҡ әйтәм.
МАЙСАРА. Ух! Нисек күрә алмайым ошо ишәкте! Ҡулымдан килһә, һығып үлтерер инем! Йәшлегемде онтаны, ғүмергә бәхетһеҙ итте! Сволочь!
НӘБИРӘ. Унда – ҡағыҙ! Унда – ҡағыҙ!
ШӘРИФ. Майсара…
МАЙСАРА. Юғал күҙемдән…
СӘҒИРӘ. Ҡайҙа?
НӘБИРӘ. Ана, ана тора! Ҡағыҙ! Почтальон ҡалдырған! Майсара! Ни булды? Почтальон ниндәйҙер ҡағыҙ ҡалдырҙы! Майсара, тим!
МАЙСАРА. Ҡайҙа?
НӘБИРӘ. Ана, ишектә! Күрәһеңме?
МАЙСАРА. Эйе, эйе! Һиҙәм: ул ҡағыҙ беҙҙе ҡотҡара! Уны алырға кәрәк!
ШӘРИФ. Нисек?
МАЙСАРА. Һин ирме, әллә бисәме? Нисек теләйһең, шулай ал! Бар!
ШӘРИФ. Нисек алайым? Бынан сығып булмай!
МАЙСАРА. Тәҙрә аша сыҡ!
ШӘРИФ. Икенсе ҡаттанмы?
МАЙСАРА. Кишер майор! Бынан ул да тыумаҫ, тыуһа ла тормаҫ.
НӘБИРӘ. Фәтихте ҡушайыҡ! Ул берәй нәмә уйлап табыр!
МАЙСАРА. Дөрөҫ! Унан була! Бар, Фәтихте алып кил!
ШӘРИФ. Юҡ! Ул бер тәүлеккә ултыртылған!
МАЙСАРА. Бер тәүлектән беҙ астан үләбеҙ! Бир асҡысты!
ШӘРИФ. Бирмәйем! Ул язаһын тулыһынса алырға тейеш! Ҡарар үҙгәртелмәй.
МАЙСАРА. Төкөрҙөм мин һинең ҡарарыңа ласт иттереп! Тьфү! Ҡыҙҙар! Кем дә кем Фәтихте карцерҙан сығарырға ти, ҡулдарын күтәрә!
Майсара менән Нәбирә ҡулдарын күтәрә.
Бер! Ике! Сәғирә! Һин нимә? Фәтихте сығарыуға ҡаршымы? Күтәр ҡулыңды!
ШӘРИФ. Сәғирә! Күтәрмә!
МАЙСАРА. Ниңә бойораһың? Сәғирә, күтәр! Күтәр, тием!
СӘҒИРӘ. Юҡ! Юҡ…
НӘБИРӘ. Сәғирә, Фәтих һин тип…
ШӘРИФ. Тик тор! Икегә ике. Ҡарар элеккесә ҡала.
МАЙСАРА. Ярай! Еңдем тиһең инде? Шәрифтән еңелһәм, исемем Майсара булмаһын. Фсе! Бир асҡысты!
ШӘРИФ. Юҡ!
МАЙСАРА. Яҡшы саҡта үҙ теләгең менән бир! Юғиһә…
ШӘРИФ. Ни эшләтерһең?
МАЙСАРА. Тартып алабыҙ! Өскә тиклем һанайым! Бер!, ике!
ШӘРИФ. Хаҡығыҙ юҡ! Был конституцияны боҙоу!
МАЙСАРА. Төкөрҙөм мин һинең конституцияңа! Өс! Нәбирә! Ҡама шул яҡтан! Сәғирә! Һин был яҡтан!
СӘҒИРӘ. Юҡ, юҡ! Мине ҡыҫтырмағыҙ!
МАЙСАРА. Нәбирә! Тот! Тот! Ебәрмә! Шул яҡ кеҫәһен ҡара!
ШӘРИФ. Ҡытыҡламағыҙ! Ха-ха-ха! Мин ҡытыҡтан ҡурҡам! Ха-ха-ха!
МАЙСАРА. Булды!
ШӘРИФ. Хулиганкалар! Кеше талаусылар!
МАЙСАРА. Фәтих, сыҡ!
НӘБИРӘ. Фәтих! Һин ирекле!
ФӘТИХ. Шәриф… рөхсәт иттеме?
МАЙСАРА. Нимәгә беҙгә Шәриф? Хәҙер власть беҙҙә!
ФӘТИХ. Гармуным ҡайҙа?
МАЙСАРА. Гармун аҙаҡ!..
ФӘТИХ. Тәүҙә – гармун! Ҡайҙа ул! Бына ул, минең һөйөклөм! Моңло йәрем! Ул бит минең айым, минең ҡояшым! Унһыҙ миңә йәшәү юҡ, ғүмер юҡ! Карцер миңә ҡурҡыныс түгел, гармунымдан айырылып тороу ауыр булды. Үлгәс, нисек ятырмын ҡәберҙә гармунһыҙ? Юҡ! Үлһәм, мине ҡәбергә гармун менән һалығыҙ! Был минең васыятым! Ишеттегеҙме?
НӘБИРӘ. Бахыр!..
ШӘРИФ. Дурак!
МАЙСАРА. Бүрәнә! Һин аңлайһыңмы ни уны, туң йөрәк!
ФӘТИХ. Гармуным!
Һинһеҙ мин йәйәүле,
Күңелем бәйләүле!
Һин минең ҡанатым!
Һин минең күк атым!
Һинең менән мин осам, мин осам.
Ай-йондоҙҙо мин ҡосам, мин ҡосам.
Эх, гармуным! Бисәләремә хыянат иттем, ташлап киттем. Мине ташланылар. Тик гармуныма хыянат итмәнем. Ул да мине ситкә типмәне. Һәр саҡ аңланы. Моңдарын йәлләмәне. Рәхмәт һиңә, гармуным!.. Ниңә тынып ҡалдығыҙ?
НӘБИРӘ. Шундай матур һөйләйһең! Бына ниңә ярата һине балаларың!
ШӘРИФ. Ул бит балаларыңа бер ни бирмәне – аҡса ла, байлыҡ та.
ФӘТИХ. Күңел йылыһы бирҙем мин уларға. Йыр, моң. Бына яратыуҙарының сере.
МАЙСАРА. Етте! Фәтих, бында эштәр ҡатмарлашты.
ФӘТИХ. Ни булды.
МАЙСАРА. Тәслимә үлде бит!
ФӘТИХ. Үлде! Нисек?
МАЙСАРА. Нисек үлә кеше! Ятты ла үлде.
ФӘТИХ. Ҡайҙа ул?
МАЙСАРА. Коридорҙа. Карауатта ята. Әйҙә.
Майсара менән Фәтих коридорға сыға ла бер аҙҙан кире инә.
ФӘТИХ. Йә, Хоҙай! Тәслимә үлгән! Тәслимәкәй! Тәслимә! Ниндәй йырҙар яҙа ине. Ниндәй шиғырҙар! Һеҙ уның шиғырҙарын яратманығыҙ! Көнләштегеҙ! Тере сағында “һин талант», тип әйтә алманығыҙ! Ә ул ысын талант ине!
Мин китәмен был донъянан,
Белмәгәс ҡәҙеремде.
Күккә күтәрер инегеҙ
Һиҙһәгеҙ үлеремде!
НӘБИРӘ. Тетрәткес! Кем? Тәслимәме?
ФӘТИХ. Тәслимә. Ул бит шундай шағирә ине! Шундай! Хәҙер ул бер ҡасан да «Фәтих, уйна әле!» тип әйтмәйәсәк. Их!
МАЙСАРА. Фәтих!.. Фәтих, тием!
ФӘТИХ. Нимә?
МАЙСАРА. Унда почтальон ниндәйҙер ҡағыҙ килтереп китте.
ФӘТИХ. Ҡайҙа?
МАЙСАРА. Ана, ҡара! Ишеккә ҡыҫтырылған.
ФӘТИХ. Таяҡ бирегеҙ!
ШӘРИФ. Тәҙрәне ярмайһың! Белеп ҡуй!
МАЙСАРА. Бына!
ФӘТИХ. Оҙон кәрәк! Тимер түгел, ағас!
МАЙСАРА. Ҡайҙан табайыҡ беҙ һиңә ағас таяҡ?
Фәтих улай-былай йөрөй ҙә ишек яңағына ҡарап тора.
ШӘРИФ. Нимә ҡарайһың?
ФӘТИХ. Матур наличник.
ШӘРИФ. Эйе. Семәрле.
ФӘТИХ. Дәүләттеке.
ШӘРИФ. Бында бөтә нәмә дәүләттеке.
Фәтих ҡапыл наличникты ҡутарып ала.
ШӘРИФ. Нимә эшләйһең, мародер!
ФӘТИХ. Ҡармаҡ яһайым.
ШӘРИФ. Ҡағып ҡуй урынына!
ФӘТИХ. Майсара, ул миңә ҡамасаулай!
МАЙСАРА. Ә ну-ка, кит эргәһенән! Ул эш кешеһе! Бездельник түгел һинең кеүек!
ШӘРИФ. Мин дәүләт милкен һаҡлаусы! Яуап бирерһегеҙ!
МАЙСАРА. Молодец! Әлегә ултырып тор!
ФӘТИХ. Ҡаҙаҡ! Ҡаҙаҡ кәрәк!
МАЙСАРА. Ҡаҙаҡ! Һинән булмаҫ! Нәбирә, Сәғирә! Ҡаҙаҡ табығыҙ тиҙ генә!
СӘҒИРӘ. Ҡайҙан табайыҡ беҙ уны? Юҡ ҡаҙаҡ!
НӘБИРӘ. Минең кеҫәмдә бер ҡаҙаҡ йөрөй ине. Ҡайҙа әле? Бына!
ФӘТИХ. Хозяйственная! Бына был һыҙатың миңә оҡшай! Кил, шуның өсөн бер үбәйем!
НӘБИРӘ. Пажалуста!
СӘҒИРӘ. Оятһыҙҙар! Тегендә мәйет ята! Ә һеҙ – үбешәһегеҙ!
ФӘТИХ. Үбешәбеҙ! Донъяла ошо секундта ун кеше үлде! Зато егерме бала тыуҙы… Ә тормош дауам итә! Ҡаҙаҡты таяҡтың осона ҡағабыҙ. Бир әле теге тимереңде!.. Булды! Асығыҙ тәҙрәне!
ШӘРИФ. Ул асылмай! Асып булмай.
ФӘТИХ. Иптәш майор! Һинең ҡулыңдан бер эш киләме ул?
ШӘРИФ. Миңә 85 йәш!
ФӘТИХ. Беҙ егеттәр бит әле! 85 йәш сүп ул!
Фәтих тимер менән һуҡҡылап, шаҡарып тәҙрәне аса.
ШӘРИФ. Ипләп! Ипләп! Һындырып ҡуйма.
ФӘТИХ. Беләбеҙ, беләбеҙ! Дәүләт милке!.. Килтерегеҙ ҡармаҡты!
Фәтих тәҙрә төбөнә ятып, тышҡа һонолоп, таяҡ менән ҡармаҡларға тотона.
МАЙСАРА. Һонол, һонол! Саҡ ҡына ҡалды! Эләкте шикелле.
НӘБИРӘ. Эләкте, эләкте! Төшөрөп ебәрмә!
ФӘТИХ тора, таяғы осондағы ҡаҙаҡҡа ҡағыҙ эленгән.
ФӘТИХ. Ә һеҙ ҡурҡаһығыҙ! Бер секунд та үтмәне.
НӘБИРӘ. Фәтих! Һин – гений! Кил, үбәйем шуның өсөн!
ФӘТИХ. Рәхим ит! Башҡаларға ла рөхсәт!
НӘБИРӘ. Юҡ, юҡ! Мин үпкәс еткән!
МАЙСАРА. Ғүмер буйы көнсөл булдың! Кит! Мин дә һоҡланыуымды күрһәтәм! Фәтих, һин ысын егет!
ШӘРИФ. Туҡта! Ярамай! Һүҙ менән әйттең, етте!
МАЙСАРА. Кит әле!.. Һин кем, миңә бойороҡ бирергә?! Әл дә һин бар әле, Фәтих!..
ФӘТИХ. Их, үбеүҙәре! Йөрәгем мәрйендәре!
СӘҒИРӘ. Мин дә үбәйем әле! Фәтих, һин һоҡланғыс кеше!
НӘБИРӘ. Һиңә – ярамай!.. Фәтих! Ул бит һине карцерҙан сығарыуға ҡаршы булды!
СӘҒИРӘ. Бәғерһеҙ!
ФӘТИХ. Ысынмы?
СӘҒИРӘ. Фәтих!..
ФӘТИХ. Әйт.
СӘҒИРӘ. Ҡаршы булдым. Сөнки… Фәтих! Мин теләмәнем һине бикләргә! Һине тиҙерәк сығарырға теләнем. Тик... Шәриф!.. Фәтих, зинһар ғәфү ит мине!.. Шәриф... ҡушты миңә...
МАЙСАРА. Ниңә эт кеүек уны тыңлайһың?
СӘҒИРӘ. Сөнки… Мин бит.. Мин ҡурҡтым...
ШӘРИФ. Мин ғәйепле, тимәк? Шулаймы? Шулай! Ярай! Мин түгел, үҙең башланың. Мин ҡушҡанмын, ҡурҡытҡанмын! Ә нәмәнән ҡурҡтың һуң әйт? Әйт, нимәнән? Әйтмәйһеңме? Улайһа мин әйтәм!
СӘҒИРӘ. Әйтмә! Кәрәкмәй!
