Huikkua pajuo, karjalaine
Urhoit:
Miikul, vessel karjalaine ijäkäs mies, kuduas elaigu burhuau
Mari, hänen akkah
Mikko, heijän poigu
Tan’a, Mikon mučoi
Juakoi, Miikulan kaveri
Peša (P’otr Ivanč), eläkkeheläine, piirin endine suurin herru
Ira,Tolli, Mikon lapsusaijan ystävät
Mies, kudai čomendau taloloi lippuloil pruazniekoikse
Kyläläizii
ENZIMÄINE OZA
Kevätpaivypasto, huondes. Karjalaine taloi, pöntö, aidu da äijy koivuu. Kottarazien vizerdelyy da loittuopäi kuulujii kumieloi kyläniänii. Lavale juoksou uksespäi Miikul kengät da panemattah jiännyöt sovat kainalos. Unisilmis häi istavuu laučale da panou sukkii da kengii jalgah. Kyläläzih verratunnu hyvin suorivunnuh Peša ajau siiriči pyöräl da azettuu paginale. Hänes tunduu da nägyy herrastandua da varmuttu.
MIIKUL: (kiirehtäjen) Ehtinengo vai en ehtine?.. Ehtinengo vai en ehtine?..
PEŠA: Kunnebo Miikul nenga kiirehtäy?.. (Hyvöindellen) Hot’ kielastaizit midätahto huondekses aijombah. Terveh Miikulal.
MIIKUL: Terveh, terveh P’otr Ivanč. Ei velli ole aigua ni kielastelemah... On ylen suuri kiireh (Ičekseh.) Ehtinengo...
PEŠA: (kyskeillen) Mibo moine kiireh on?
MIIKUL: Ga kuuluu Peräjärven mužikat suadih kovah riäppöidy... Sidä täs kiirehtän. Poijan tulendakse pidäs suaha kurniekkah näh kalua...
PEŠA: Älä, ihango tottu?
MIIKUL: Ga tottu, tottu. Pidäy kiirehtiä, muite voibi jiähä kalattah, iče tiijät, kirmiembät ennitetäh...
PEŠA: Mugahäi se on (Rubieu kiirehtämäh). Minulgi pidäs kalua, viehäi huomei on suuri pruazniekku (Lähtöy astumah). Hyvä gu sanoit...
MIIKUL: (kirguu) Vuota kodvaine...
PEŠA: Toiči, nygöi ei ole aigua vuottua...
MIIKUL: Muga on ainos. Sanot, a iče sit jiät vuitittah (Juoksou ubornoih).
MARI: (avuau ikkunan ja kirguu) Miikul, tule čuajul!.. čuajul! (Häi kaččou pinua). Kunnebo sinä häviit? Miikul, čuaju jiähtyy...
MIIKUL: (tulou ubornoispäi hyvänmielen nägöine. Häi kaččou sinne, kunne hävii Peša da lugou rounoku suutuksis) Kunne kiireh, kunne kiireh?.. Kai pidäy tiediä... Paskal, en parembi sano... On putin päivy, täs terväh lopeh häilymine... (Haikosteleh da jiäy suu avvoi midälienne kuundelemah.) Älä, mibo neče jyrizöy? Jogo poigu tullou vai mi mašin ollou?..
MARI: (kirguu ikkunas) Miikul, kehnolgo häviit?
MIIKUL: (säikähtäjen) Vuota, ole hil’l’ah.
MARI: Mibo rodih?
MIIKUL: Tules rutomba tänne.
MARI: (tulou pihale) Midäbö?
MIIKUL: Opis kuunnella. Eigo neče ole mašinan iäni? Rounogu mito jyrizöy.
MARI: (kuundelou) Mito pärpättäy.
MIIKUL: Eigo neče meijän poigu ole tulos?
MARI: Tottu, voibi olla. Neče on mašinan iäni. Midäbö Peša kävyi da kiirehel lähti?
MIIKUL: Pešal oli kova kiireh Peräjärvel riäpöin ostol.
MARI: Midä? Riäppöidygö? Voi, miksebo sinä et lähtenyh? Viehäi huomei on svuad’bu, gošt’at tullah... Toizet kačo kiirehel mennäh, a sinuu pidäy prižmie...
MIIKUL: Ole hot’ sinä pluanois...Täh aigah riäpöi..
MARI: Kielastit. Tokoi olet. Nengostu mužikkua ajelutat sinnessäh...
MIIKUL: Minbo minä sil voin, gu iče prižmi – kielasta da kielasta. Kuibo sit et kielasta, gu ristikanzu muga tahtou.
MARI: Huigei rodieu silmih kaččuo.
MIIKUL: Ga minä jo tahtoin azettua händy, da kus azettuu, lähti gu tuulispyöröi... Huigei? A konzu iče da hänen moizet rahvastu niäriteldih? Oligo sit huigei?
MARI: Se oli aigu semmoine...
MIIKUL: Ainos meile on aigu viäry. Se on yhtenmoine. (Rauhoittujen.) Sidä paiči se on hänel hyväkse... Konzu piälakku ei rua, ga ruattahes jallat.
MARI: Midäbö jyriny kuuluu yhtes kohtas?
MIIKUL: (kuundelou, sit kiändyy taloih päi) Tiettäväine, yhtes kohtas. Konzu mašin seizou jo pertis, da siegi pärpättäy. Kačos kui savuu murdau motoras päi...
MARI: Hoi kuldaizet!.. Huttu paloi kattilanpohjah. Voi kehnolaine. Olengo urai gu ainos kuundelen sinuu. Tämä kačo kerdu...
MIIKUL: Ižändiä pidäy ainos kuunnella, sit kai rodieu hyvin.
JUAKOI: Kovah otittos (Nagretah). Midäbo ruat?
MIIKUL: Duumaičen loppie hongoin, johäi järves jiät lähtietäh. Mari, kusbo minun kirves on?
MARI: (iäni ikkunas) Tagaveriäl. Halgopinon luo, kus egläi viritesty pilkoin.
MIIKUL: Äijygö kerdua sinul pidäy sanuo, älä koske sidä kirvesty. Kuulit vai et?
MARI: Kuulin. Teroita toizet. Muite net ollah tylčät kui iče ižändy.
MIIKUL: (suutuksis) Mene da pagize heijän kel... (Menöy ottamah kirvesty, kiroilehes).
JUAKOI: Et sinä nähnyh P’otr Pervoidu?
MIIKUL: Midäbö hänes?
JUAKOI: Kunneto hävii.
MIIKUL: Kunnebo häviey? Se kävyi täh.
JUAKOI: Eigo nimidä sanonuh?
MIIKUL: Ga ei olluh aigua. Kiirehti.
JUAKOI: Kunnebo?
MIIKUL: (viizahasti muhisten) Kuuluu Peräjärven mužikat suadih kovah riäppöidy...
JUAKOI: Ongo tolkus? Kusbo sidä täh aigah?
MIIKUL: Mugai minä hänel tolkutin, ga ei uskonuh...
JUAKOI: Selvy. Gu lienöy sinuu uskonuh, sit tänäpäi hänes ei ole ruadajakse.
MIIKUL: Konzubo hänes oli ruadajakse?
JUAKOI: Kuulovoittelih kartohkan panemistu tänäpäi, dai sinul käski sanan tuvva. Kus nygöi, nengoizen kalamatkan jälgeh...
MIIKUL: Eigo ole aijoi? Mua on ihan kylmy...
