Тысячи
литературных
произведений на59языках
народов РФ

Возвращение воина

Автор:
Галина Базаржапова (Дашеева)
Перевод:
Галина Базаржапова (Дашеева)

Сэрэгшын бусалга

 

Бидэ хүгшэн эжытэеэ үдэшэндөө зуһалан гэр соогоо галаа носоожо, орой болотор һуудаг һэмди. Онтохонуудые, домогуудые хөөрэхэ төөбиим. Богонихонууд аад, угаа һонирхолтой. Сөөхэр баатарай ябадалнууд тухай, үльгэршэд, эмшэнэр тухай… Һүүдэрэй, далдын юумэн тухай хөөрэхэдэнь, илангаяа һонирхон шагнадаг бэлэйб.

Нэгэшье үдэшэ төөбиим өөрынгөө хүбүүн тухай дурдангүй үнгэрдэггүй һэн. Тэрэ Эсэгын дайнда бидэнэрые, Эхэ ороноо хамгаалжа унаһан юм. Морин дээрэ һуугаад, һэлмэ баряад, зүүлжээ, баруулжаа дайсадые хиргажа байһан хүн нюдэндэм харагдахадал гэхэ. Гэбэшье нэгэтэ дайсанай һомондо дайрагдан унаа. Энэл һомон минии төөбиин, эхын зүрхэндэ хэзээдэшье эдэгэшэгүй шарха үлөөһэн юм.

Төөбиин шарай энэ үедэ барагар болодог һэн. Теэд ганса хүбүүень тэхэрюулхэ хүсэн дэлхэй дээрэ үгы ха юм. Гашуудалай нулимса яагаад дууһаха бэлэй?

«Хүгшэн эжыдээ сэдьхэлыень хүнгэдхэжэ, яагаад туһалхаб?» — гээд, нэгэтэ һанаата болобоб. Тиин гэнтэ өөдөө харахадам, гайха-гэлы! Зузаан шэл үрхэ дээрэ зуухын галаймнай дүрэ зула мэтээр бадаржа байбал. «Харыш, төөбии, Баяр абгамнай баруун дайнһаа бусажа ерээд, үрхэ дээрээ галаа түлинхэйл», — гэжэ амяа абажа ядан хашхарбаб.

«Арьяабаала бурхамни, үнэхөөр Баярнай ерэнхэй, түүдэбшэхэниие носоогоод, түрэһэн эхэеэ баярлуулнал. Шимни намаяа абарагша Дара эхэмниш», — гээд, намаяа тэбэрин, хоюулаа уйлалдабабди…

Тэрэ гэһэн сагһаа төөбиим галаа түлихэдөө, намаяа, аша басагаяа заатагүй дуудаха. Урданайхидаал уйлахаяашье болёо һэн. «Баярнай баһал ерэбэ» — гээд, баяртай дуулгадаг байһан юм.

Возвращение воина 

 

В сумерки мы часто сидели с бабушкой у очага в летнике. Она рассказывала о событиях прошлых времен, короткие предания старины. О храб-ром воине Сохэр-баторе* и его ратных подвигах, об улигершинах**, об эмчи-целителях и о многом другом...

И каждый раз как о самом святом и сокровенном бабушка рассказывала о своём сыне — о моём дяде Баире. Он погиб, защищая нашу Родину. Я представляла его батором на коне: он беспощадно рубил врагов саблей. Но одна вражеская пуля оборвала его жизнь. Бесценную и единственную. И нанесла незаживающую рану сердцу его матери, моей бабушке.

И темнеет бабушкин лик. Нет такой силы на свете, которая могла бы его, единственного, вернуть...

«Как помочь бабушке, как сделать, чтобы ей стало легче?» — задумалась я однажды. И подняла голову к стеклянному урхэ***, и... увидела там отражение нашего очага — огонёк! И вскрикнула: «Глянь, бабушка, ведь это вернулся дядя Баир, затопил очаг и приветствует нас с тобой!»

«Арьяабаалабурхамни****, и взаправду сын мой к возвратился к родному тоонто*****, зажёг костерок на урхэ и радует родную мать. Ты — моя спасительница, Дара-эхэ****** », — сказала она, мы обнялись с ней, и полились слёзы...

С тех пор, как бабушка затопит очаг, она зовёт и меня, свою внучку. И больше никогда я не видела слез в её глазах. Со светлой радостью в голосе она сообщала мне: «Сын вернулся...»

 

* Батор — в прошлом у бурят-монголов такое звание давалось за военные подвиги.

** Улигершин — сказитель.

*** Урхэ — проём в беспотолочной крыше летника.

**** Арьяабаалабурхамни — буддийский термин, обозначающий бодхисатву Авалокитешвару.

***** Тоонто — место рождения человека, малая родина.

****** Дара-эхэ — богиня милосердия и сострадания.

Рейтинг@Mail.ru