ШӘРИФ. Юҡ инде! Һин мине ғәйепләнең! Белһендәр дөрөҫлөктө!
СӘҒИРӘ. Шәриф ағай! Өндәшмә!
ШӘРИФ. Әйт әле! Ысын исемең нисек әле һинең?
СӘҒИРӘ. Шәриф ағай!..
ШӘРИФ. Ысын исемең, тием!
СӘҒИРӘ. Мин… мин… Фәхриназ мин…
МАЙСАРА. Нисек?
НӘБИРӘ. Һин Сәғирә түгелме ни?
ШӘРИФ. Түгел. Ысын Сәғирә Мәскәүҙә йәшәй, улында. Был ысын Сәғирә өсөн пенсия ала, уның өсөн ошонда йәшәй.
НӘБИРӘ. Был бит енәйәт!
МАЙСАРА. Аңлат!
СӘҒИРӘ. Ҡыҙҙар! Фәтих! Башҡаса мөмкин түгел ине. Мин бит документһыҙ ҡалдым! Үзбәкстандан ҡайтҡан саҡта, поезда әйберҙәрем менән бергә документтарымды урланылар. Килеп төштөм, бер тин аҡсам юҡ, йәшәргә урыным юҡ, туғандарым үлеп бөткән… Бер яңғыҙ әбей йәлләп үҙенә кертте. Ул ауырыу ине. Бер мәл уны ҡарттар йортона алырға оформить иттеләр. Ә мине – юҡ. Сөнки документтарым юҡ. Шул саҡ әбейҙең Мәскәүҙә йәшәгән улы килде лә үҙенә алып китергә булды. Бөтөнләйгә. Улы бик бай икән. Шул саҡ мин… гонаһлымын… әбейҙең документтарын үҙемә алдым.
НӘБИРӘ. Урланың инде?
СӘҒИРӘ. Эйе, урланым! Улы өйҙө һатты. Ә мин урамда тороп ҡалдым. Астан үләһе генә ҡалғайны… Улы әбейҙең документтарын эҙләп ҡараны ла, тапмағас, һинең пенсияңа ҡалған көнөм юҡ әле тип, Мәскәүгә осто ла киттеләр. Мин әбейҙең документтары менән ҡарттар йортона килеп эләктем. Сәғирә булып. Сәғирә Науширбанова булып.
МАЙСАРА. Ә һин быны ҡайҙан беләһең?
ШӘРИФ. Мин Сәғирә Науширбанованы ла, уның улын да яҡшы белә инем. Бер мәл ишетәм: Науширбанова Сәғирәне беҙгә, ҡарттар йортона алып киләләр. Ҡыуанып киттем. Танышым килә, һөйләшергә, үткәндәрҙе иҫләргә кеше була. Бүлмәһенә барып инһәм, таныш түгел әбей ултыра.
НӘБИРӘ. Ниңә был хаҡта директорға әйтмәнең?
СӘҒИРӘ. Мин үтенеп һораным, Шәрифкә әйтмә тинем. Бынан ҡыуһалар мин ҡайҙа барырмын?
НӘБИРӘ. Үтенеп һораған... Был бит законды боҙоу...
ШӘРИФ. Ғәйеп миндә. Сәғирә ошо хазиналарҙы бирәм тигәс...
НӘБИРӘ. Уны Сәғирә таптымы ни?
ШӘРИФ. Тапманы. Уны ошо өйҙә революцияға тиклем йәшәгән бай йәшергән. Үҙе Узбәкстанға ҡасып киткән. Был хаҡта улына һөйләгән. Сәғирәнең иренә. Уныһы Сәғирәгә әйткән.
СӘҒИРӘ. Үҙе килергә бик теләй ине. Тик ҡаты ауырыны. Ул вафат булғас, балалары мине ҡыуып сығарҙы... Эй, Хоҙайым!.. Бәхетһеҙ мин!.. Бәхетһеҙ!..
НӘБИРӘ. Бахыр!..
ФӘТИХ. Сәғирә! Сәғирәкәй…
НӘБИРӘ. Сәғирә түгел, Фәхриназ! Барма! Хәҙер үтә ул.
МАЙСАРА. Был донъяла бәхетле кешеләр юҡмы икән әллә? Кемеһен ҡарама – ҡайғы, бәхетһеҙлек…
ШӘРИФ. Ниңә булмаһын! Бына мин бәхетле!
МАЙСАРА. Бәхеттең нимә икәнен беләһеңме ни һин! Йәнһеҙ бит һин. Туң йөрәк.
ШӘРИФ. Төпкә төшмәйек! Тынысландыҡ! Ҡағыҙҙы уҡыйым! Тәк, тәк! Минең күҙлек ҡайҙа?
МАЙСАРА. Атаң башы! Булманы бынан! .. Кем уҡый ала?
ШӘРИФ. Берегеҙҙә лә күҙлек юҡмы ни?
МАЙСАРА. Ҡайҙан булһын? Бар әйберҙәрҙе алып киткәндәр бит!
НӘБИРӘ. Бир әле!.. Юҡ, күрмәйем!..
ФӘТИХ. Берегеҙҙән бер эш килмәй. Ҡана бир! Вағыраҡ яҙылған икән…
НӘБИРӘ. Ваҡ булһа ла уҡый күр инде, Фәтих!
ФӘТИХ. Нәбирәкәй әйткәс, уҡымай булмаҫ!.. Шайхисламовой Таслиме!
НӘБИРӘ. Бына һиңә! Бахырҡайға килгән.
МАЙСАРА. Беҙҙә шул булыр. Үлгәс кенә иҫләйҙәр.
ФӘТИХ. Тауышланмағыҙ!.. Автоаварии погибли ваш внук Шайхисламов Руслан и его жена…
МАЙСАРА. Йә, Хоҙай!
НӘБИРӘ. Ай, Алла! Үҙе үлеүе етмәгән, өҫтөнә тағы ҡайғы!.. Бәләкәй балалары бар ине!..
МАЙСАРА. Уҡып бөттөңмө?
ФӘТИХ. Юҡ әле. Сыновья шести и четырех лет остались без опеки. Просим забрать или дать разрешение для устройства в детский дом.
СӘҒИРӘ. Ҡот осҡос! Ярай, Тәслимә үлеп өлгөрҙө, юғиһә…
НӘБИРӘ. Нимә – юғиһә?
СӘҒИРӘ. Бындай ҡайғынан барыбер үлер ине… Һәләк булған ейәненең ата-әсәһе юҡмы ни?
НӘБИРӘ. Ауырып, бик иртә донъя ҡуйҙы улар.
ШӘРИФ. Телеграмма һуғырға кәрәк, бабушка умерла, тип. Отдайте в детский дом.
МАЙСАРА. Ай, аҡыллы баш! Нисек сығырға белмәй ултырабыҙ…
НӘБИРӘ. Ейәнсәрҙәре бәләкәй генә бит әле. Бахырҙар! Хәҙер өләсәләре лә юҡ, уны бер ҡасан да күрмәйәсәктәр… Ә беҙ бит иҫән, ниңә ейәндәребеҙҙе күрмәйбеҙ? Бына үлеп китһәк…
СӘҒИРӘ. Бына баланың йәнен нисек дауаларға тип аптырағайныҡ. Әле китапта уҡыным: баланың иң яратҡан шөғөлө – ата-әсәһе менән уйнау. Шулай итһәң, бала ата-әсәһен ныҡ ярата икән. Бына һеҙ уйнанығыҙмы балаларығыҙ менән?
НӘБИРӘ. Юҡ.
МАЙСАРА. Ваҡыт булдымы уның менән уйнап ултырырға?
ШӘРИФ. Мин дә уйнаманым.
ФӘТИХ. Ҡарағыҙ әле! Мин бит уйнаным балаларым менән! Гел генә уйнаным!
ШӘРИФ. Нисек уйнаның?
НӘБИРӘ. Нимә уйнаның?
ФӘТИХ. Нимә, тип. Шахмат, футбол, домино. Ҡыҙыҡ була ине. Еңелһәм – асыуланам, балалар еңелһә – үсегә, илай. Улар килһә, беҙ әле лә уйнайбыҙ бит.
НӘБИРӘ. Нимә уйнайһығыҙ? Футболмы?
ФӘТИХ. Ниңә футбол булһын, кәрт һуғабыҙ.
НӘБИРӘ. Улай яратҡас, ниңә үҙҙәренә алмай һине?
ФӘТИХ. Улар мине нисә тапҡыр бынан алырға итте. Мин барманым. Минең 5 балам. Ҡайһыһына барайым. Миңә бында ла һәйбәт. Үҙҙәре килеп йөрөй.
НӘБИРӘ. Һинең ҡыҙың ғәйепле! Ул күрһәтмәй миңә ейәндәремде!
МАЙСАРА. Юҡ, һинең улың ғәйепле! Ҡул аҫтында машинаһы бар! Ошонда алып килеп күрһәтеүе ауырмы ни?!
НӘБИРӘ. Ҡыҙың улыма күрһәтергә ҡушмай!
МАЙСАРА. Бисәһен тыңлата алмаған ир – ирме ни ул! Улыңдың ҡыҙыма ҡаты итеп бер әйтеүе етә!
НӘБИРӘ. Ейәндәремде һағындым!.. (Илай).
МАЙСАРА. Ҡоҙағыйҡайым!.. Минең һағынғанды белһәң!..
Майсара Нәбирәне ҡосаҡлап илай.
ФӘТИХ. Нәбирә, бөтөрөнмә шулай. Килер улар, килер…
ШӘРИФ. Майсара, тыныслан. Нимә эшләйһең инде? Бына минең дә…
МАЙСАРА. Кит бынан! Яҡын килмә! Күрә алмайым! Һин бәхетһеҙ иттең мине! Бәләкәс балам менән ташлап киттең. Бөтә тормошом селпәрәмә килде.
ШӘРИФ. Эйе, уҫал булдым. Икенсе бисәмә лә, балаларыма ла ҡаты булдым. Әммә мин улар тип йәшәнем бит! Фатирҙар алып бирҙем, уҡыттым, кеше иттем. Ә улар мине кәрәкмәгән әйбер кеүек… Миңә күп кәрәкме ни?.. Ейәндәрем эргәмдә булһын… Биш йыл күргәнем юҡ!.. Биш йыл!.. Ошо хазинаны ейәндәремә булыр тигәйнем… Мин кәрәкмәймен икән уларға.. Бирмәйем! Кәрәкмәй хазина миңә! Ҡайҙа теге һауыт? (Шәриф хазинаны һауытҡа һала).
МАЙСАРА. Был һиңә яза! Хоҙай язаһы!
ШӘРИФ. Ғәфү ит мине, Майсара…
Тәслимә инә.
НӘБИРӘ. Йә, Хоҙай! Тәслимә!
МАЙСАРА. Бына һиңә кәрәкһә!
НӘБИРӘ. Һин үлмәнеңме ни?
СӘҒИРӘ. Тәслимәкәй! Тере! Үлмәгән!
ФӘТИХ. Һаумы, Тәслимә! Теге донъянан ҡайтыуың менән!
ШӘРИФ. Һин бит үлгәйнең! Нисек терелдең?
ТӘСЛИМӘ. Мин… үлгәйнем?
ШӘРИФ. Үлгәйнең! Беҙ һине күмергә булып бөткәйнек.
ТӘСЛИМӘ. Телеграмма…
НӘБИРӘ. Эйе, телеграмма. Һин уны… ҡайҙан беләһең?
ТӘСЛИМӘ. Ейәнем Руслан үлгән… шулаймы?
НӘБИРӘ. Эйе, ул аварияла…
МАЙСАРА. Туҡта! Тағы үлтерәһең!
ТӘСЛИМӘ. Мин беләм…
НӘБИРӘ. Нисек беләһең? Һин бит коридорҙа яттың. Етмәһә… үлгәйнең шикелле. Үлмәнеңме ни?
ТӘСЛИМӘ. Белмәйем… Үлдем шикелле… Ҡапыл өҫкә күтәрелдем дә… карауатта ятҡан үҙемде күрҙем… һеҙ йүгерешәһегеҙ, ҡысҡырышаһығыҙ… Аптырайым: нимә булды икән? Үҙем һеҙгә өҫтән ҡарап торам. Шунан тәҙрәнән осоп сыҡтым да ҡайҙалыр осоп киттем.
НӘБИРӘ. Йә, Хоҙай!
СӘҒИРӘ. Шулай буламы?
МАЙСАРА. Шауламағыҙ! Шунан?
ТӘСЛИМӘ. Ҡапыл йәнә һеҙҙең тауыштарҙы ишетә башланым. Фәтихтең русса һөйләгәнен ишетәм: ”В автоавариии погибли ваш внук Руслан и его жена”… Уйлайым: ике бәләкәс кенә улдары яңғыҙ ҡала бит, ә мин ҡайҙалыр осоп китеп барам. Кире боролайым, тиһәм, ниндәйҙер көс тота, ебәрмәй… Бар көсөмдө һалғайным, кире боролдом… тәҙрәнән инһәм, коридорҙа карауатта ятам… Әкрен генә төштөм… Күҙҙәремде астым… Ҡапыл күкрәгемде нимәлер ҡыҫты, йөрәгем әрнеп китте… Ейәнем үлгән… Был ысынмы?
НӘБИРӘ. Тәслимәкәй!.. Эйе…
СӘҒИРӘ. Беҙгә Хоҙай хужа…
ТӘСЛИМӘ. Мин Мәскәүгә барам. Үҙем ҡарайым ул балаларҙы. Үҙем. Минең көсөм бар. Тик тиҙерәк бынан сығырға кәрәк!