JUAKOI: Opi sanuo hänel? Pidänöy istutammo, dai sinäpiän nostammo. Piädy kivisti silloi, gu istutimmo hänen käskys yhteizet pellot, a täs ruadakkah sidä midä piälakkah tulou, vai kuadas ryypyn...
MARI: (ellendi sen da kirguu ikkunas) Miikul, tule kaččomah televiizorua, händy ozutetah...
MIIKUL: (tuhahten) Tulen kaččomah konzu ozutetah hännän ual...
MARI: (magiesti) Midäbö Juakoi löyhkäy? Terveh.
JUAKOI: Terveh Maril. Ga midäbö täs löyhkämisty. Peša tuas kuulovoittelih, muga kartohkan tahtou istuttua. Kučui meidy Miikulan kel abuh. Sidä täs myö duumaičemmo.
Juakoin monologan aigah Miikul ozuttau hänele merkilöi, ku se olis vaikkaine, ga Juakoi ei sidä ellendä. Miikul siirdyy ahkerasti ruadoh.
MIIKUL: Nygöi kuulemmo auttamizet dai panendat...
MARI: (tulou tuiskunnu pihale) Sinä Juakoi älä vai muanittele meijän miesty sinne. Minä tiijän auttamizet dai ruavot, kui vai olis ryyppy kulkuh suaha. Jällečel eči händy ymbäri kyliä gu pahua boššii.
MIIKUL: (vagavah) Mari, tules autat vähäizen pidiä (Mari pidäy laudastu). Nosta se nenga... Vähäizen alemba... Hyvä, älä liiku (Miikul rounogu miäräilöy midälienne da menöy Juakoin luokse). Sanoit, lubai maksua hyvin? (Hierou kulkuu).
JUAKOI: A kuibo silläh? Sittäh hänen huakandoi ni kuundelemah en rubies.
MIIKUL: Tiettäväine... Luajimmo nenga, konzu häi tulou riäpöiabajal päi, minä kävyn val’l’astan hevon, otan adran dai lähten sinne pellol. Gu vai mieldy ei muuttas...
JUAKOI: Vihjua minulgi, konzu lähtet (Juakoi lähtöy iäres).
MARI: (ähkijen) Pidäygö vie kodvu tädä pidiä?
MIIKUL: (kummeksijen) Viego sinä sidä piet? Voit jo heittiä (Työndäy savuu). Myö jo dielot spruaviimmo.
MARI: Kehnolaine. Vaste vai sanoin ičel – älä kuundele, älä kuundele... Uuvvessah heršahtimmos. Vot olet propuaššoi. Minul ollah kodiruavot ruadamattah, a minä täs aigua menetän urualoin kel. Kehnolaine (lähtöy iäres).
MIIKUL: Ruavot ollah ruadamattah, aigua ei ole... Midäbö sit tulet segavumah miehien paginoih? Kučuimmogo? Emmo. A gu tulit, sit avvuta.
MARI (kirguu ikkunas). Vuota toiči tulen da avvutan... Voit vuottua hot’ sih riäkähty.
Lavale tulou mies, kudual yskäs on suuri tukku ruskiedu flaguu. Häi on tömyzes da vikse on huondekses ottanuh miesty vägevembiä.
MIES: Terveh. Täs teile rubien taloidu kačo čomendamah... (Rubieu panemah flaguu taloin seinäh).
MIIKUL: (kaččou kummeksijen miehen ruaduo) Tahtozin tiediä, misbo hyväs nengoine ilo?
MIES: Jogo unohtit? Huomei on ruadairahvahan suuri pruazniekku. Kiinitämmö sinul täh čoman lipun.
MIIKUL: Muite vois kyzyö ižändäl lubua...
MIES: Kus on aigua kyzellä. Kačo mittuine suuri tukku on. Käskiettih – luajin.
MIIKUL: Mindähbö minul käskiettih kiinnittiä valgei?
MIES: Eihäi se ole ihan valgei...
MIIKUL: Vähäizel ruskottau.
MIES: Vihmu da päiväine sen vallattih... Onhäi nämil igiä...
MIIKUL: Tiettäväine... 70 vuottu... Sit jo voibi harmata...
MIES: Oli mi oli, a kiinnitämmö tämän.
MIIKUL: A misbo sinä tiijät, mittuine valdu on täs talois?
MIES: Täs en tiijä, a meijän muas tiijän.
MIIKUL: Oo... Sen minä omas nahkas hyvin tunnen. Vot sinnei mene nämmii čökkimäh. Tänäpäi täs talois on minun valdu...
MARI: Miikul, tules hedipaikal tänne.
Miikul lähtöy iäres. Mies ottau flavun.
MIIKUL: (tulou pihale) Viego sinä seinii čongit? Täh onnuako pagin loppih.
MIES: (kummeksijen) Vot olet mies...
MIIKUL: Mugai olen. Meijän perehes kazvettih miehet ei...
MIES: (ičekseh) Duumaičin kuatah ryyppy, a täs... Mene luaji hyvyytty ristikanzoil...
MIIKUL: Tule toiči (Mies lähtöy iäres suutuksis).
Peša tulou.
PEŠA: Minun taloih älä unohta kiinnittiä flaguu.
MIIKUL: Toine minuspäi.
MIES: Teile P’otr Ivanovič jo kiinnitin kaikis parahan.
PEŠA: Se hyvä (Suutuksis Miikulale) . Vot olet...
MIIKUL: Kapitalistoin posobniekku?
PEŠA: Padin. Enhäi ole niäriteldävy. Nenga kielastua...
MIIKUL: P’otr Ivanč, sinähäi iče sanoit – kielasta da kielasta.
PEŠA: Minä sanoin sen nareko, paginan piendäkse.
MIIKUL: Minä otin todeh, gu sen teijän, migoi oli... Voh – «munizmu»! Minä luajin sidä, luajin, a työ minul – se oli nareko. Kuibo sit teidy ellendiä?
PEŠA: Sinä älä sevoita täh kaikkie. Kai pluanat panit sudre...
MIIKUL: P’otr Ivanč, autas pidiä tädä täs vähäine. Alemba... O, nenga, nygöi on hyvin. Sinä P’otr Ivanč älä prähkä. Pluanat myö viipolnimmo dai täytämmö, luajimmo sen midä tässäh rakendimmo, hot’ sidä nikus ei nävy, a selgy on märgy da higi očas…
PEŠA: (ähkijen) Sinä vai irvistelet.
MIIKUL: A kuibo silläh? Meijän muas nagramattah ni eliä ei suas, hedi hengen pellol pierizit.
PEŠA: (ähkijen) Viego hätki pidäy pidiä tädä haguo?
MIIKUL: Jogo lauhtuit? Piästä iäre.
PEŠA: Kehnolaine, sinun piäl ei sua ni suuttuo.
MIIKUL: Mugai pidäy. Sit kai tulou hyvin.
PEŠA: Huondeksel tulin kuččumah sinuu abuh, da tämän kalamatkan kel kai unohtin midä pidi sanuo.
MIIKUL: Juakoi kerdoi. Duumaičet kartohkan istuttua?
PEŠA: Huavain, da vot nygöi on jo myöhä.
MIIKUL: Eigo ole aijottavah? Voibi tulla pakkastu, dai mua vie on ihan kylmy.
PEŠA: Älä vai nevvo. Ei ole enzimäine kerdu. Mustat mittuine kuulužu oli meijän kolhouzu?