БӨТӘҺЕ ЛӘ. Дөрөҫ! Дөрөҫ!
НӘБИРӘ. Фәтих! Һин бөтә нәмәгә оҫта, йүнәт телефонды! Башҡа сара юҡ…
ФӘТИХ. Эшләп булырмы икән? Тәк… Һауыты ватылған. Әммә... Еҙ сым бирегеҙ!
ШӘРИФ. Ҡайҙан алайыҡ беҙ уны?
НӘБИРӘ. Бына! Муйынсағым еҙ сымға теҙелгән! Нимәгә кәрәк ул миңә!
ФӘТИХ. Афарин! Бына был Нәбирә оҡшай миңә!
НӘБИРӘ. Фәтих!..
ФӘТИХ. Хәҙер!.. Булды! Тоташтырығыҙ әле резеткаға.
МАЙСАРА. Гудок килә!
БӨТӘҺЕ ЛӘ. Ур-ра!
Телефон шылтырай.
СӘҒИРӘ. Телефон!
НӘБИРӘ. Шылтырай!
МАЙСАРА. Алло?
ТАУЫШ. Алло! Алло!
МАЙСАРА. Алло! Ҡарттар йорто тыңлай!
ТАУЫШ. Майсара апай! Һеҙ ундамы ни? Беҙ һеҙҙе юғалттыҡ! Нисек тороп ҡалдығыҙ унда?
МАЙСАРА. Уянғандар! Ниңә ҡарттарҙы алып киттегеҙ?
ТАУЫШ. Ике ҡарттар йортон ҡуштыҡ. Оптимизация! Бөтәһе лә һеҙҙе эҙләй! Балаларығыҙ ҡарттар йортона китте!
НӘБИРӘ. Килделәр! Улар бында! Ейәндәрем! Улым!
ТАУЫШТАР. Өләсәй! Ҡартәсәй! Әсәй! Атай!..
МАЙСАРА. Ҡыҙым! Ейәндәрем! Йә, Хоҙай!
ФӘТИХ. Бишеһе лә килгән!
ШӘРИФ. Минекеләр килгән! Минекеләр! Килгәндәр!
ИРДӘР ТАУЫШЫ. Атай! Беҙ килдек!
ШӘРИФ. Улым!.. Улым!..
ИРДӘР ТАУЫШЫ. Атай! Беҙ һине яратабыҙ!
Йыр. Фәтих гармунда уйнай.
Шаршау.
Бөттө.
Клад
Комедия в двух актах
Действующие лица:
МАЙСАРА
НАБИРА
ТАСЛИМА
САГИРА
ШАРИФ
ФАТИХ
Всем героям больше 80 лет.
Действие I
Большая комната, практически пустая. В комнате один стол, три валяющихся на полу стула и одна сломанная кровать. На полу мусор, оставшийся после переезда. Видны два окна без штор и две двери. На одной из дверей висит замок. На сцене никого нет. Через некоторое время входят Набира, Сагира и Фатих. В руках у Фатиха гармонь. Он играет на гармони и поет.
НАБИРА. Клад! Клад нашли! Разбогатеем!
ФАТИХ
Там, за речкою за Белой,
Я нашел сегодня клад.
Непременно бы женился,
Если б только стал богат.
Входят Шариф и Майсара. У Шарифа в руках ящик.
ШАРИФ. Фатих, хватит петь! Помоги! Тяжело!
ФАТИХ. Нужно жить припеваючи, товарищ полицай! Песня — это радость! Песня — это чудо! Песня — это…
ШАРИФ. Не полицай, а полицейский! Куда ставить?
САГИРА. Сюда ставь, Шарифулла агай*, сюда!
ШАРИФ. Баба-яга! Какой я тебе агай? Я еще ого-го!
САГИРА. Я из уважения! Уважаю тебя! Ты здесь самый молодой, Шарифулла!
МАЙСАРА. Какой молодой? Дряхлый старикашка! Мертвечина!
НАБИРА. Наш Шарифулла — парень хоть куда! А женись-ка ты назло некоторым, Шарифулла!
ФАТИХ
Я б женился хоть сегодня,
Да спина горбатая,
Все надежды обрубила
Мне судьба проклятая…
ШАРИФ. Тьфу, бестолочь! Прекрати, сказал! Сейчас разорву твою гармошку!
МАЙСАРА. Только попробуй! Самого в порошок сотрем! Единственная наша радость! Пой, Фатих! Я разрешаю!
ШАРИФ. Майсара, пожалуйста, пусть не поет. Уши вянут. Давайте откроем ящик.
НАБИРА. Клад! Разбогатею! Дом куплю! Не буду здесь жить. Внуков в гости позову…
МАЙСАРА. Стой, стой! Губы не раскатывай! Что в этом ящике, пока неизвестно.
НАБИРА. Сокровище, сокровище — я знаю! Открывайте скорей!
ТАСЛИМА. Клад — война. Клад — беда… Послал Бог пшеницы мешок…
НАБИРА. Таслима, чего ты там бормочешь?
ТАСЛИМА. Не мешай! Рождается стих.
НАБИРА. Какая беда?! Клад — сердцу радость, телу сладость! Почему ящик до сих пор не открыт?
МАЙСАРА. Набира, закрой свой рот! Шариф, открывай ящик! Фатих, пой!
НАБИРА. О Господи! Уходя, посей что-нибудь, говорится в пословице!
ФАТИХ
Как гармошку растяну я,
Нет отбоя от старух,
Полицай же, их ревнуя,
Из меня бы вышиб дух!
САГИРА. Ха-ха-ха! Как ты это придумываешь, Фатих?
ФАТИХ. Когда ты рядом, Сагира, стих рождается на ура! Ничего не попишешь, такой уж я талантливый! Не це́ните только меня.
САГИРА. Ценим, Фатих, ценим! Ты — гений!
МАЙСАРА. Откроешь ты этот ящик или нет?
ШАРИФ. Что-то он не открывается…
МАЙСАРА. Милиционеры!.. Руки не из того места растут. Отойди! Фатих, иди сюда, открой!
ФАТИХ. Я слышу звон монет! Разбогатеем, парни! Куплю дом, женюсь! Сагира, ты выйдешь за меня?
САГИРА. Не знаю...
ФАТИХ. Никаких «не знаю»! Выйдешь!
НАБИРА. Погоди еще жениться! Отойди от нее. Мешаешься!
ШАРИФ. Сагира! Он же тунеядец! Обществу никакой пользы от него. Только и делает, что в обнимку с гармонью ходит и поет, ухлестывая за женщинами! И ты бы вышла за него замуж?
САГИРА. Он же шутит, Шарифулла! Фатих — он хороший.
ШАРИФ. Ага, как же, хороший! Он даже нормальную семью не смог создать. Пятеро детей от пяти разных баб!
САГИРА. Видимо, любовь у него сильная.
ШАРИФ. Тьфу! Мозгов нет у этих баб!
НАБИРА. Я вот чему удивляюсь: наши дети годами нас не навещают, а к Фатиху каждую неделю ездят. Чем ты их завлекаешь, Фатих?
ФАТИХ. Есть один секрет.
ШАРИФ. Нет никакого секрета! Завлекает их своими пустыми песенками и игрой на гармошке, неужели непонятно? Вон и Сагире уже мозги запудрил. Не выйдешь ты за него! Заруби себе на носу!
НАБИРА. Как хорошо ты сказал, Шарифулла! Прямо в точку.
ФАТИХ
Ведь с детьми общаться надо,
Молодым и старым — да!
Если будешь им отрадой,
Не покинут никогда.
МАЙСАРА. Я вот учитель. Всю жизнь работала с детьми, а сесть и поговорить со своим ребенком времени так и не нашла.
НАБИРА. Так и я не помню, чтобы мы сидели друг напротив друга и разговаривали. А так я ее хорошо воспитала. Она никогда не болела. Только вот она меня…
ТАСЛИМА. Нужно первым делом не физическим здоровьем заниматься, а духовным.
НАБИРА. Ты что несешь? Как можно лечить душу?
ТАСЛИМА. Как? Не знаю. Но точно знаю: если духовное здоровье у человека в порядке — он никогда не оставит своих родителей здесь.
ШАРИФ. Чего стоишь? Открывай!
ФАТИХ. Слушаюсь, начальник!
САГИРА. Фатих, попробуй вот этой железкой открыть.
ФАТИХ. Ай, Сагирушка! Ай, красавица! Я даже не успел подумать о том, что нужна какая-нибудь железяка… Люблю чутких девиц! Дай я тебя поцелую за это!
НАБИРА. Подожди целоваться! Сначала открой ящик!
ШАРИФ. Попробуй с этой стороны, отсюда!
МАЙСАРА. Не учи его! Сам бы открыл, раз такой молодец.
ФАТИХ. Оп-ля! Открыл!
НАБИРА. Что там? Что?
ШАРИФ. Отойдите! Я проверю!
МАЙСАРА. Да стой ты! Не лезь вперед батьки! Отойди!.. Тут нет никаких сокровищ. Книги… на древнем языке…
НАБИРА. Внизу, посмотри внизу!
МАЙСАРА. Сама знаю! Украшения!.. Колье!.. Серьги.. Кольца!..
НАБИРА. Какие красивые!
ШАРИФ. Не трогайте! Сейчас все растеряете!
МАЙСАРА. Монеты!
НАБИРА. Это же деньги из золота! А эти — из серебра!
ШАРИФ. Не трогайте, говорю! Не трогайте!
НАБИРА. О Господи! Что случится-то?
ШАРИФ. Я знал — сокровище! Знал! Снаружи по ящику было видно, что там! Богатство! Деньги!
ФАТИХ. Голову даю на отсечение, парни: здесь миллион, не меньше!
НАБИРА. Если не больше!
ШАРИФ. Друзья! Не забывайте! Это я нашел клад!
МАЙСАРА. И что? Что ты хочешь этим сказать?
ШАРИФ. Хочу сказать, что это — мое! Отойдите в сторону!
САГИРА. Шарифулла агай!
ШАРИФ. Стой где стоишь!
МАЙСАРА. С ума сошел! Мы вместе его нашли! Клад общий!
ШАРИФ. Вы его не находили! Вы только копали и помогли его вытащить! А нашел его я! Клад мой!
МАЙСАРА. Не ори! Кто его выкопал — тот и хозяин!
ШАРИФ. Неправда! Если бы я вас не позвал…
МАЙСАРА. Дай договорить! Послушай! Фатих копал, мы убирали землю! Вот мы и нашли клад! А ты стоял в сторонке! Командовал! Значит, не ты его нашел!
ШАРИФ. Ты!.. Ты хоть думай, прежде чем говорить! Если будете меня злить, все себе заберу!
МАЙСАРА. Друзья! Вы слышите, что говорит этот разбойник? Средь бела дня нас грабит!
НАБИРА. Шарифулла! Не начинай! Клад общий!
ТАСЛИМА. Что творится в этом мире? Теплое местечко змеюка ищет!
ШАРИФ. Нет! Клад мой!
МАЙСАРА. Ты посмотри на него! Так и знай: если заберем клад, тебе ни шиша не достанется!
ШАРИФ. Вы не имеете права!
САГИРА. Шарифулла не собирается оставлять себе все. Как поделит — ему решать.
МАЙСАРА. Он поделит! Чего вцепился? Дай-ка сюда!
ШАРИФ. Не дам! Нет!
МАЙСАРА. Отпусти! Друзья! Чего стои́те?! Грабят!
НАБИРА. Дайте мне!
САГИРА. Шарифулла агай!
ФАТИХ. За победу! За Сталина!
ТАСЛИМА. Послал Бог пшеницы один мешок... Один мешок пшеницы...
Все, кроме Таслимы, вцепляются в ящик. Майсара начинает всех расталкивать.
МАЙСАРА. Стойте! Подождите, говорю! Шариф, отпусти! Отпусти, говорю!
ШАРИФ. Мое! Мое! Никому не отдам!
МАЙСАРА. Держите-ка его! С ума сошел, дурак! Держите!
НАБИРА. Стой!
Набира и Майсара держат Шарифа.
ШАРИФ. Мое! Мое!
НАБИРА. Да, твое, твое!
МАЙСАРА. Стой, тебе говорят! (Бьет Шарифа по голове книгой.) Успокоился?
ШАРИФ. Да.
МАЙСАРА. Вот так — стой смирно! Ты смотри на него! Будешь выпендриваться, ни копейки не получишь! Слышал?
ТАСЛИМА. Слушайте! Я придумала басню.
НАБИРА. Тьфу!
ТАСЛИМА
Бог послал грачам вот тут
Золотой пшеницы пуд...
НАБИРА. Подожди ты! Как делить будем? Тут нужен справедливый человек.
МАЙСАРА. Среди нас самый честный человек — это я! Я буду делить!
ШАРИФ. Она врет! Мне специально поменьше оставит! Пусть кто-нибудь другой делит!
МАЙСАРА. Так! Если будешь возмущаться… Кто еще против?
ФАТИХ. Майсара — честный человек. Пусть делит, я согласен.
ТАСЛИМА. Товарищи! Если подумать — зачем нам этот клад? Живем в доме престарелых, ни сегодня-завтра помрем.
НАБИРА. Вот и помирай! А мы еще поживем! Мне нужен клад!
ФАТИХ. И мне! Я дом куплю! Женюсь!
ШАРИФ. Нет уж! Пять раз женился. Хватит! Твой лимит исчерпан!
ФАТИХ. Все пятеро были понарошку. Гражданский брак. А сейчас женюсь по-настоящему! В ЗАГС пойдем.
МАЙСАРА. Потом женишься. Сейчас делим клад.
НАБИРА. Как?
ФАТИХ. Товарищи, значит, так: весь клад делим на шесть равных частей. И распределяем по жребию. Никому не будет обидно.
МАЙСАРА. Правильно! Фатих, дели на шесть.
ШАРИФ. Почему он? Почему он? Почему не я?
МАЙСАРА. Он честный. А ты — милиция.
ФАТИХ. Так!.. сначала делим кольца… затем браслеты.
ТАСЛИМА
У грачей — раздоры, ссора,
Грызлись, словно волчья свора...
НАБИРА. Дурацкие стихи!.. Какое красивое ожерелье! Эта куча — мне!
МАЙСАРА. Нет уж! Жребий определит! Фатих! Вставай спиной. Я буду показывать на кучу, а ты скажешь, кому!
ШАРИФ. Постой! Почему опять он? Он делил, он будет говорить! Сейчас самую лучшую кучу себе заберет! Я буду говорить!
ФАТИХ. Пусть говорит.
МАЙСАРА. Вставай в угол. Сюда не смотри. Эта куча — кому?
ШАРИФ. Э… Таслиме!
МАЙСАРА. Эта куча?!
ШАРИФ. Пусть тебе будет!
МАЙСАРА. Эта — кому?
ШАРИФ. Фатиху!
ТАСЛИМА
Каждому грачу казалось,
Что ему на жизнь досталась
Слишком маленькая доля —
Это хуже, чем неволя.
НАБИРА. Постой, не мешай!
МАЙСАРА. Эта куча — кому?
ШАРИФ. Мне!
МАЙСАРА. А эта?
НАБИРА. Мне! Мне!
МАЙСАРА. Нельзя! Тогда это будет выбор, а не жребий.
ШАРИФ. Сагире!
НАБИРА. Почему мне оставил самую последнюю? Я не возьму эту кучу! Мне не нравится это ожерелье! Делим по новой! Я сама буду говорить, кому какая куча! Кладите кучи на место! Кому сказала?!
ТАСЛИМА
Грач один сказал: — Терплю,
Не ловлю за хвост удачу,
В жизни я своей люблю,
Что имею. И не пла́чу.
Набира! Мне не нужно ожерелье. Возьми!
НАБИРА. Не нужно мне твое! Некрасивое!
МАЙСАРА. Чего выпендриваешься? Прекрати сейчас же! Иначе и эту кучу отберем!
НАБИРА. Обманули! Нарочно не дали понравившееся ожерелье! Жестокие вы! (Плачет.) Мне вот это ожерелье нравится! Оно подходит к моему платью!..
ФАТИХ. Сагира, отдай ты ей!
САГИРА. Что мне досталось, то мое. Не дам.
НАБИРА. Отдайте мне это ожерелье! Отдайте!
МАЙСАРА. Сагира, отдай. Все ожерелья красивые. Только цвета разные.
САГИРА. Нет, нет! И не просите! Она нарочно так делает! Я же вижу: сто́ит Фатиху ко мне приблизиться, она места себе не находит. Ревнует его. За это и мстит мне. Не отдам!
НАБИРА. Бессовестная! Да если я захочу, и так отберу!
ШАРИФ. Сагира! Отдай ожерелье Набире!
САГИРА. Шарифулла агай! Оно мне самой нравится!
ШАРИФ. Я два раза не повторяю. Отдай!
САГИРА. На! Подавись!
НАБИРА. Оно не подходит к твоему платью.
САГИРА. Нахалка!
Усаживаются. В комнате всего три стула. На них садятся Фатих, Сагира, Таслисма.
НАБИРА. Вот тебе раз! А где стулья? Где остальные стулья?
ШАРИФ. Встань! Уступи место старшему!
ФАТИХ. Так я же… устал…
Фатих встает, Шариф садится.
МАЙСАРА. А тебя учителя чему учили? Когда женщина перед тобой стоит...
ШАРИФ. Учили здороваться. Добрый день, Майсара!
МАЙСАРА. Неуч! Если женщина стоит, надо уступить ей место! Встань! (Отбирает стул у Шарифа и садится.)
НАБИРА. Да, этот клад все соки вытянул! Сагира, встань! Совсем сил нету, уступи место старшим!
САГИРА. Опять ко мне пристаешь! Возьми другой стул!
НАБИРА. Другого нет! Смотри! Больше нет! Вставай! Вставай, кому сказала!
САГИРА. На, садись! Нахалка!
НАБИРА. Действительно, куда все стулья подевались?
ТАСЛИМА. Фатих, устал, наверно. Садись. Садись и играй. Петь захотелось. Вот вы ссоритесь из-за клада, а мне смешно. Это же ерунда. Мне он совсем не нужен.
ШАРИФ. Погоди! Как — не нужен?
ТАЛИСМА. Не нужен. Я в Москве у внука буду жить! Письмо написал. Пенсию некуда будет девать.
ШАРИФ. Давай сюда свой клад!
МАЙСАРА. Постой, не спеши! Ишь, хозяин нашелся! Клад общий!
ШАРИФ. Я и говорю, общий! Потом поделим!
МАЙСАРА. Таслима, ты серьезно?
ТАЛИСМА. Не нужен он мне. Дай Бог здоровья внуку.
МАЙСАРА. Тогда клади в этот ящик. Общая доля пока там будет храниться. Может, еще кто-то хочет отказаться? Нет желающих? Ладно, пока ящик закроем.
ФАТИХ. Кстати, о ящике — куда все стулья подевались?
НАБИРА. Действительно! Здесь было больше десяти стульев! Где они? А телевизор куда делся?
МАЙСАРА. Боже! Ничего же не осталось! Что произошло?
САГИРА. Людей нет! Людей! Друзья! Людей же нет!
ШАРИФ. Когда мы уходили за кладом, все были здесь. Как сквозь землю провалились.
НАБИРА. Надо звонить в милицию!
МАЙСАРА. Проснулась! Телефон уже неделю не работает.
НАБИРА. И сотовые отобрали…
ФАТИХ. Я понял.
НАБИРА. Что понял? Куда люди подевались?
ФАТИХ. Да они… умерли!
ШАРИФ. Как — умерли?
ФАТИХ. У стариков старше восьмидесяти есть плохая привычка — они ложатся и умирают.
ШАРИФ. Что за бред? По-твоему, тридцать стариков умерли одновременно? В течение часа?
ФАТИХ. А что, вполне возможно. Они еле-еле передвигались.
МАЙСАРА. Фатих, не шути! Это не шутки!
ШАРИФ. Чемодана нет! Где мой чемодан?
НАБИРА. Чемодан — ерунда, кроватей нет! О боже! Что за кошмар?!
ШАРИФ. Почему чемодан забрали? Они не имеют права без моего разрешения!
НАБИРА. Что ты так переживаешь из-за пустого чемодана? Кроватей нет — вот беда! Где будем спать?
МАЙСАРА. Товарищи! Дом престарелых переехал!
НАБИРА. Куда?
ФАТИХ. На кладбище!
ШАРИФ. Брось свои плоские шуточки! И так нервы на пределе! Могу убить ненароком! Где сейчас найти чемодан?
ФАТИХ. Двери заперты! Отсюда не выбраться!
ТАСЛИМА. Я поняла! Переехали! Директор об этом всю неделю талдычил!
САГИРА. Точно.
НАБИРА. О Боже! Почему нас оставили?
ФАТИХ. Мы же в подвале были! Хотели разбогатеть! Дорого обошелся нам этот клад!
НАБИРА. Я с самого начала была против! Я чувствовала: добром это не кончится! Если о нас не вспомнят, мы с голоду умрем! Вот и покушаем этот клад!
ФАТИХ. Джигиты! Без пятнадцати два.
НАБИРА. Сейчас машина обед привезет!
САГИРА. Смотрите! Ворота закрыты! Они же днем всегда были открыты!
ТАСЛИМА. Не просто закрыты — заперты. Замок висит!
НАБИРА. Мне пора кушать!
ФАТИХ. Нам всем пора. А столовая... тоже заперта!
НАБИРА. У меня язва! Если вовремя не покушаю — умру! Мне сейчас же нужно перекусить. Немедленно! Может, есть у кого-нибудь хоть что-то?
ВСЕ. Нет! Ничего нет!
НАБИРА. Фатих, открывай столовую! Раз замок висит, там по-любому что-то есть! Быстро!
МАЙСАРА. Да не ной ты так! Аж голова заболела! Оказывается, сын твой на тебя похож!
НАБИРА. Чем он похож?
МАЙСАРА. Ноет без причины. Паникует.
НАБИРА. На свою дочь посмотри!
ФАТИХ. Джигиты! Человек сколько дней может жить без еды?
ТАСЛИМА. Насчет еды не знаю, без воды через два дня умирает.
САГИРА. Что, у нас и воды нет?
ФАТИХ. Через два дня все сдохнем.
НАБИРА. Какие два дня? Я сегодня умру. У меня язва!
МАЙСАРА. О Господи! Сейчас будет хвастаться своей язвой, как олимпийской медалью!
НАБИРА. Ты не знаешь, что такое язва! Вот! Вот уже скрутило! Ой!
САГИРА. Хоть бы кровати оставили! И одеяла нет.
ФАТИХ. Сагира, не переживай. Я тебя ночью согрею.
ШАРИФ. Черт с ними, с кроватями! Почему унесли чемоданы?
ФАТИХ. У меня сумка была пустая, я и не переживаю.
ШАРИФ. Тебе все одно: конь сдохнет — мясо, телега разбилась — дрова.
ФАТИХ. А жена помрет — есть девчата!
ШАРИФ. Тьфу, черт!.. Чемодан!..
ФАТИХ (играет на гармони, поет)
Чемодан мой, чемодан!
Ты для счастия мне дан!
Умерла жена — не плакал,
Все отдам за чемодан!
ШАРИФ. Сволочь! Заткнешься ты когда-нибудь или нет?!
ФАТИХ. Песни плохими не бывают!
НАБИРА. А что, много было денег в чемодане?
ШАРИФ. Фатих, предупреждаю! Если еще раз выведешь меня из себя, я… я за себя не отвечаю! (Пинает стул.)
МАЙСАРА. Сломаешь! Стул-то в чем виноват? И так сесть некуда!
ШАРИФ. Зачем тебе стул? Что, собираешься всю жизнь здесь сидеть? Надо скорей выбираться отсюда!
МАЙСАРА. Ой! Не голова, а дом советов! Как?
ШАРИФ. Должен быть выход из этого положения! Должен! И телефон не починили... Алло!.. Не работает!
МАЙСАРА. Фатих, ты горазд на выдумки. Придумай что-нибудь!
ФАТИХ (поет)
Пусть решит, как одолеть
Такую ситуацию
Тот, кто нас тут всех подбил
На эту провокацию!
ШАРИФ. Ах ты сволочь! (Бросает телефон на пол). Убью! (Кидается на Фатиха. Женщины пытаются их разнять.)
МАЙСАРА. Стой, идиот! Что ты делаешь?
НАБИРА. Шарифулла, это всего лишь песня. Он пошутил!
ШАРИФ. Его шуточки уже поперек горла! Сейчас порву твою гармонь!
МАЙСАРА. А-ха, сейчас, так мы тебе и дали ее! Дебошир! Зачем телефон разбил?
ШАРИФ. Все равно не работает!
МАЙСАРА. И что теперь, Весь мир вокруг рушить?! Отремонтировали бы, на помощь позвали. Теперь последняя надежда умерла! Вражина!
САГИРА. Теперь нам отсюда не выбраться!
НАБИРА. О Господи! Неужели так и помрем?
ТАСЛИМА
Встретив горе на пути,
Не горюй, мой птенчик, пой!
Между радостью и горем
Разницы нет никакой.
ФАТИХ. О Боже! Какая философия! Таслима! Ты — гений! Дай поцелую!
ШАРИФ. Стой! Погоди со своими поцелуями! Как это «между радостью и горем разницы нет никакой»?
НАБИРА. И я не поняла. Когда горюем, мы плачем, а в радости — смеемся. Неправильные стихи. Так не бывает!
ШАРИФ. Предупреждаю: пока отсюда не выбрались, ни один из вас стихов не читает и песен не поет!
НАБИРА. Но Фатиху-то можно на гармошке играть! Веселее будет.
ШАРИФ. Нельзя! В противном случае будет наказан!
НАБИРА. Как — наказан? Что может быть хуже того, что мы здесь остались взаперти?
ШАРИФ. Найдем! В карцер отправим!
НАБИРА. Какой еще карцер?
ШАРИФ. Вот рядом бывший туалет. Сейчас не работает. Ключ у меня. Туда и запрем!
МАЙСАРА. Ты тут свои тюремные законы не устанавливай! Это тебе не полиция!
НАБИРА. Ой, язва! Мне срочно нужно поесть. Хотя бы маленький кусочек хлеба!
ФАТИХ. В столовой есть еда.
НАБИРА. Так откройте быстрее! Так живот крутит! Откройте!
ШАРИФ. Нельзя! Видишь, замок висит? Замок!
МАЙСАРА. Ну и что — замок! Давайте взломаем! Фатих!
ФАТИХ. Слушаюсь, фрау-мадам!
ШАРИФ. Стой! Столовая — государственная собственность! Мы откроем, а если что-нибудь потеряется?!
НАБИРА. Шарифулла! Мне врачи велели кушать каждый час! Прошло три часа, а у меня и крошки во рту не было!
ШАРИФ. Потерпишь!
НАБИРА. Если бы мне можно было терпеть, врачи так бы и сказали — терпи. Но они сказали: «Терпеть нельзя! Хоть умри, но каждый час ты должна кушать!» Открывай столовую!
ШАРИФ. Хорошо, откроем. Но если потеряется что-то ценное, ты будешь отвечать?