MIIKUL: Kuibo en musta? Älä… (Kuundelou.) Kuulet? Vie korvis helizöy.
Peša huavai sanuo midälienne da viippai käil.
PEŠA: Tuletgo auttamah vai et?
MIIKUL: Tulen. Hot’ pidänöy lundu labjal suomie, a kartohku tänäpäi on muas...
PEŠA: Vuotan.
MIIKUL: Hedi, vai hevon val’l’astan.
Peša lähtöy iäres. Miikul vihjuau, ku Mari kaiken aigua on kuunnelluh heijän paginua da ahkerasti ottavuu ruadoh. Mari tulou pihale da pagizou magiesti.
MARI: Miikul, älä vai mene tänäpäi sinne. Kačo poigugi on tulos neveskän kel, dai muudu ruaduo on äijy. Ole hot’ se kodvaine kois, ole moine hyvä. Sinne gu menet, sit ruavon jälgeh ryyppiät nälgäh vaččah, dai humaldut. Älä vellin mene sinne. (Miikul jatkau ruaduo, rounoku ni kuule ei. Mari tulou lähembä da kirguau kohti korvah Miikulale.) Sinne kačo et jalgua polle (Miikul säikähtäh da kodvazen on vaikkaine. Häi tahtou sanuo midälienne akale, ga vai haukkuau ilmua. Mari kaččou pöllästyksis Miikulah).
MARI: Miikul, kuldaine, mibo rodih? Pöllästyitgo vai midä. Olengo minä vai en. Vuota kodvaine, tuon sinul lekarstvua. Älä vai liiku (Juoksou iäres). Hedi, hedi...
JUAKOI: (kirguau kulisoin taguapäi) Miikul, Peša jo löydyi! (Juakoi tulou nägyvih. Miikul ozuttau käil, ku häi olis hil’l’ah. Juakoi jatkau šupettajen). Läkkä, Peša jo vuottau.
MIIKUL: Kerran vuottau, sit pidäy kiirehtiä... (Miehet lähtietäh iäres).
Miehien lähtiettyy lavale tulou Ira da azettuu bokkah. Mari tulou, ga ei vihjua tyttyö.
MARI: Hoi kuldaizet. Pidi minul nenga möngähtyä, onnuako mužikku meni sudre. Miikul, täs ota syväinlekarstvua, parembi roihes. Miikul, kusbo sinä olet? (Mari seizou hölmistynnyh da kaččou hengästyjen). Ollougo paskal sordunuh vai kus ollou? Miikul, Miikul, hoi.
IRA: Eččinet Miikul-veikoidu, ga hyö Juakoin kel kiirehtettih tuane kyläl.
MARI: Se pidi arvata. Ainos pidäy silmäl pidiä, vai kiänäldäi – hedi viedih (Hän iče juou miehele tuovut rohtot).
IRA: Se kačo tottu – hedi viijäh. Mužikat ollah kai semmoizet.
MARI: Kai oldahes, a minun ei ole moine.
IRA: Ga ičehäi sanoit.
MARI: Midäbö minä sanoin?
IRA: Ga mužikois.
MARI: Toizii mužikkoi minä en tiijä, a omas mostu en sanonuh.
IRA: Enhäi ni minä Miikul-veikois midä pahua, toizis minä...
MARI: Toizis sinul parembi tiediä, konzu petlaspiästettylöi linnavilaizii on täyzi kylä, da sinä sie höyhenii pörhistelemäs...
IRA: Akat tyhjiä šokkii perretäh...
MARI: Toiči dielos. Iče sinä tiijät (Pauzu). Midäbö tahtoit?
IRA: Minä kuulin, Miša tulou pruažniekakse käymäh.
MARI: Mugahai tuas kirjutti.
IRA: Armien jälles vai kerran näin...
MARI: Segi äijy.
IRA: Mindähbo muga?
MARI: Iče parembi tiijät.
IRA: (hil’l’azeh) Minä suvaičen händy...
MARI: Onnuako iče olit viäry, gu teile kai meni muurin. Miksebo lopit armieh kirjuttamizen? Toizien kel oli vesselembi?
IRA: En tahtonuh pahua mieldy tuvva hänel. Hän on ylen hyvä brihačču. Puhtas gu nämmä koivut... Sendäh minä lopingi kirjuttamizen.
MARI: Hänel oli ylen paha. Joga kirjaizes mainičči sinuu (Pauzu). Nygöi menöy naimizih...
IRA: (hätkähtäjen) Midä sanoit?
MARI: (jyrkäh andajen ellendiä, ku pagin lopih) Midä kuulit. Häi on naimizis.
IRA: (ičekseh) Da... (Ira lähtöy iäres kyynälet silmis).
MARI: (kaččou peräh) Voi meijän akoin elaigua...
Lavale tullah Mikko da Tan’a.
MIKKO: Mami, ota vastah.
MARI: Hoi kuldaizet (Hyö sebäiltähes). Kaiken päivän vuotimmo. Jo duumaičin etto tule. Ni kuulluh en kui vizahtittokseh.
MIKKO: (muhizou) Pideligo tulla remun kel?
MARI: Ei, ga kuito ylen hil’l’ah.
MIKKO: Suuret hälyt oldih egläi svuad’bas, a nygöi akkahine mies – pidäy olla hil’l’ah (Ähkiäy mučoidu). Vai midä sanot?
MARI: Gu tuattas olis moine...
MIKKO: Miksebo etto tulluh linnah? Vuotimmo.
MARI: Miikulattah minä varuan sinne tulla, a hän ei lähtenyh. Iče tiijät, hän ei suvaiče linnan taboi. Sanoi, poigu tulou tänne dai tiä piemmö svuad’ban kui pidäy.
MIKKO: (muhizou) A kuibo pidäy?
MARI: (ičekseh) Tänäpäi näit...
MIKKO: Kusbo häi on?
MARI: (viippuau käil kyläh päi da azuu tervehyön Tan’ale) Zdravstvuit’e.
TAN’A: Zdravstvuit’e.
MARI: (poijale) Näbei neidine...
TAN’A: Mikko tiezi kedä vallita.
MARI: (häpsistyksis) Voi, minä ni tiedänyh en, što pagizet karjalakse.
MIKKO: Pagizou, pagizou dai vie toizii opastau.
MARI: Se kačo hyvä. Duumaičin ven’ua pidäy mällätä. Mengiä pertih dorogan jälgeh huogavumah. Minä hedi pastan piiraidu da keitän čuajun.
Mikko: Minä jiän täh kodvaizekse (Naizet lähtietäh). Nuh, terveh kodirandaine (Muhizou, silittelöy koivuloi). Kuibo elättö koivuizet-neidoizet? (Vihjuau lapsusaijan kaverin). Tolli, tule paginal.
TOLLI: (pahas mieles da humalas) Zdorou. Tulit käymäh?
MIKKO: (sebäilöy kaverii hyväs mieles) Kodi vedäy.
TOLLI: Miks’et muuta kogonah?
MIKKO: Tulen konzu voin olla oman muapalan ižändy.
TOLLI: Viego sinä uskot?
MIKKO: Kuibo silläh? Kuulithäi kui eräs pläkkäi: «Karjalaizet ollah ahkerat ruadamah, minä uskon heijän tulieh aigah». Vot nenga.
TOLLI: Niäritelläh. Senhäi sanoi P’otr Pervoispäi, da toizis hänen moizis. Rahvahal se ei kuulu.