НАБИРА. Зачем нам что-то ценное? Мы кушать хотим!
МАЙСАРА. Он за себя боится. «Если потеряется»... здесь, кроме тебя, воровать некому! Всю жизнь поклонялся деньгам и богатству!
ШАРИФ. Что ты за чушь несешь?
МАЙСАРА. Это не чушь! Все наши богатства, под благим предлогом — охраны, наворовали Сердюков и подобные ему! Ты бывший полицейский, у тебя руки загребущие. Из-за своей сумки такой хай поднял! Наверняка там ворованные деньги лежат! Уйди с дороги! Фатих, открывай!
ШАРИФ. Нет! Я полицейский! Я — гражданин своей страны! Коммунист! Я всегда был на страже своей страны и ее богатств! Не позволю разбазаривать государственное добро!
МАЙСАРА. Фатих, держи железку! Сбей этот чертов замок!
ШАРИФ. Не подходи!
МАЙСАРА. Фатих! Чего ты ждешь?
ФАТИХ. Начальник не разрешает!
НАБИРА. Ой, моя язва!..
МАЙСАРА. Какой он начальник? Сумасшедший полицейский! Весь народ за то, чтобы сбить этот замок! Набира!
Вместе с Набирой хватают Шарифа.
ШАРИФ. Помогите! Таслима!
ТАСЛИМА. Я на диете!
ШАРИФ. Сагира!
САГИРА. Нет, нет! Я боюсь дерущихся женщин!
МАЙСАРА (вместе с Набирой опрокидывают Шарифа на пол). Фатих! Сбивай замок!
НАБИРА. Быстрее! Силен, как медведь! Наши силы на исходе!
ШАРИФ. Фатих! Не трогай! В тюрьму посажу!
МАЙСАРА. Фатих! Быстрей!
ФАТИХ. Вы меня убьете! (Сбивает замок железякой.) Готово!
Впереди — Майсара, за ней Набира и все остальные вбегают в столовую.
НАБИРА. Что тут есть съедобного? Где еда? Где холодильник?
МАЙСАРА. Холодильников нет!
ФАТИХ. Пустота! Увезли!
МАЙСАРА. Даже стульев и столов не оставили!
НАБИРА. Действительно, они переехали!..
МАЙСАРА. Эй, полицейский! И чего ты дрался с нами из-за этого пустого помещения?
ШАРИФ. Замок портить нельзя — вот из-за чего!
НАБИРА. Даже уезжая навсегда, нужно засеять поле!** Могли же оставить хоть кусочек хлеба. Внученька, протягивая кусок хлеба, говорила мне: «На, бабушка, поешь!» Надо было есть тогда! Такая замечательная у меня внучка! Мать ее, моя сноха, плохая. Как Гитлер. Это она меня сюда отправила, гадюка!
МАЙСАРА. Не сноха, сын тебя сюда привез!
НАБИРА. Ты моего сына не трогай! Сноха моя — фашист! Если бы не она, я бы бегом побежала к своим внукам. Так соскучилась по ним!
ШАРИФ. Что вы все ноете: «Дети, внуки»? Я никого не люблю! Сам сюда устроился. И детям велел не приезжать.
МАЙСАРА. У тебя же сердца нет! В камень превратилось.
ШАРИФ. Им только деньги давай. Без них гораздо лучше. Верно, Сагира?
САГИРА. Да, да...
НАБИРА. Сагира, почему ты о своих детях, внуках никогда не рассказываешь? Где они?
САГИРА. Что ты ко мне пристала? Своими внуками займись! Почему за три года ни разу не приехали? Не трогай моих внуков!
НАБИРА. Что ты кипятишься? Я же просто так спросила. Не хочешь — не рассказывай.
САГИРА. Не буду. И не спрашивай!
ШАРИФ. Не приставайте к Сагире! Ее дела...
САГИРА. Шарифулла агай! Хотя бы ты…
ШАРИФ. Понял!
НАБИРА. У всех нервы на пределе. Если отсюда не выберемся, то глотки друг другу перегрызем!..
ФАТИХ. Сагира, иди ко мне, успокойся. Все будет хорошо. Вот мы... вдвоем...
САГИРА. Фатих...
ФАТИХ. Джигиты! Есть идея! Столовая пустует. Когда мы отсюда выберемся, неизвестно...
НАБИРА. И что?
ФАТИХ. Я женюсь и буду жить там!
ШАРИФ. Что за бред?
МАЙСАРА. Фатих, не смеши народ!
НАБИРА. С ума сошел? Тут бы еды раздобыть, а он жениться собрался!
ТАСЛИМА. Фатих, ты счастливый человек. Нас волнует богатство, еда, ночлег. А у тебя — любовь! Женись! Женись и живи здесь!
ШАРИФ. Здесь столовая! Здесь жить нельзя!
ФАТИХ. Какая столовая? Холодильников нет, еды нет. Это настоящий любовный уголок. Вы не переживайте — это временно! Как только выберемся отсюда, я куплю дом и перееду.
НАБИРА. Идиот!
МАЙСАРА. Хорошо. Пусть женится. Только на ком?
НАБИРА. Не заметила, что ли? Он, как мартовский кот, вокруг Сагиры увивается.
МАЙСАРА. Фатих, скажи.
ФАТИХ. Сагира, иди ко мне. Мы давно друг друга любим.
НАБИРА. Нет! Шарифулла прав: нельзя в столовой устраивать бардак!
ТАСЛИМА. Фатих! Ты хорошо подумал? Вы с Сагирой такие разные.
САГИРА. Какие разные? А ты — одинаковая?
ТАСЛИМА. Фатих — композитор, музыкант. У него душа поэта, а ты песни не любишь.
САГИРА. Мы не песни петь, мы жить будем.
НАБИРА. Ты посмотри, как заговорила! Никакой женитьбы!
ФАТИХ. Джигиты! Не делайте этого! На старости лет любовь свою нашел! Порадуйтесь за нас!
ШАРИФ. Это какая по счету любовь? Сто первая?
НАБИРА. Мы все здесь несчастны. А они вдвоем хотят стать счастливыми. Нет уж! Никто не женится!
ШАРИФ. Правильно! Никакой женитьбы!
МАЙСАРА. Сейчас не до женитьбы. Как выбраться?
ФАТИХ. Джигиты! Девушки! Не убивайте! Отдам все что захотите. Только разрешите жениться. Могу клад отдать. Зачем он мне? Где ящик? Вот — положил! Пусть вам будет. Только разрешите жениться!
ШАРИФ. Тебе же сказали — нет! Все!
НАБИРА. Да! Женитьбе — нет!
ФАТИХ. Знаете, кто вы? Эксплуататоры!
САГИРА. Фатих, не переживай. Самое главное — наши сердца вместе!
МАЙСАРА. Хватит! Хватит об этом! Нам дальше надо жить. Почему мы попали в эту ситуацию?
ТАСЛИМА. Из-за клада! Если бы не ходили копать...
МАЙСАРА. А кто нас взбаламутил?
ФАТИХ. Шайтан взбаламутил!
МАЙСАРА. Правильно! Шайтан!
ШАРИФ. Какой шайтан? О чем вы?
МАЙСАРА. А-а, на воре и шапка горит? Ты! Ты тот шайтан! Ты нас всех взбаламутил! Вот пойдем и заберем! За минуту! А мы три часа копошились. За это время наш Дом переселили!.. Наказать!
ШАРИФ. Кого?
МАЙСАРА. Тебя!
ШАРИФ. Как?
МАЙСАРА. В карцер закроем!
ШАРИФ. Стойте! Да, я виноват. Но я никого из вас силой не тащил в подвал. Стоило мне заикнуться про клад, вы сами побежали. Не надо было идти!
МАЙСАРА. Вторая вина: телефон разбил! Его можно было починить. Теперь на помощь позвать не сможем!
ШАРИФ. Да, разбил! А из-за кого?
МАЙСАРА. Из-за кого?
ШАРИФ. Фатих! Он меня разозлил своими дурацкими песнями!
ТАСЛИМА. Фатих своими песнями нам настроение поднимает.
ШАРИФ. «Поднимает», скажешь тоже! В подвале тоже не копал, а только песенки пел и на гармошке пиликал. Из-за этого три часа провозились.
НАБИРА. Это точно!
ШАРИФ. А когда вышли, все на нервы действовал. Видит же, что ситуация безвыходная. А он вновь за свое: то поет, то пиликает!
НАБИРА. Да еще жениться собрался! Еды нет, у людей — язва! А он «женюсь»! Ни стыда ни совести у тебя, Фатих!
ШАРИФ. Если бы Фатих на нервы не действовал, я бы не разозлился и телефон не разбил. Верно же?
НАБИРА. Верно!
МАЙСАРА. И что? Что ты предлагаешь?
ШАРИФ. За антиобщественные действия отнять у Фатиха гармонь — это раз! Чтобы осознал свою вину, закрыть в карцер — два!
ТАСЛИМА. Без песни и гармони как будем жить?
НАБИРА. Потерпим! Особенно что взбесило: в такой ужасной ситуации вздумал жениться! Разве так можно? Правильно, Шарифулла!
САГИРА. Фатих не виноват! Я против!
ШАРИФ. Сагира!
САГИРА. Но, Шариф агай...
ШАРИФ. Молчать!
ТАСЛИМА. Получается, с больной головы на здоровую переложили?
НАБИРА. Таслима, сама подумай! У меня язва, а он...
ШАРИФ. Ставим на голосование! Кто за то, чтобы за антиобщественные действия запереть Фатиха в карцер, — поднимает руку! Я — один! Набира!
НАБИРА. Фатих! Ты хорошо поешь. Но твое желание жениться... Ты меня просто убил... Я — за!
ШАРИФ. Набира — два! Майсара?
МАЙСАРА. Я — против! Тебя самого надо в карцер посадить — за все твои грехи!
ШАРИФ. Не морочь людям голову! Мы судим Фатиха! Таслима!
ТАСЛИМА. С одной стороны, никакой разницы — что здесь сидеть, что в карцере... Главное — чтоб душа была чистая. С другой стороны, в двадцать первом веке закрывать людей в карцер — дикость!
ШАРИФ. Много болтаешь! Ты — за или против?
ТАСЛИМА. Фатих — мой любимый гармонист и композитор. Поэтому я не хочу, чтобы его от нас отделяли. Против!
ШАРИФ. Думал, скажешь что-то путное...Только время отняла!
МАЙСАРА. Зря старался. Трое против! Хотел свою вину свалить на другого! Не получилось!
ШАРИФ. Стойте! Голосование не закончилось!
МАЙСАРА. Закончилось! Я, Таслима, Сагира — против. Трое против двух! Мы победили! Теперь ставим на голосование тебя!
ШАРИФ. Сагира еще не голосовала.
МАЙСАРА. Как «не голосовала»? Она же сказала!
ШАРИФ. Нет, не сказала!
МАЙСАРА. Сагира! Повтори для этого глухого!
САГИРА. Я...
ШАРИФ. Сагира!.. Кто за то, чтобы посадить Фатиха в карцер, поднимает руку! Сагира, поднимай!
МАЙСАРА. Что ты ей приказываешь? Сагира, если ты против — не поднимай!
ШАРИФ. Не приказываю. Пусть выразит свое мнение. Сагира?! Закрываем Фатиха в карцер?
САГИРА. Я...
ШАРИФ. Сагира!
Сагира поднимает руку.
МАЙСАРА. Сагира, что ты делаешь? Не поднимай! Если поднимешь, Фатиха закроем!
ТАСЛИМА. Сагира, ты же ошиблась.
ШАРИФ. Она подняла! Правильно! Молодец! Трое за карцер!
ФАТИХ. Сагира!..
САГИРА. Прости меня, Фатих!.. Я...
НАБИРА. Вот это — любовь! Будущая жена — будущего мужа!.. В тюрьму! Павлик Морозов! Ха-ха-ха!
ФАТИХ. Ты?.. За что?
ШАРИФ. Шагай давай! Гармошку оставь! Вперед!
ФАТИХ. Ладно... Шариф, ты правильно поступаешь. Я виноват. Согласен.
ШАРИФ. Шагай, шагай!
Шариф запирает Фатиха в «карцер». Свет гаснет.
Действие II
Та же комната. События продолжаются, не прерываясь.
МАЙСАРА. Сагира, зачем ты это сделала?
ТАСЛИМА. Чужая душа — потемки!..
НАБИРА. Так дураку и надо. Молодец, Сагира!
САГИРА. Отойдите! Отойдите от меня! Видеть никого не хочу!
ШАРИФ. Всем молчать! Сагира все верно сделала. Виноват — пусть получит наказание!
МАЙСАРА. Всю жизнь таким был! Всегда свою вину валил на других!
ШАРИФ. Много ты понимаешь! Вышли из столовой! Выходите!
МАЙСАРА. Зачем?
ШАРИФ. Закроем, замок повесим!.. Набира, тебе спасибо, постояла за правду!
МАЙСАРА. И за какую это правду она постояла?
ШАРИФ. Не твое дело! Набира, иди ко мне, садись. Давно хотел поговорить с тобой по душам.
НАБИРА. Эх, Шарифуллушка! Раз была такая мысль, давно надо было сказать. Слушаю тебя.
ШАРИФ. Давеча Фатих умную мысль высказал. Столовая пустует... Может, нам туда переселиться? Вдвоем?
НАБИРА. Там же кровати нет.
ШАРИФ. Возьмем вот эту.
МАЙСАРА. Как это — вдвоем? А мы?
ШАРИФ. А вы здесь поживете.
МАЙСАРА. Стой, старый развратник! Что ты там болтаешь? Жениться собрался, идиот?