MIKKO: Mis P’otr Pervoispäi?
TOLLI: On eräs endine meijän čupun suuri herru – Peša. Kaikes oli enzimäine – ryyppiämizesgi. Sikse nimengi sai – P’otr Pervii.
MIKKO: Miksebo endine?
TOLLI: A konzu kai rikoi midä vai ehti, händy potkattih ”perzenal’noil” penziel. Suomie oli enzimäine haukkumas, a muite ainos sinne ajeli sobuu laudimah. A toizet hänen kirmiembät dovarišat kiirehel Suomeh, vai jallat viuhkettih. Nygöi onnuako sie ruvetah rakendamah sidä «munizmua», muga rahvas on sie viizahambat – annetah näppilöil. A tämä gor’a ei piässyh sinne, sit tiä huarotteleh, a eläy – kuldua viessuau. Kačo mittuine taloi on. Mene meijän velli pakiččemah laudupalua... Annetah, vuota...
MIKKO: Iče olemmo viärät gu olemmo moizet töhlöt. Pideli jo ammui sormet katkuo... (Pauzu.) Viego kalah kävyt?
TOLLI: En. En kalah, en meččäh, engo munal. Ymbäri kai myrkytettih da loput poltettih. Ah.. (Viippuau käil.) Eigo sinul olis midä laikahuttua?
MIKKO: Midä?
TOLLI: Sanoin ryypätä, hot’ dekolonua...
MIKKO: (kaččou hämmästyksis kaverih) Vuota kodvaine (Mikko lähtöy iäres. Tolli hyräilöy pahas mieles. Mikko tulou järilleh ja tariččou ryypyn). Ei sinul pidäs nenga juvva.
TOLLI: Gu otan vähäizen, sit rounogu kai on hyvin. Varuan olla selvänny.
Ryyppiäy.
MIKKO: Ota sen piäl piiraidu.
TOLLI: Ei jo pie (Hengästyjen). Olet sinä nähnyh Irua?
MIKKO: En.
TOLLI: (kaččou kaverih) Kuivau.
MIKKO: Se oli sidä lapsusaijan undu...
TOLLI: Nygöi on jo täyzi neidine. Ven’ua mälliäy. Nämmä tavat jo ei päi hänel, a uuzii ei vie oppinuh (Pauzu). Mugai meijän rahvasgi, kui siivetöi – vanhu kul’tuuru tapettih heis, a uuttu tilal ei voidu andua. Mugai sit menöy rammiten... Dai minä lähten... Täs vie kyynälen piästän...
MIKKO: Tule huomei istumah. Minä vuotan.
TOLLI: Tulen.
MIKKO: Mami, kunnabo menet?
MARI: Kävyn viel.
MIKKO: Anna minä käyldän.
MARI: Ei jo pie. Mene parembi huogavumah.
MIKKO: Anna, anna (Ottau rengit lähtöy iäres).
Mari hyväs mieles kaččou poijale peräh da lähtöy kodih. Lavale tulou Ira. Mikko tulou vielpäi da vihjuau Iran. Hän azettuu ja kiändyy kaččojih päi. Heijän keskeine pagin tulou magnitofonal kirjutetunnu.
MIKKO: Miksebo tulit?
IRA: Tahtoin nähtä sinuu.
MIKKO: Älä vai koske meijän parahanaijan mustelemizii. Niidy en anna nikel koskie.
IRA: Minä tiijän sen. Älä ota sidä kaikkie muga syväimelles. Myö vadrastuimmo, dai lapsusaijan čomat unet hävittih.
MIKKO: Minul ei hävitty. Net minuu lämmitetäh täs meijän imminkummaizes elaijas.
IRA: (ilostujen) Minul on hyvä mieli sit, hot’ vähäine hyviä jäi minuspäi sinul.
MIKKO: Sinä olit ainos rinnal, dai silloi konzu minä olin loitton tiäpäi, dai rubiet olemah, vai et sinä, a se toine kassupiä tyttöine... Passibo sinul kaikes hyväs, midä sinä jätit minul...
IRA: Älä vie mene. Seizo kodvaine. Minä tahton nähtä sinuu...
Iran ja Mikon välizeh sanomattomah dialogah kyskevyy Mari.
MARI: Kanna vezi senčoih. Mene, mene. Uinoitgo? (Mikko lähtöy iäres ilmai rengii). Midäbo sinä tänne uvvessah? Ei pie kävvä tänne... (Kuuluu iänii, soiton soittuo da pajuo). Ohoh. Se pidi arvata. Minun vačanhapatus kodih briiluu. No jo on veksis...
Miikul ja Juakoi briilutah lavale. Mollembat ollah kovas humalas.
MIIKUL: Huomei vie P’otr Pervoi pidäy rahvahal paginan. Puolet sanou ven’akse da puolet karjalakse: «Da zdravstvujet odin Mai, tämän kylän mužikat ... dai kai. Dovarišat, hyvin ollah dielot meijän kolhouzas. Predseduatel’ töllöi, kartohku jäi lumen ual, no myö vie pot’t’animmokseh...» Da loppou: «Kaiken muailman ruadairahvas yhtykkiä!» Dai myö lähtemmö kodiloih yhtymäh, midäbo muudu ruadua... Toiči nuorete tulet vevospäi kodih, moine kiireh on yhtymäh, što eule aigua ni suksii jallas ottua, pagizemattah repus...
MARI: Oi, oi... Eigo sinul ole huigiedu. Nengostu mälliät kogo kyläl.
MIIKUL: Voi, akku-rukku, minä sinuu ni nähnyh en. Kačo mittuman šliäpän Peša andoi minul ruadolois (Kaččojile). Se on hyväntahton abu... Vot muga.
MARI: Sinul vie šliäppy...
MIIKUL: A midäbö? Huomei, konzu sinä proijit pruažniekkujoukos kyläläizien kel, myö Pešan kel rubiemmo rinnakkai seizomah... nenga (Nostau käin da ozuttau, kui se rodieu.) Musta vai kirguo: Uraa Miikul!..
MARI: Urai Miikul!
MIIKUL: Ei urai, a uraa Miikul. Muite minä en luaji sinul nenga.
MARI: Tuas šliäpäs, da gu vie mängynet ”uraa”, sit sinus tulis kylän paras pöllätys pellol.
MIIKUL: Nagra, nagra, a minä yksikai suvaičen sinuu. Vuotas gu pajon huikkuan sinul. Juakoi, soita, a minä aarien vönähytän (Pajattau). Mis ollou kiiski eli niin...
JUAKOI: Elii...
MIIKUL: Se Peräjärveh tungeizih...
JUAKOI: Se tungi...
MIIKUL: Sie äbärehty äijän sai...
JUAKOI: Äbärehty sai...
MIIKUL: A iče on gu herru vai...
JUAKOI: Muga.
MIIKUL: Tahtottih jo toizet kalat
andua suudoh kiiškoin sen.
Andua moine rapsu tälle
pahan dielon luadijal.
A kiiškoi ainos kielastel’...
JUAKOI: Ainos.
MIIKUL: Da toizien naizii muanittel’...
Sil hetkel Mari kuadau ikkunas vetty Miikulan vesselil rožil.
JUAKOI: Voi mado... (Juakoi hiibiy iäres).
MIIKUL: (ajattelou enzimäi, ku vihman azui, sit dogadiu, ku sen Mari azui) Mari sattan. Minä sinul muga hyvin, a sinä minul nenga... (Kaččojile). Nengoizen pajon sporti. Nygöi minä sinul ozutan...
Miikul eččiy midätahto mil vois löylyttiä akkua. Da ku nimidä ei lövvy, vejäldäy vyön štanilois da polgou sentämän askelen. Ga štanit vilahtetahes alah. Koispäi tulou Mikko.
MIKKO: Tata, tule kodih muata.
MIIKUL: Voi... (Ylbienny kaččojile). Poigu.
PIMENDYS
TOINE OZA
Sama lavastus. Kuuluu muziikku. On pruazniekkupäivy da Miikulan talois svuad’bu. Lavale briilujen tulou humalikos olii Miikul. Häi istavuu laučale da oppiu vediä kengii jallas, ga ei voi, da kuččuu akkuadah.
MIIKUL: Mari, tule autat vähäizen.
MARI: Jogo tuas pidäy auttua? Minähäi sanoin sinul kerran, en tule hot’ riäkähty sih.
MIIKUL: Minä tottu sanon, en nagra, auta panna kotat jalgah, piädy en voi kallata.
MARI: Mugai sinul pidäy. Engo sanonuh sinul? Pidänys korvoi vetty piäl kuadua, kauhas oli vähättävy... (Tulou pihale). Varuatgo piäspäi egläizii läikyttiä. Olgah, vie kerran autan, muga tämä on jälgimäine... Oijenda sorkat, anna panen da sivon. Ei pidäs auttua, ga olgah. No kai, nygöi voit mennä tansiloih gu tans-šituttanou, tänäpäi olet kylän paras briha... (Lähtöy iäres peitoči muhisten).
MIIKUL: (ičekseh) Tänäpäi voitto irvistiä, vuota ildu tulou... (Häi rubieu nouzemah, ga kuaduu, ku kotat on sivottu yhteh da pandu jalgah viäräh) Vot midä ruadoi, sattan. Mari, midäbo ruavoit, tädä kačo en unohta nikonzu, sattan.
MARI: Mibo rodih? Ongo paha kävellä? Ga sit istu joute nečis.
JUAKOI: (tulou ravieh, tunduu, ku on ottanuh ryypyn) Midäbo sinä istuo törrötät gu puikko paskas?
MIIKUL: Rubiet täs törröttämäh... Kačo midä paholaine luadi.
JUAKOI: Ohoh. Sit kabjat ei räškä... Sidoigo häi sinun jo egläi täh?
MIIKUL: Huondeksel havačuin pertin lattiel da ihan märgy. Olimmogo Pešan kaupoil – kalas, vai kus kezoin kylvimmö?
JUAKOI: Etgo musta kui nečis kidua kiškoimmo, da sit vetty lendi rengine...
MIIKUL: Oldihgo muga dielot?
JUAKOI: Muga velli. Sit hedi meijän konsertu loppih.
MIIKUL: Juakoi, autas, piädy en voi kallata. Kačo kui kotat ollah.
JUAKOI: (sidou kengän nuorazet) Kuulitgo, huomei uskaldettih hallua. Tänäpäi pidäs se kartohku kaivua järilleh. Läkkä sanommo, hyvän uudizen Pešal...
MIIKUL: Ahah. Da sit illal ruavon jälles uvvessah täh pajattamah.
JUAKOI: Sit nečiepäi lendäy jo kovembua da jugiembua. (Nagretah). Vuotas. (Juakoi ottau šižälispäi pullon ja andau sen Miikulale). Otammo vähäizen «lekarsvua».
MARI: Kuango kylmembiä aijombah? (Miehet särähtetähes, pullo häviey hedi nägyvis. Hyö siirrytäh kiirehel ikkunan alpäi ja kačotah tarkah kyläle päi).
MIIKUL: Myö täs duumaičemmo, panimmogo kartohkan oigieh paikkah vai jäigö se muan piäl...
MARI: Minä tiijän midä työ duumaičetto.
MIIKUL: (rubieu n’uustelemah ilmua) Sinul mito uvvessah palau... (Mari häviey kodvazekse ikkunas). Kua teriämbi, muite täs ildassah voibi kuivua. (Häi ryyppiäy kiirehel) Tule illačemba istumah, poigu kuččuu (Juakoi lähtöy iäres).
MARI: Midäbö sanoit palau? Eihäi ni päčči lämbie...
MIIKUL: Ozuttih. Korvis mito jyrizi.
MARI: Sinun piälakas jyrizöy (Miikul rubieu kabrastamah pihua). Tänäpäi on riähky ruadua.
MIIKUL: Tämä on ruadairahvahan pruazniekku, minä vaste egläi sen tiijustin, šlänti flaguloin kel sanoi.
MARI: Jogo piädy ei kivistä? Ehtitto laikahuttua. Konzubo?
MIIKUL: Oli hädä. Ni duumainnuh emmo.
MARI: Etto. Se teile on ainos piänahkas.
MIIKUL: Nuorete se oli ainos sie, nygöi jo harvembah...
MARI: Ainos muuh kiändäy.
MIIKUL: Iče kiänit, minä oijendin.
MARI: Sinun kel ni paista ei sua... (Mikko tulou).
MIKKO: Pidäygö auttua?
MIIKUL: Kannakkua tämä hongoi tajemba. Gost’at tullah, vie öntästytäh humalpäivis.
MIKKO: Olet šuorivunnuh gu sulhasmies.
MIIKUL: Naimizih menon jälgeh ni pidänyh en. Ei olluh aigua ni putilleh šuorita, eigö ostua. Ainos pidi očču hies ruadua-riehkie, a yksikai oli köyhys. Nygöi työ kazvoitto, a meile mamin kel äijygö pidäy... Herroil enämbiä en rubie murdamah. Muga muadu vie oppizin ottua...
MIKKO: A gu uvvessah rubieu menemäh siiriči suus?
MIIKUL: Sit ruattahes iče. Äijygö meile pidäy, a imie meispäi enembiä nimidä ei sua, kai loppih...
MIKKO: Midäbö ruat gu valdu muuttunou?
MIIKUL: Minä sanon sinul, poigu, olgah mittuinetahto valdu, a ruadua pidäy yksikai... Sit vai ero – kenel da kui.
MIKKO: Žiäli on Karjalua. Kai on puzerdettu, a voizimmo olla kullas.
MIIKUL: Mugai kullas?
MIKKO: Vai puolet olis jätetty, midä tiäpäi on imietty, ga sit ei olis huigei muailman ies. Puu, kivi, nahku, marju, järvikala, puhtas vezi, nygöi vie raudu...
MIIKUL: Hyvä gu hengie ei viedy.
MIKKO: Dai sidä viedih, kobraine jätettih, kävelläh varatessah da kui smuutat. Sit vai kogo muailman rahvahii nagratammo.
MIIKUL: Nagron kel on hyvä eliä.
MIKKO: Nagro lopeh itkuh.
MIIKUL: Olemme sihgi harjavunnuh. Aigu meih nähte on azetunnuh...
MIKKO: Muga duumaija – se on loppu.
MIIKUL: Duumaiče midätahto. Sidä ei sua, tuadu älä koske, vähäizen luajit – iäre otetah. Sit vai möngeh pietäh: Olemmo piästäjät!... Oh, kačo, vie yksi piästäi kualau.
MIKKO: Lähten naizil autan (Lähtöy iäres. Tulou Peša).