ШАРИФ. Не лезь! Я не с тобой разговариваю!
МАЙСАРА. А я с тобой разговариваю! Думаешь, запер Фатиха — и все проблемы решил? Вместо того чтобы искать пути выхода отсюда, он, оказывается, вон о чем думает, старый козел! Нет тебе комнаты! Нет женитьбе!
НАБИРА. Майсара, почему ты плюешь на святые чувства человека?
МАЙСАРА. Именно, плюю! С удовольствием плюю! Постеснялась бы! Бесстыжая! Тебе же не 18 лет, чтоб бежать за каждым мужчиной! Пусть еду раздобудет, прежде чем о разврате думать!
НАБИРА. Мне же тяжело! По внукам соскучилась. Некого полюбить, приласкать. В душе пустота. Зачем я живу здесь? Сын-то мой говорит: «Мам, я бы забрал тебя...»
МАЙСАРА. У меня дочка замечательная.
НАБИРА. Если такая замечательная, чего здесь сидишь?
МАЙСАРА. Зять отправил! Зять! Хоть бы внуков привез. Соскучилась по ним, так хочется увидеть, приласкать. (Плачет.)
НАБИРА. А я во сне вижу внуков, будто бы они приехали… просыпаюсь — нет никого… (Плачет.)
САГИРА. Вам хорошо — и внуки, и дети рядом. Если не приезжают, сами можете съездить. А у меня никого нет... Никого... (Плачет.)
ШАРИФ. Началось! Ваши дети выросли! Вы сами — под хорошим присмотром. Что еще нужно? Ко мне никто не приезжает. И не надо! Я сам сказал: нечего ходить, на нервы действовать! У меня все хорошо. Все в порядке!
ТАСЛИМА. Тише! Мой телефон звонит! Алло!
ШАРИФ. У тебя есть телефон?
ТАСЛИМА. Тише! Да, да, это я, ваша бабушка! Хорошо живу. Все замечательно. Кормят. Что еще нужно старому человеку?
НАБИРА. Кто? Кто звонит?
ТАСЛИМА. Внук!.. Молчи!.. Спасибо, спасибо! Мне здесь нравится. Подруги есть, такие же бабушки. Очень дружно живем. Наговориться не можем.
МАЙСАРА. Скажи! Пусть приедет, нас освободит!
ТАСЛИМА. Ладно, подумаю. Конечно, хочется с вами пожить.
НАБИРА. Пусть еды привезет!
ТАСЛИМА. Когда?.. Через три дня?.. Если не буду вам помехой… Ладно, хорошо!.. Жду! До свидания!.. Вот не ожидала…
МАЙСАРА. Ты почему не сказала, что мы взаперти? Мог бы приехать, выпустить нас.
ТАСЛИМА. Он же в Москве живет. Как приедет? Сказал, через три дня будет с детьми. Там и откроет.
НАБИРА. За тобой приедут?
ТАСЛИМА. Да. Говорит, будешь жить в Москве. Квартира у них большая, четырехкомнатная. За детьми, говорит, присмотришь. Два сына у них. По-башкирски не знают. Научу их башкирскому.
НАБИРА. Через три дня мы с голоду сдохнем!
ШАРИФ. У тебя же телефон был! Почему ты молчала?! Дай сюда! На помощь позовем.
ТАСЛИМА. Уеду я от вас. Уж очень внук настаивает. Говорит, заберем тебя в Москву и все!
ШАРИФ. Дай сюда телефон!
ТАСЛИМА. Так соскучилась по внукам! Одному шесть, другому — четыре года. Такие милые, такие...
ШАРИФ. Дай телефон, я сказал!
МАЙСАРА. Позвоним в полицию! Они спасут нас!
НАБИРА. Звони в службу спасения!
ТАСЛИМА. Нет, не дам!
ШАРИФ. Что-о?!
ТАСЛИМА. Сейчас внук снова позвонит. Мы не договорили.
ШАРИФ. Всего на секунду! На одну секунду!
ТАСЛИМА. Деньги закончились. Невозможно позвонить.
ШАРИФ. Не ври! Только что разговаривала! Дай!
ТАСЛИМА. Нет, не дам! Зарядка кончается.
ШАРИФ. Не дашь?! Ладно...
МАЙСАРА. Смотри, какая вредная! Нам только разок позвонить! Чтобы спастись! Тебя спасти!
ТАСЛИМА. Меня не нужно спасать. За мной внук приедет.
МАЙСАРА. Он когда приедет? Вон, Набира умирает! Язва вскрылась! Последний раз прошу: дай!
ТАСЛИМА. Сказала же — нет! Нет!
МАЙСАРА. Набира! Сагира! Хватайте ее за руки!
САГИРА. Нет, нет! Я драться не умею.
МАЙСАРА. Набира! Держи ее!
ТАСЛИМА. Не подходите! А-а!
НАБИРА. Правый карман смотри! Правый! Туда положила!
ТАСЛИМА. Отпусти! Отпустите меня! О Господи!
МАЙСАРА. Готово!
ТАСЛИМА. Отдай! Отдай, сказала! Пожалуйста! Прошу!
МАЙСАРА. Набира, держи ее! Сейчас быстренько позвоню!
НАБИРА. Стой спокойно! Смотри — дерется!
МАЙСАРА. Что случилось? Не включается! Господи! У него же батарейки нет! Как же ты разговаривала?
ТАСЛИМА. Не твое дело! Дай сюда телефон! Отдай!
НАБИРА. Дай-ка гляну! Действительно, без батарейки… Ха-ха-ха! «Внук звонит! Заберет! В Москве буду жить! Ха-ха-ха!» Обманула! А мы и позавидовали! Твои — такие же!
ТАСЛИМА. Отдай телефон! Отдай!
НАБИРА. На! Возьми! Не нужна мне эта бесполезная игрушка! Ты же поэтесса, философ. Такие умные слова говорила. А сама... Ну зачем врала?
ТАСЛИМА. Да! Врала! Совести у вас нет! Бездушные! Не имеете права!.. (Закрывает лицо руками и плачет.)
НАБИРА. Таслима, не плачь! Подумаешь, телефон без батарейки! Тоже мне горе!
ТАСЛИМА. Радуйтесь! Смейтесь! Не звонил внук, не звонил... Это он меня сдал в дом престарелых! Он! Три года назад... Сдал и забыл. Не приезжает и не пишет... Забыли меня, бросили... Любимые внучата... Тяжело... Невозможно терпеть... Думала, легче станет, если скажу, что заберет... Господи!!!
САГИРА. Таслима, Таслимушка!.. Я понимаю тебя. Мы все понимаем... Мы же все... Вот и я... Не плачь!.. И мне тяжело... Так тяжело...
НАБИРА. Ладно, ладно, что было, то было, успокойтесь…
САГИРА. Никому мы не нужны.. Никому...
ТАСЛИМА. Я не нужна им... Никому не нужна... Никому... И вам...
НАБИРА. Не говори так. Ты нужна нам. Ты такие красивые стихи, песни пишешь! Просто замечательные!
ТАСЛИМА. Не ври! Дурацкие стихи. Графоманка я! Они не нужны вам. Я лишняя в этом мире! Я не имею права жить. (Ложится на кровать.)
НАБИРА. Таслима! Не говори глупостей! Мы очень любим твои стихи. Очень!
МАЙСАРА. Таслимушка! Мы любим тебя!
ШАРИФ. Ладно, хватит! Сами довели человека, а теперь строите из себя! Отойдите от нее!
САГИРА. Эх, жизнь!.. Почему мы все несчастные? (Закрывает лицо руками, плачет.)
ШАРИФ. С тобой-то что случилось?
САГИРА. У Таслимы хоть внуки есть где-то... И у вас есть. Не приезжают. Но они есть...
НАБИРА. И у тебя есть. В Узбекистане.
САГИРА. Нет у меня никого. Нет!..
НАБИРА. Как нет? Ты же говорила, что есть муж, дети. Остались в Ташкенте.
САГИРА. Обманула я. Стыдно было признаться... Уехала когда-то в Ташкент, в поисках счастья. Там вышла замуж за одного вдовца, своих детей у нас не было. После смерти мужа его дети выгнали меня из дома. Тут началась перестройка, чужеземцев начали изживать, я и вернулась. Оказывается, мои родители и близкие родственники уже померли. Так стало плохо мне. Теперь понимаю: мама, наверное, сильно скучала. Я даже писем не писала. Какая же я бессердечная!.. Вот и наказал меня Бог. Ни семьи, ни дома, ни детей. Одна-одинешенька! Никому не нужна. Зачем мне эти сокровища? Не нужно! Где ящик? (Кладет свой пакет в ящик.)
ШАРИФ. Плюнь! Зачем тебе родственники, дети, внуки? Сволочи они все! Ты думаешь, будь у тебя дети, внуки — дорожили бы тобой?! Шиш! Тебя тоже сдали бы сюда, как и нас. Радуйся, что нет никого! Никто не нужен! Лучше здесь спокойно жить, чем слушать их постоянные упреки!
НАБИРА. Неужели совсем не вспоминают нас? Так тяжело! Таслима, вставай, хватит плакать! Прочитай стих какой-нибудь или спой. Может, легче станет. Таслима!
ШАРИФ. Не трогай ее! Пусть полежит, успокоится.
НАБИРА. Мне нравится ее песня о сыне. Сердце радуется, когда слушаю ее. Как там..?
Мой сыночек, знаю я,
Что и ты по мне скучаешь.
Точно так же, как и я,
Встретиться скорей мечтаешь.
МАЙСАРА (подпевает)
В армию сынок уехал,
Сказал: «До свидания».
У меня теперь остались
Лишь воспоминания.
НАБИРА. Когда мой сын был в армии, почти каждый день писали друг другу письма. Он очень нежный, заботливый, добрый. Но слабохарактерный. А тут злая жена попалась. Она меня возненавидела, вот и заставила сюда отправить. А сейчас ни его, ни внуков не пускает ко мне. Они никогда не приедут. Никогда!.. Эти сокровища я для них брала. Зачем они мне теперь? Не нужны. Где ящик? Я тоже отказываюсь от своей доли. (Кладет свой пакет в ящик.)
МАЙСАРА. Хорошая у меня дочь. Для меня на все готова. Оставила бы возле себя, да никудышный муж попался. Дочка день и ночь на работе, деньги зарабатывает, за мной ухаживать некогда. Вот и пристроила меня сюда. Даже приехать времени нет. А внуков зять не привозит, назло жене. Сволочь! Внуки мои! Они такие нежные! «Бабушка, бабулечка!» — и лезут обниматься. Ради этого и живет человек. Чтобы детей вырастить, а затем внуков любить. Для них я взяла этот клад... Теперь понимаю: я им не нужна! И клад мой им не нужен. А мне он зачем? Где ящик? (Кладет свою долю в ящик.)
НАБИРА. Выпусти Фатиха! Хочу петь! Спою да наплачусь вдоволь, глядишь, полегчает. Открывай!
ШАРИФ. Подожди! Что вы все убиваетесь из-за этого Фатиха? Кто он такой? Знаменитость или депутат? Какая польза от него обществу? Нигде толком не работал, всю жизнь бездельничал. Знал одно — играть на гармошке. Оденется, как фраер, а бабы-дуры велись на это, влюблялись. А он пользовался этим, совращал их, семьи разрушал. Вы же, бабы, дуры! Ведетесь на внешние эффекты. Ну ладно, молоденьких можно еще простить — у них мозгов нет. Ну а вы-то куда? Помирать пора, а ума так и не нажили! Так и стелетесь перед ним. Он же враг нашего общества! Тунеядец! Таких в тюрьме держать надо! Как в советские времена.
МАЙСАРА. Ишь, как разошелся! А ты какую пользу принес обществу? Дома строил или машины конструировал? Учил детей или какую-нибудь песню написал? Что ты сделал?
ШАРИФ. Я стоял на страже порядка, общества! Защищал его от таких тунеядцев, как Фатих, от воров, бандитов! Если бы не было меня, не было милиции, общество давно превратилось бы в логово преступников!
МАЙСАРА. И что? Искоренили преступность? Только приумножили! Из года в год количество преступлений растет! Значит, не Фатих, а ты бездельничал! Просто ты завидуешь ему! Фатих сто песен написал, а ты и полкуплета сочинить не сможешь.
ШАРИФ. Песни! Песни! Зачем они нужны? Песню можно съесть? Или надеть?
МАЙСАРА. Песня! Песня поднимает настроение, воодушевляет. Послушав песню, хочется жить! Одна песня развеет сотни твоих печалей!
НАБИРА. Таслима, вставай! Спой какую-нибудь свою песенку! Хоть на душе полегче станет. Вставай! Вставай, говорю!
МАЙСАРА. Таслима, чего притворяешься? Ну-ка, встань сейчас же!
САГИРА. Таслима, нам без тебя скучно, тяжело!
МАЙСАРА. Что это она?
ШАРИФ. Таслима, Таслимушка! Хватит! Полежала, успокоилась, вставай! Стойте! Она совсем не шевелится!
НАБИРА. Как бы не померла с горя. Таслима, не пугай нас! О Боже! Неужели умерла?
САГИРА. Ай!
НАБИРА. Что случилось?!
САГИРА. Рука... холодная!
НАБИРА. Холодная! Как лед! Померла!
ШАРИФ. Как — померла? Хорошенько проверьте! Заснула, наверное. Толкайте сильнее!
МАЙСАРА. Сагира, растормоши ее!
САГИРА. Нет! Боюсь!
ШАРИФ. Набира, ты же медицинский работник, трупов не боишься. Потряси ее!