MIIKUL: Mene, mene. Minä olen vie kodvaizen täs tuules, lähtöy liigu höyry piäspäi. Kačos kui on šuorivunnuh, gu Šunnin kukoi. Ei taki uvvessah tuldu valdah...(Vesseläl iänel). P’otr Ivanč, oletgo kalah menos vai akkoih? Terveh.
PEŠA: Terveh. Mindähbo akkoih?
MIIKUL: Nengoizis sovis mennäh kalah dai akkoih...
PEŠA: Minul on muudugi hommua...
MIIKUL: Nouze pertih. Poigu tänäpäi tariččou.
PEŠA: Ei ole aigua, pidäy mennä kerähmöh.
MIIKUL: Viegö työ niidy piettö? Kovah se on mennyh teile vereh.
PEŠA: Oligo tämä poigas?
MIIKUL: Poigu, Miša.
PEŠA: Ravei mies.
MIIKUL: Tulizit, ottazimmo vähäizen...
PEŠA: Pidäy mennä. (Lähtöy iäres. Miikul jatkau pihan kabrastamistu).
MIIKUL: Uvvessah midäto munitah, meijän velli vai kabrasta... (Kandau toppii koin tuakse).
Tan’a ja Mikko tullah.
TAN’A: Tiä on ylen hyvä. Hil’l’aine.
MIKKO: Vuota, konzu koivuh tulou lehti, lähtietäh jiät järves... Illoil ruvetah marjukatit čirčettämäh, nouzou kuuhut tuah taivahal, sit järvel roihes hobjaine sildu toizeh randassah, minä otan da kannan sinun sidä sildua myöte tuane čomah meččäh...(N’opatahes.)
Miikul tulou järilleh da nägöy, ku nuoret n’opatahes. Häi perävyy hil’l’akkazin da tahtou mennä kodih, ga törmähtäh Marih.
MARI: Midäbö laittelettos? (Miikul viippuau käil, ku akku olis hil’l’ah, ga Mari ei usko da rubieu kiruomah ukkuodah). Uvvessah midälienöy keksinyh, ei silläh voi olla. Midäbö sie on? (Menöy kaččomah koin seinän taguapäi da vihjuau, ku nuoret n’opatahes. Perävyy kiirehel). Miksebo et sanonuh?
MIIKUL: Kuibo en sanonuh? Pideligo kogo mual möngyö?
MARI: Ainos gu kielastelet, sitgi en uskonuh.
MIIKUL: Ei taki taloidu kuata...
MARI: Ole tolkus!
MIIKUL: Midäbo duumaičet? Ollou poigu minuh, sit voibi kuata. Jogo unohtit?
MARI: Vot on urai... Läkkä pertih.
MIIKUL: (niärittäjen) Pihal on parembi (Rubieu lähenemäh akkah päi).
MARI: Ainos kiändäy sih.
MIIKUL: Kuibo sittäh? Kačo sit mittuine poigu tuli...
MARI: Ole hil’l’ah. Läkkä iäres.
MIIKUL: (jo vagavah) Minul ruadobrujat jiädih sinne pihah. Pidäy kabrastua, muite hävitäh.
MARI: (sežo niärittäy) Ongo muut brujat keral?
Miikul dogadiu, mis on pagin da oppiu tavata Marin kiini, ga se livahtah veriäs pertih. Miikul menöy järilleh da rubieu rygimäh ravieh, ga pihas enämbiä ei ole nikedä. Mikko tulou ihan toizes čuraspäi.
MIKKO: Oletgo kylmänyh gu ryvit?
MIIKUL: Kylmähkö vezi oli... Sano mamilles, toiči anna kuadau lämmembiä. Parembi ei, ole vaikkaine, häi sit läikkiäy ihan hiilavua. Tuozit lämmitekse vähäizen...
MIKKO: Löydänen ga tuon. Mami kunnato peitti.
MIIKUL: Eči, eči, vai ole hil’l’ah. Muite mollembat suammo...
Mikko lähtöy iäres. Miikul istavuu hyväs mieles laučale vuottamah da kiäriy piippuu. Vuottamattah ikkunas ozutahes Marin käzi –«kokoi».
MARI: Täs sinul.
MIIKUL: Mis hyväs?
MARI: Iče tiijät. Enne ildua et sua, hot’ kuiva sih.
MIIKUL: Vähäs oli kiini...
Juakoi tulou akkah kel.
JUAKOI: (akalleh) Minä jiän täh Miikulan kel...
Akku: Miikul, kusbo työ Juakoin kel egläi olitto?
MIIKUL: Kalas. (Ozuttau kuivas olijoi štaniloi). Kačo kuivetah.
Akku: Mindähbo joitto?
MIIKUL: Vähäl emmo uponnuh. Kevätjiän iče tiijät... Pidi ottua lämmitekse.
Akku: Aa... (Juakoile). Menen akkoin luo.
JUAKOI: Mene, mene.
MIIKUL: Kalamatkoil kaikkie voibi olla...
JUAKOI: Muga velli, muga. Lämbie vie kerdu egläizen jälgeh. (Häi ottau pullon šižälispäi ja andau sen Miikulale. Kačahtahes ikkunah päi da siirdyy tajemba sen alpäi). Parembi siirdyö tajemba.
MIIKUL: Emmohäi vie ni pajatannuh.
JUAKOI: Mene da tiijä.
MIIKUL: Se on tottu.
Miikul juou suorah pullospäi. Tulou gostii.
NAINE: Jogo mužikat laikutellah?
MIIKUL: (vähäs ei lökästy) Hyvät naizet, työ kačo olitto vähäl tappua minuu.
Nainen: Miikul-rukku, prosti. Sidä kačo emmo tahtonuh ruadua.
MIIKUL: Olgua sit vaikkaine.
Nainen: Olemmo, olemmo, kui kivet...
Vierahat mennäh nagrajen pertih.
JUAKOI: Peitä ast’e. Hedi on akkas täs, vuota vai kodvaine.
MIIKUL: Ei taki. Kaiken varal, vuota čökkiän tänne (Peittäy pullon parren alle).
MARI: (tulou havahtah) Jogoi näbläit? Kunnebo peitit? (Rubieu eččimäh pulluo).
MIIKUL: Minbo?
MARI: Roungu et tiedäs. Anna vai tänne.
MIIKUL: Gu tiedäzin midä ečit, voizimmo joute olles Juakoin kel auttua.
MARI: Autatto. Hedi.
Lavale tulou Tolli.
TOLLI: Terveh teile. Mibo hädä?
MIIKUL: Mari midäto hävitti.. Onnuako kuldua.
MARI: Vie irvistele. Gu löydänen, sit sil kullal suat kol’l’un.
TOLLI: Pidäy sit kaččuo, kui kullal kuldastu kol’l’atah.
Tolli nostau parren da siirdäy sen lähembä miehii. Peittokohtu pal’l’astuu. Jännitynnyh vaikkaniolo.
MARI: (ilomieles) Kačo, Tolli hedi löydi, vot on nenä, läbi puus tundou. Passibo gu autoit (Kabrastau pullo).
TOLLI: Tämän gu olizin tiedänyh, sit kando ei liikkunus. Vardoiččizin gu silmiä piäs.
MARI: (iäres lähtijes) Kai yhtenmoizet.
MIIKUL: Se ei olluh meijän. Enzikerdua näin.
MARI: Toizen kerran näit sen stolal...
TOLLI: Etgo ni kud’vita kuldastu?
MARI: Voibi kud’vittua... Kaikkii teidy (Lähtöy).