НАБИРА. Она что, уже труп?
ШАРИФ. Да нет же! Просто крепко заснула. Буди!
НАБИРА. Нет, не просыпается.
ШАРИФ. Тогда проверь: живая или мертвая?
САГИРА. О Боже!
НАБИРА. Почему я? Чуть что, сразу Набира!
ШАРИФ. Ты — фельдшер. Бьется сердце?
НАБИРА. Нет!
МАЙСАРА. О Господи!
ШАРИФ. А пульс есть?
МАЙСАРА. Если сердце не бьется, откуда взяться пульсу?
НАБИРА. Нет!
ШАРИФ. Проверь хорошенько!
НАБИРА. Да нету, сказала же!
ШАРИФ. Значит, умерла! Все!
САГИРА. Таслима!
МАЙСАРА. Бедненькая!
НАБИРА. О Боже! Таслимушка! Как же мы теперь без тебя?! Ты такая хорошая была! А я... Всю жизнь обижала тебя. Из-за этих несчастных двух метров в саду. Зачем нужна была мне эта земля? Прости меня, дорогая.
МАЙСАРА. Что будем делать?
НАБИРА. Дура! Из-за двух метров земли!
ШАРИФ. Да погоди ты со своей землей! Значит, так. Это теперь не человек, а труп. Ему здесь не место.
МАЙСАРА. Куда ты хочешь ее деть?
ШАРИФ. Похоронить.
МАЙСАРА. Умник нашелся! Чтобы похоронить, надо отсюда выйти.
ШАРИФ. Верно! А выйти невозможно. Значит… И здесь ей не место.
САГИРА. Я боюсь трупов! Вынесите в коридор!
МАЙСАРА. Давайте вынесем!
Вместе с кроватью выносят Таслиму в коридор.
НАБИРА. Вот и помирать начали.
ШАРИФ. Не каркай! Смерть зовешь!
НАБИРА. Ой, моя язва! Я, наверное, второй буду... Смотрите! Там кто-то идет!
ШАРИФ. Где?
МАЙСАРА. Сюда идет, к нам!
САГИРА. Это же почтальон! Почтальон!
НАБИРА. Надо сказать — пусть откроет и выпустит нас!
МАЙСАРА. Как откроет? У него ключа нет!
НАБИРА. Не откроет, так пусть должит куда надо. Эй! Эй! Мы здесь!
САГИРА. Он нас не слышит! Эй! (Стучит в окно.) Эй!
ШАРИФ. Надо открыть окно! Отойдите! Эх!.. Здесь молоток нужен. Или топор.
МАЙСАРА. Эй! Эй! Человек! Почтальон! Мы здесь! Здесь!
НАБИРА. Не слышит! Кричи сильней! Эй! Эй! Стучи!
САГИРА. Он же глухой!
НАБИРА. Остановился! Сейчас уйдет! Эй, эй, почтальон! Шариф, разбивай окно!
ШАРИФ. Нельзя!
МАЙСАРА. Уходит же! Уходит! Набира, дай ту железяку!
ШАРИФ. Нельзя! Не трогай железку!
МАЙСАРА. Если он уйдет, мы с голоду помрем! Бей, кому сказала!
ШАРИФ. У себя дома будешь бить. А это — государственное имущество.
МАЙСАРА. Ушел! Ушел... (Шарифу.) Дурак! Идиот безмозглый! Вот и помирай с голоду! «Государственное имущество»! Кому оно нужно?! Его вычеркнули, скоро сломают совсем.
ШАРИФ. Пусть ломают. Кому положено, те и сломают, но не мы! Мы не имеем права. Я говорю как юрист.
МАЙСАРА. Ух! Ненавижу тебя! Будь моя воля, давно придушила бы! Молодость мою загубил, несчастной сделал! Сволочь!
НАБИРА. Там бумага! Там бумага!
ШАРИФ. Майсара…
МАЙСАРА. Уйди! Видеть не хочу!
САГИРА. Где?
НАБИРА. Вон, вон! Бумага! Почтальон оставил! Майсара! Что случилось? Почтальон там бумагу оставил! Майсара, оглохла, что ли?
МАЙСАРА. Где?
НАБИРА. Вон, на двери! Видишь?
МАЙСАРА. Да, да! Чувствую: эта бумажка нас спасет! Надо ее достать!
ШАРИФ. Как?
МАЙСАРА. Ты мужик или баба? Как хочешь, так и доставай! Иди!
ШАРИФ. Как я достану? Отсюда не выйти.
МАЙСАРА. Выйди через окно!
ШАРИФ. Со второго этажа?
МАЙСАРА. Пень! Майор! От тебя пользы, как от козла молока!
НАБИРА. Фатих нужен! Он что-нибудь придумает!
МАЙСАРА. Правильно! Он сделает! Иди, приведи Фатиха!
ШАРИФ. Нет! Он на сутки посажен!
МАЙСАРА. Через сутки мы с голоду помрем! Дай ключ!
ШАРИФ. Не дам! Он должен получить сполна. Приговор!
МАЙСАРА. Плевать я хотела на твой приговор! Тьфу! Девочки! Кто за то, чтобы выпустить Фатиха, поднимите руки! (Майсара с Набирой поднимают руки.) Раз! Два! Сагира! Ты что? Против, чтобы выпустить Фатиха? Руку подними!
ШАРИФ. Сагира! Не вздумай!
МАЙСАРА. Не командуй! Сагира, подними! Подними, сказала!
САГИРА. Нет! Нет…
НАБИРА. Сагира, Фатих из-за тебя…
ШАРИФ. Молчи! Два на два. Приговор остается в силе.
МАЙСАРА. Ладно! Думаешь, твоя взяла? Пусть меня не называют Майсарой, если я уступлю Шарифу. Все! Дай ключ!
ШАРИФ. Нет!
МАЙСАРА. Отдай по-хорошему! Иначе…
ШАРИФ. Что иначе?
МАЙСАРА. Отберем! Считаю до трех! Раз! Два!
ШАРИФ. Не имеете права! Это нарушение конституции!
МАЙСАРА. Плевала я на твою конституцию! Три! Набира! Окружай! Сагира! Ты с другой стороны!
САГИРА. Нет, нет! Меня не вмешивайте!
МАЙСАРА. Набира! Держи! Держи! Не отпускай! Посмотри карман!
ШАРИФ. Не щекотите! Ха-ха-ха! Я щекотки боюсь! Ха-ха-ха!
МАЙСАРА. Готово!
ШАРИФ. Хулиганки! Разбойницы!
МАЙСАРА. Фатих, выходи!
НАБИРА. Фатих! Ты свободен!
ФАТИХ. Шариф… разрешил?
МАЙСАРА. Зачем нам Шариф? Власть в наших руках!
ФАТИХ. Где моя гармонь?
МАЙСАРА. Гармонь потом!..
ФАТИХ. Нет! Сначала — гармонь! Где она? Вот она, моя любимая! Моя нежная возлюбленная! Моя радость! Мое солнце! Без нее мне нет жизни! Не карцер мне был страшен, а расставанье с моей гармонью! Не представляю: если помру, как в могиле без нее? Нет! Если умру, гармонь в могилу со мной положите! Это мое завещание! Слышали?
НАБИРА. Бедненький!..
ШАРИФ. Дурак!
МАЙСАРА. Так и есть, бревно! Разве ты поймешь, бездушный пень!
ФАТИХ
Эх, гармонь моя, гармонь!
Без тебя я, пеший, связан!
Ты же мой крылатый конь!
Всем, что есть, тебе обязан.
Вдохновенье ты мое,
Как же мне с тобой легко,
Я с тобой до звезд достану,
Хоть до них и далеко.
Эх, гармошечка моя! Изменял я женам, бросал их. Меня бросали. Но гармони своей не изменял никогда. И она была мне верна. Всегда понимала. Мелодии дарила. Спасибо тебе, моя гармонь!.. Что притихли?
НАБИРА. Так красиво говоришь! Вот почему тебя любят твои дети!
ШАРИФ. Он же детям ничего не дал — ни денег, ни богатства!
ФАТИХ. Я подарил им душевную теплоту. Песню, мелодию. В этом секрет их любви.
МАЙСАРА. Хватит! Фатих, тут дело осложнилось.
ФАТИХ. Что случилось?
МАЙСАРА. Умерла наша Таслима!
ФАТИХ. Умерла?! Как?
МАЙСАРА. Как люди помирают! Легла и померла.
ФАТИХ. Где она?
МАЙСАРА. В коридоре. Пошли.
Выходят с Фатихом и вскоре возвращаются.
ФАТИХ. О Господи! Таслима умерла! Таслимушка! Таслима! Какие песни она писала! Какие стихи! А вы не любили ее стихи! Завидовали! Не сумели признать ее талант, когда она была жива! А она была настоящий талант!
Я ухожу, этот свет покидая,
Раз оценить не смогли вы меня.
Как полюбили б меня, понимая,
Что не прожить мне больше ни дня.
НАБИРА. Мурашки по коже! Кто написал? Таслима?
ФАТИХ. Таслима. Она такая поэтесса! Такая! Теперь она никогда не попросит меня: «Сыграй-ка, Фатих!» Эх!
МАЙСАРА. Фатих!..
ФАТИХ. Чего тебе?
МАЙСАРА. Там почтальон оставил какую-то бумажку!
ФАТИХ. Где?
МАЙСАРА. Вон, смотри! В дверь воткнута!
ФАТИХ. Дайте палку!
ШАРИФ. Окно разбить не дам! Так и знай!
МАЙСАРА. Вот!
ФАТИХ. Подлинне́е нужна! Не железная, деревянная!
МАЙСАРА. Где мы найдем деревянную палку?
Фатих осматривается и останавливает взгляд на двери.
ШАРИФ. Что уставился?
ФАТИХ. Красивый наличник.
ШАРИФ. Да. Резной.
ФАТИХ. Государственный.
ШАРИФ. Здесь все государственное.
Фатих резким движением отрывает наличник.
Что ты делаешь, мародер!
ФАТИХ. Удочку.
ШАРИФ. Прибей обратно!
ФАТИХ. Майсара, он мне мешает!
МАЙСАРА. А ну-ка марш отсюда! Он делом занят! Не бездельник, как ты!
ШАРИФ. Я охраняю государственное имущество! Вы ответите за это!
МАЙСАРА. Молодец! Пока посиди!
ФАТИХ. Гвоздь! Гвоздь нужен!
МАЙСАРА. Гвоздь! От тебя не дождешься! Набира, Сагира! Быстро найдите гвоздь!
САГИРА. Где? Нету гвоздя!
НАБИРА. У меня в кармане как-то завалялся гвоздь. Где же он? А, вот!
ФАТИХ. Хозяйственная! Вот это качество мне в тебе нравится! Дай поцелую за это!
НАБИРА. Пожалуйста!
САГИРА. Бесстыдники! Там труп лежит! А вы целуетесь!
ФАТИХ. Целуемся! В мире в эту секунду умерло десять человек! Зато и родилось двадцать младенцев… Жизнь продолжается! Гвоздь прибьем к концу палки! Дай-ка железяку!.. Готово! Открывайте окно!
ШАРИФ. Не открывается! Невозможно открыть.
ФАТИХ. Товарищ майор! У тебя руки откуда растут?
ШАРИФ. Мне 85 лет!
ФАТИХ. И мне 85! Мужчина в 85 лет может кувыркаться. Ты умеешь кувыркаться? Дай-ка железяку!
ШАРИФ. Не болтай ерунды! Какой старик в 85 сможет кувыркнуться?
ФАТИХ. Я могу!
ШАРИФ. Покажи!
ФАТИХ. Запросто!
НАБИРА. Фатих, не надо! Не шути с поясницей!
МАЙСАРА. Фатих, не отвлекайся. Окно открой!
ФАТИХ. Он оскорбил меня! Унизил! Покажу класс! Разойдись!
САГИРА. Пусть кувыркнется! Без поясницы останется!
НАБИРА. Фатих, стой! Дай хоть куртку постелю!
ФАТИХ. Не мешайте! Раз, два, три! Ты на меня смотри! (Кувыркается.)
НАБИРА. Ура-ра! Дай поцелую!
МАЙСАРА. Молодец! Это не старик, а джигит!
САГИРА. Хвастун!
ФАТИХ. Мы те еще джигиты! 85 для нас — чепуха! (С помощью железяки открывает окно.)
ШАРИФ. Осторожно! Осторожно! Не сломай раму!
ФАТИХ. Знаем, знаем! Государственное имущество!.. Давайте удочку! (Ложится на подоконник и начинает «рыбачить».)
МАЙСАРА. Вперед! Еще чуть-чуть! Кажется, зацепил.
НАБИРА. Зацепил, зацепил! Только не урони!
ФАТИХ (встает; на гвозде — клочок бумаги). А вы боялись! Только юбочка помялась.
МАЙСАРА. Фатих! Ты гений! Дай поцелую за это!
ФАТИХ. Пожалуйста! И другим разрешается!
НАБИРА. Нет, нет! Я поцеловала — хватит!
МАЙСАРА. Всю жизнь ревнивой была! Уйди! Дай мне тоже выразить свое восхищение! Фатих, ты настоящий джигит!
ШАРИФ. Стой! Нельзя! Словами сказала — хватит!
МАЙСАРА. Отойди!.. Кто ты такой, чтобы мне приказывать?! Слава Богу, что ты есть на свете, Фатих!..
ФАТИХ. Эх, умеешь ты целоваться! Сразу жить захотелось.
САГИРА. Дай я тоже поцелую! Фатих, ты восхитительный!
НАБИРА. Тебе — нельзя!.. Фатих! Знай, она была против твоего освобождения!