TOLLI: (menöy polvilleh da panou piän parrele) Mužikat, nygöi voinnetto, ga sit prostikkua.
MIIKUL: Minbo sil voit, konzu luu on koiral perzies.
JUAKOI: Jäit vuitittah.
TOLLI: Midäbo, Miikul, sinun štanit kuivamas ollah?
JUAKOI: Kalas oli.
TOLLI: Saitgo?
MIIKUL: Sain. Rengizen vetty niškah.
TOLLI: En ellendä.
JUAKOI: Tulevai illačemba tuah kidua kiškomah, tiijustat.
TOLLI: Vai semmoizel kalamatkal olit.
MIIKUL: Sit loitos ei pie soudua. Žiäli, hyvät humalat mendih sudre…
Tulou ližiä gost’ua da Miikul menöy heidy suattamah.
MIIKUL: Noskua pertih.
JUAKOI: (Tollile) Kehnuogo sinä vuotat, gu et mene naimizih?
TOLLI: Hyviä siädy. Täs ičes on kylläl, vie akku.
JUAKOI: Kahtei olis vesselembi.
TOLLI: Muitegi on ylen vessel, dai vie vesselembiä uskaldetah. Varuan kuolta nagroh, jiäy akku leskekse, muitegi heidy on kylläl.
JUAKOI: Onnuako sinä nareko nenga...
MIKKO: Midäbo työ vuotatto? Tulgua pertih.
JUAKOI: Tollii täs duumah iški lesken oza.
TOLLI: Kuundele hänen kalkatustu...
MIKKO: Tulgua iäres.
JUAKOI: Voibi täs.
Lähtietäh. Ikkunas rubieu kuulumah paginua, pajuo, soittuo da muudu iändy. Siiriči astuu Peša.
VIERAHAT: P’otr Ivanč, tulgua tänne.
MIIKUL: P’otr Ivanč, tule istumah, poigu kuččuu.
PEŠA: Pidäy kodih puuttuo.
VIERAHAT: Tule velli. Tämähäi on sinun pruazniekku da vie Mikon svuad’bu.
MIIKUL: (on jo tulluh pihah) P’otr Ivanč, älä velli mene bokači. Ryyppiä, poigu tariččou, dai sano midätahto hyviä, sinähäi maltat...
PEŠA: (Ottau stokanan da kaivau kormanispäi bumuagan, rubieu lugemah.) Nengoizen pruazniekan aigah, konzu kaiken muailman kapitalistat vai duumaijah kui voidas meidy...
MIIKUL: Hyvä mužikku, jätä net tänäpäi rauhah... Nengoine hyvä da lämmin päivy...
PEŠA: Olgah. Vuota. Poijalles lykkyy, a toizil nečidä... štobi huomei piädy ei kivistäs (Ryyppiäy).
MIIKUL: (irvistäjen) Kuulittogo, kui sanoi: piädy ei kivistäs... Tässäh niken nenga ei voinnuh sanuo, ainos vai valgies huomenizes suudu soitettih... Hyvä, P’otr Ivanč.
PEŠA: No minä lähten.
MIIKUL: Älä kiirehtiä. Nu kuibo teile sie?
PEŠA: Kusbo?
MIIKUL: Kerähmös. Midäbö sie piätittö?
PEŠA: Piätimmö, midä tässäh luajimmo, sidäi jatkammo.
MIIKUL: Ohoh. Sit pitkäl piäzemmö. Pidäy täs ruveta tuohtu valmistamah.
PEŠA: Miksebo?
MIIKUL: Virzuloih näi, Peša-rukku, virzuloih.
PEŠA: Sinä älä nagra. Vuota liinien oijendammo da sit gu... (Kobristau käit.) Et sinä ellendä.
MIIKUL: Minä en ellendä, engo tahto ellendiä... (Tuhahtajen). Mene, Peša, mene, jatka sidä midä tässäh luajitto, muga sit tulou yhtes sorkat oijendua... gu vie kodvaizen olletto vallas...
PEŠA: Enne nengoizis paginois myö tiijät midä luajimmo?
MIIKUL: Kuulin. Hot’ vähäine jäi meidy, a endizelleh enämbiä ei tule...
Peša lähtöy iäres.
MIIKUL: Emmo nenis vie terväh piäze (Seizou ajatellen). Konzu minä menin naimizih, kuito oli vesselembi, oli rahvahas sidä endisty vanhemban polven elaijaniluo. Se on hävinnyh. Nygöi nenga mennäh pruazniekat dai ruavot. Hyvin pahoi, en voi sanuo, kuito tunnen, elaigu kydöy, a ei pala (Kirguau ikkunah). Älgyä sie hapakkua, tulgua tänne!...
Rahvas tullah pihah. Tolli algau pajattua častuškoi. Naizet nagretah da moizel innol yhtytäh pajoh, rounoku jygei takku pakkus harjieloilpäi. Miikul ja Mari seizotah bokas da kačotah hyväs mieles pruazniekkua. Kenlienne kehoittau menemäh kyläle astumah. Joukko lähtöy pajattajen kyläle. Miikul ja Mari jiäjäh omah pihah.
MIIKUL: Mustatgo kui meile oli?
MARI: Mustan.
MIIKUL: Istuimmo tuas järven rannal, kuundelimmo marjukattiloi da aldoloin liplatustu.
MARI: Sinä šopotit: «L’ubl’uu». Huijustelit sanuo karjalakse.
MIIKUL: Nuorettavu olin... (Hyö nagretah). Muga se terväh menöy (Kaččojile). Omua kieldy, omii taboi, omua muadu ei pie nikonzu huijustella. Täs ollah meijän juuret dai täh jiähäh. Tämä järvi, konzu ei olluh maiduo juvva lapsil, andoi kalarokkua, sil muamat kazvatettih omii pikkaraizii. Meččy andoi marjua, puudu, toiči lihua, ku mužikku olis voinnuh ruadua pellol. Peldogi andoi hyvin, muga se meni muijal... (Jatkau kaččojile omannu ičenny). Tämä mua vois olla čomembi dai bohatembi, pidäy vai äijäl tahtuo, ylen äijäl, muite häviemmö kui pöly muailmoin tuulil. Sinul on paha elaigu, usko: kai rodieu hyvin. Sinä jäit yksin, usko: hyviä rahvastu on äijy. Sinä pahoi voit, usko: piäzet. Pidäy uskuo, se on hyvä, a kaiken hyvän tagan on Jumal, pidäy uskuo...(Pauzu).
Da huikkua pajuo!
RIPUSTIN
Спой песню, карел
Пьеса в двух действиях
Действующие лица:
МИКУЛ, неунывающий бодрячок средних лет
МАРИЯ, его жена (нарочито строгая)
МИККО, их сын
ТАНЯ, его жена
ЯКОВ, друг Микула
ИРА, ТОЛЯ, друзья детства Микко
ПЕША (ПЬЕТ ИВАНЧ), пенсионер, бывший глава района
МУЖИЧОК, украшающий флагами избы к празднику
ЖИТЕЛИ ДЕРЕВНИ
Действие I
Солнечное весеннее утро. Покосившаяся карельская изба, изгородь, скворечник и много берез, только-только набухающие почки. Весенние голоса: песня скворца и далекий шум деревни.