САГИРА. Стерва!
ФАТИХ. Это правда?
САГИРА. Фатих!..
ФАТИХ. Скажи.
САГИРА. Да, была против. Потому что… Фатих! Я не хотела, чтобы тебя посадили в карцер. Хотела поскорее выпустить. Но... Шариф... Пожалуйста, прости меня, Фатих!.. Шариф... заставил меня...
МАЙСАРА. А ты зачем, как верный пес, слушаешься его?
САГИРА. Потому что… Я... Я испугалась...
ШАРИФ. Значит, я виноват? Так получается?.. Хорошо! Не я, ты сама начала. Я напуга-а-л, я заста-а-вил... А теперь скажи, чего ты испугалась? Скажи, скажи? Молчишь? Тогда я скажу!
САГИРА. Не надо! Не говори!
ШАРИФ. Ну уж нет! Ты меня обвинила! Пусть знают правду!
САГИРА. Шариф агай! Не надо! Прошу!!!
ШАРИФ. Скажи-ка нам! Как тебя зовут на самом деле?
САГИРА. Шариф агай!..
ШАРИФ. Имя! Настоящее имя!
САГИРА. Я… я… Фахриназ я…
МАЙСАРА. Как?
НАБИРА. Разве ты не Сагира?
ШАРИФ. Нет. Настоящая Сагира живет в Москве с сыном. А она получает пенсию за настоящую Сагиру и живет здесь вместо нее.
НАБИРА. Это же преступление!
МАЙСАРА. Объясни!
САГИРА. Девочки! Фатих! По-другому не получилось. Я же совсем без документов осталась. Когда возвращалась из Узбекистана, в поезде украли чемодан со всеми документами. Приехала, а у меня нет ни копейки денег, жить негде, родственники все умерли... Одна старушка пожалела, пустила к себе жить. Она болела, и ее решили устроить в дом престарелых. А меня — нет. Потому что у меня нет документов. В это время приехал ее сын из Москвы и решил забрать ее к себе. Насовсем. Сын ее богач. Тогда я... грешна... забрала документы старухи себе.
НАБИРА. Украла, значит?
САГИРА. Да, украла! Сын ее продал дом. А меня выставили на улицу. Мне осталось только умереть с голоду... Сын старухи поискал документы, не нашел, сказал: «Что нам ее пенсия? Без нее проживем», — и улетел в Москву. Я с документами старухи попала в этот Дом. Стала Сагирой. Сагирой Науширбановой.
МАЙСАРА. А ты откуда это знаешь?
ШАРИФ. Я хорошо знал Науширбанову и ее сына. Вдруг слышу: Науширбанова Сагира устроилась к нам. Обрадовался. Знакомая, как-никак. Будет с кем пообщаться, вспомнить былые времена. Захожу в ее комнату, а там сидит совершенно незнакомая женщина.
НАБИРА. Почему не доложил директору?
САГИРА. Я его попросила! Если меня выгонят отсюда, куда я пойду?
НАБИРА. Попросила она... Это же противозаконно...
ШАРИФ. Я виноват. Сагира обещала мне эти сокровища...
НАБИРА. Разве их Сагира нашла?
ШАРИФ. Не нашла. Их спрятал в этом доме богач, который жил здесь до революции, а сам сбежал в Узбекистан. Рассказал о кладе своему сыну, мужу Сагиры. А он рассказал Сагире.
САГИРА. Муж очень хотел приехать сам. Но тяжело заболел. Когда он умер, меня его дети выгнали... О Господи! Какая я несчастная!
НАБИРА. Бедненькая!..
ФАТИХ. Сагира! Сагирушка…
НАБИРА. Не Сагира, а Фахриназ! Оставь ее! Сейчас пройдет.
МАЙСАРА. Неужели в этом мире нет ни одного счастливого человека? Куда ни глянь — горе да несчастье...
ШАРИФ. Почему нет? Вот я счастлив!
МАЙСАРА. Ты разве знаешь, что такое счастье?! Ты же бессердечный, бездушный. Камень вместо сердца.
ШАРИФ. Не будем углубляться! Успокоились! Читаем бумагу! Так, так! Где мои очки?
МАЙСАРА. Ну куда ты лезешь? Знаешь ведь, что слепой... Кто прочитает?
ШАРИФ. Что, ни у кого нет очков??
МАЙСАРА. Откуда? Все вещи увезли!
НАБИРА. Дай сюда!.. Нет, не вижу!
ФАТИХ. Что бы вы делали без меня? Дай сюда! Мелковато, конечно...
НАБИРА. Ты уж постарайся, Фатих! Прочти как-нибудь!
ФАТИХ. Раз Набируша просит, придется прочесть!.. Шайхисламовой Таслиме!
НАБИРА. Вот тебе раз! Бедненькая!
МАЙСАРА. Это по-нашему — вспоминают, когда помрешь...
ФАТИХ. Не шумите!.. «В автоаварии погибли ваш внук Шайхисламов Руслан и его жена…»
МАЙСАРА. О Боже!
НАБИРА. О Господи! Мало того, что сама померла, тут еще такое!.. У них же дети совсем маленькие!..
МАЙСАРА. Дочитал?
ФАТИХ. Нет еще. «Сыновья шести и четырех лет остались без опеки. Просим забрать или дать разрешение для устройства в детский дом».
САГИРА. Ужасно! Ладно, Таслима умерла, иначе…
НАБИРА. Что — иначе?
САГИРА. От такого горя все равно бы умерла… А что, у внука нет родителей?
НАБИРА. Они болели и рано ушли на тот свет.
ШАРИФ. Надо послать телеграмму, что бабушка умерла. Их отдадут в детский дом.
МАЙСАРА. Ой, какой ты умный! Мы не знаем, как отсюда выбраться, а он…
НАБИРА. Правнуки-то совсем маленькие. Бедненькие! Теперь и прабабушки нет, и никогда ее не увидят... А вот мы живы! Почему же не видимся с внуками? Вот помрем, тогда и...
САГИРА. Мы тут говорили о том, как лечить душу ребенка. Я недавно прочитала: любимое занятие детей — играть с мамой и папой. Тогда они любят своих родителей. Вот вы играли когда-нибудь со своими детьми?
НАБИРА. Нет.
МАЙСАРА. Разве было у нас время, чтобы играть с ними?
ШАРИФ. Я тоже не играл.
ФАТИХ. Смотрите-ка! Я же играл с ними! Всегда играл!
ШАРИФ. Как играл?
НАБИРА. Во что?
ФАТИХ. В шахматы, футбол, домино. Вот было интересно! Когда проигрывал — злился! Дети проигрывают — обижаются, плачут. Мы и сейчас играем, когда они приезжают.
НАБИРА. Во что играете? Футбол?
ФАТИХ. Нет, почему же? В карты режемся!
НАБИРА. Тогда почему они не забирают тебя к себе?
ФАТИХ. Постоянно зовут. Я отказался. У меня пятеро детей. К кому идти? Мне и здесь хорошо. Пусть сами приходят.
НАБИРА. Твоя дочь виновата! Это она не показывает мне внуков!
МАЙСАРА. Нет, виноват твой сын! Под рукой — машина! Долго, что ли, привезти и показать внуков?
НАБИРА. Твоя дочь запрещает моему сыну!
МАЙСАРА. Тоже мне — мужик! Подкаблучник!.. Стоит ему твердо, по-мужски сказать, и никуда она не денется!
НАБИРА. По внукам соскучилась!..
МАЙСАРА. Сваха моя дорогая!.. Знала бы ты, как я соскучилась!..
Майсара с Набирой обнимаются и плачут.
ФАТИХ. Набира, не убивайся так. Приедут они, обязательно приедут…
ШАРИФ. Майсара, успокойся. Что поделаешь? Вот и у меня…
МАЙСАРА. Уйди! Не подходи! Ненавижу! Из-за тебя все мои несчастья! Бросил меня с малым ребенком, и вся жизнь пошла наперекосяк. У моей дочери не было нормального детства. Отчим ее пил, меня бил. Поэтому дочь такая жестокая, беспощадная. Внуков не показывает. Все из-за тебя! Ненавижу!
ШАРИФ. Я тоже… Да, был жестким! И к детям был строгим. Но я жил для них! Квартиры им покупал, дал образование, вывел в люди. А они меня... словно ненужную вещь... Пять лет!.. Пять лет не видел их!.. Этот клад хотел подарить внукам. Но я не нужен им... Не дам! Не нужен мне клад! Где ящик? (Кладет в ящик.)
МАЙСАРА. Это тебе наказание! За то, что бросил меня с ребенком! Божья кара!
ШАРИФ. Прости меня, Майсара… Обидел тебя…Из-за дурацкой любви оставил… А потом… Да, Бог наказал... Любил я Хабиру... Но вот эта сволочь... Фатих... Увел у меня ее... Бабы — дуры! Стоит подарить цветок, песенку посвятить, они и сходят с ума! Денег нету, дома нет! Бомж! Зато поет, на гармошке играет! Ушла за ним моя Хабира. Меня сделала несчастным и сама... Не прошло и полгода, бросил ее этот негодяй. Хабира умерла от тоски... Отойди! Не стой рядом!..
ФАТИХ. Шариф… Я не хотел… Хабира сама увязалась… Любила меня… А я не сумел полюбить… Неделями домой не возвращался… Потом... Вовсе ушел... Она ждала-ждала... Я виноват и перед Хабирой, и перед тобой... Если можешь, прости меня, Шариф.
ШАРИФ. Нет!.. Нет!..
ФАТИХ. Правильно делаешь. Плохой я человек…
НАБИРА. Фатих… Успокойся…
ФАТИХ. Набира!.. Только ты понимаешь меня!
МАЙСАРА. Шариф, не носи в сердце. Умей прощать.
ШАРИФ. А ты меня простила?
МАЙСАРА. Как не простить?
ШАРИФ. Майсара!.. Фатих, иди сюда!.. Набира!.. Сагира!..
Входит Таслима.
НАБИРА. О Господи! Таслима!
МАЙСАРА. Вот это да!
НАБИРА. Ты разве не умерла?
САГИРА. Таслимушка! Жива! Не умерла!
ФАТИХ. Здравствуй, Таслима! С возвращением с того света!
ШАРИФ. Ты же умерла! Как воскресла?
ТАСЛИМА. Я… умерла?
ШАРИФ. Умерла! Мы уже хоронить тебя собрались!
ТАСЛИМА. Телеграмма…
НАБИРА. Да, телеграмма. Ты... откуда знаешь?
ТАСЛИМА. Внук Руслан погиб… Это правда?
НАБИРА. Да, он в аварии…
МАЙСАРА. Стой! Снова убьешь!
ТАСЛИМА. Я знаю…
НАБИРА. Как — знаешь? Ты же в коридоре лежала. К тому же... мертвая. Разве ты не умерла?
ТАСЛИМА. Не знаю… может, умерла… вдруг какая-то сила подняла меня... и я увидела себя... лежащей на кровати... Вы забегали, закричали... А я удивилась: что случилось? И смотрю на вас сверху... Потом вылетела через окно и полетела куда-то.
НАБИРА. О Боже!
САГИРА. Такое возможно?
МАЙСАРА. Не шумите! Дальше?
ТАСЛИМА. Вдруг снова начала слышать ваши голоса. Слышу, Фатих говорит: «В автоаварии погибли ваш внук и его жена...» Забеспокоилась. Их маленькие дети остались одни, а я куда-то лечу. Хотела повернуть — какая-то сила держит, не пускает... Приложила все силы... и повернула обратно... Залетела через окно... и вижу себя на кровати... Тихонько опустилась... открыла глаза... Вдруг почувствовала боль в груди... Внук погиб... Это правда?
НАБИРА. Таслима!.. Да…
САГИРА. На все Божья воля…
ТАСЛИМА. Я поеду в Москву. Возьму правнуков к себе. У меня еще есть силы. Только надо выйти отсюда скорей!
ВСЕ. Да! Верно!
НАБИРА. Фатих! Ты мастер на все руки, отремонтируй телефон! Иного выхода нет…
ФАТИХ. Это проблематично. Так... Корпус разбит. Но... Нужен медный провод!
ШАРИФ. И где его взять?
НАБИРА. Вот! У моего ожерелья проволока из меди. Все равно оно мне не нужно!
ФАТИХ. Отлично! Вот такая Набира мне нравится!
НАБИРА. Фатих!..
ФАТИХ. Сейчас!.. Готово! Включите в розетку.
МАЙСАРА. Есть гудок!
ВСЕ. Ур-ра!
Звонит телефон.
САГИРА. Телефон!
НАБИРА. Звонит!
МАЙСАРА. Алло?
ГОЛОС. Алло! Алло!
МАЙСАРА. Алло! Дом престарелых слушает!
ГОЛОС. Майсара апай! Вы разве там? Мы вас потеряли! Как вы там остались?
МАЙСАРА. А вы почему всех увезли?
ГОЛОС. Объединили два дома престарелых. Оптимизация! Мы обыскались вас! Ваши? Они здесь?! Внучата! Сынок!
ГОЛОСА. Бабушка! Бабуля! Мама! Отец!
МАЙСАРА. Дочка! Внучата! О Боже!
ФАТИХ. Все пятеро приехали!
ШАРИФ. Мои приехали! И мои! Приехали!
МУЖСКОЙ ГОЛОС. Отец! Мы здесь!
ШАРИФ. Сынок!.. Сынок!..
МУЖСКОЙ ГОЛОС. Отец! Мы тебя любим!
Звучит песня. Фатих играет на гармони.
Занавес.
*Агай — обращение к старшим у тюркских народов.
** Башкирская пословица.