Дверь открывается, и на сцену выбегает бодрый мужичок, который явно спешит куда-то. Садится на скамейку перед домом и начинает натягивать носки, сапоги и т. д. Мимо проезжает на велосипеде одетый в темно-синий костюм мужчина, при галстуке, в шляпе. Он останавливается около одевающегося и свысока разговаривает с ним.
МИКУЛ. Успею... Не успею...
ПЕША. Куда это Микул так спешит? Наверняка что-нибудь задумал с утра пораньше. Здравствуй, Микул.
МИКУЛ. Здорово, здорово. Не до болтовни тут мне, спешу очень... Успею ли?
ПЕША. Куда это ты?
МИКУЛ. Да вот, слышал, мужики с Перяярви много ряпушки наловили. Надо бы к приезду сына рыбки достать. Рыбник нужно спечь. Успею или не успею?
ПЕША. Что, серьезно?
МИКУЛ. Куда уж серьезней… Вот, спешу, а то останусь без рыбки.
ПЕША. Это точно. Мне бы тоже она не помешала, ведь завтра большой праздник... Хорошо, что сказал.
МИКУЛ. Подожди...
ПЕША. Как-нибудь потом... Некогда теперь. (Уезжает.)
МИКУЛ. Вот так всегда — скажешь, а сам побоку остался.
МАРИЯ. Микул, чай пить! Куда пропал? Чай стынет.
МИКУЛ. Куда пропал? Куда пропал? Все надо знать. Нужду справить, вот куда. А ну-ка, что это гудит? Не сын ли едет?
МАРИЯ. Микул, где тебя носит?
МИКУЛ. Тихо.
МАРИЯ. Что случилось?
МИКУЛ. Иди-ка сюда.
МАРИЯ. Чего?
МИКУЛ. Послушай-ка, это не машина гудит?
МАРИЯ. Что-то урчит.
МИКУЛ. Не сын ли наш едет?
МАРИЯ. Правда, кажется, это машина. Чего это Пеша заходил да быстро убрался?
МИКУЛ. Пеша спешил в Перяярви за ряпушкой.
МАРИЯ. Да? За ряпушкой? Чего ж ты не пошел, ведь завтра свадьба, гости будут... Другие так быстро смекают, а тебя вечно уговаривать надо.
МИКУЛ. Ты-то не будь дурой... Какая ряпушка в это время?
МАРИЯ. Так. Обманул? Такого человека гоняешь в эдакую даль...
МИКУЛ. Сам напросился... Наври да наври. Ну как не наврать, когда человек так просит.
МАРИЯ. Стыдно будет в глаза смотреть.
МИКУЛ. Да я было хотел остановить — где там, унесло уже. Как ветром сдуло. Стыдно? Когда он и ему подобные такое несли народу… Им было стыдно?
МАРИЯ. Время было такое...
МИКУЛ. Время! Время всегда одинаковое. Да и на пользу ему это... Когда головенка не работает, пусть ноги наматывают.
МАРИЯ. Что-то все гудит на одном месте.
МИКУЛ. Конечно на одном месте, когда машина уже в доме да там и гудит. Видишь, как дым валит?..
МАРИЯ. Ужас! Каша пригорела. Балаболка. Надо же быть такой дурой — слушать твою болтовню! (Уходит.)
МИКУЛ. А меня всегда надо слушаться, тогда все будет хорошо.
Входит Яков.
ЯКОВ. Здорово! Чего это дым из окна валит?
МИКУЛ. Комары заели. Спать не дают... даже с женой...
ЯКОВ. Круто взялся. Чем занимаешься?
МИКУЛ. Да вот, надо бы челнок закончить, ведь скоро озеро откроется. (Кричит.) Мария, где мой топор?
ГОЛОС МАРИИ. За домом у поленницы. Щепок строгала...
МИКУЛ. Сколько раз надо долбить тебе, не трогай этот топор! Слышишь ты или нет?
ГОЛОС МАРИИ. Слышу. Наточи остальные, a то такие же тупые, как и сам хозяин.
МИКУЛ. Вот и говори с ними. Попробуй-ка еще, возьми мой топор! Мало не будет!
ЯКОВ. Петр Первый не заходил?
МИКУЛ. А чего?
ЯКОВ. Куда-то пропал.
МИКУЛ. Не пропадет. Заходил.
ЯКОВ. Ничего не говорил?
МИКУЛ. Некогда было. Спешил.
ЯКОВ. Куда это?
МИКУЛ. Слышал, что в Перяярви много ряпушки наловили.
ЯКОВ. Что это с ним? Какая ряпушка в это время?
МИКУЛ. Вот и я ему то же самое втолковывал... Не поверил.
ЯКОВ. А, ну если ты втолковывал, тогда понятно — не работник он сегодня.
МИКУЛ. А когда он был работником?
ЯКОВ. Задумка его одолела — посадить картошку. Просил тебя предупредить. Просил помочь, да где уж, после такой рыбалки...
МИКУЛ. А не рановато еще? Земля мерзлая.
ЯКОВ. Ты это ему скажи. Скажет — посадим, а надо будет — тут же и выкопаем. Голова болела, когда по его указке сажали общие поля, а тут сделаем, только наливай.
МАРИЯ (выходит). Микул, иди телевизор смотреть, его показывают...
МИКУЛ. Прибегу, когда сам покажет...
МАРИЯ. Чем это Яков там хвастается? Здравствуй.
ЯКОВ. Здрасьте. Да нечем особо хвастаться. Пеше взбрело в голову сегодня посадить картошку. Просил вот нас помочь...
МИКУЛ. Ну, теперь готовь уши...
МАРИЯ. Ты, Яков, даже не думай уговаривать нашего туда. Знаю я ваш полет, а потом посадку, когда глотнете. Потом ищи его по деревне.
МИКУЛ. Мария, помоги-ка немного. Чуть ниже... не двигайся. Вот так. (Якову.) Говоришь, обещал хорошо заплатить?
ЯКОВ. А как же иначе? Стал бы я слушать его ахинею.
МИКУЛ. Так. Как вернется с рыбалки, я запрягаю лошадь, если он, конечно, не передумает.
ЯКОВ. Свистни мне, когда пойдешь. (Уходит.)
МИКУЛ. Ладно, ладно.
МАРИЯ. Долго еще держать это?
МИКУЛ. А ты еще держишь? Опускай. Мы уже все переговорили.
МАРИЯ. Вот разбойник! Только что говорила себе: не слушай этого, не слушай, — опять клюнула… У меня столько дел, а я с придурками время трачу...
МИКУЛ. Дела не сделаны, времени нет, а приходит вмешиваться. Звали? Нет. А как пришла, так подмоги.
МАРИЯ. Подожди, еще раз приду! Хоть тресни!
На сцену выходит мужичок с большим полотнищем красного знамени.
МУЖИЧОК. Здравствуйте! Вот, буду дом украшать.
МИКУЛ. И с каких шишей такая радость?
МУЖИЧОК. Забыл? Завтра большой праздник рабочего люда. Вот тебе воткнем красивый флаг.
МИКУЛ. Можно было бы и спросить разрешения — как-никак, я хозяин.
МУЖИЧОК. Некогда. Мне велели, вот и втыкаю.
МИКУЛ. А почему обязательно красный?
МУЖИЧОК. А тебе какой?
МИКУЛ. Откуда знаешь, какая власть в доме?
МУЖИЧОК. В доме не знаю, а в стране уверен...
МИКУЛ. В этом и я уверен. Вот туда и топай, а здесь сегодня другие праздники. На этом и разговор кончился.
МУЖИЧОК. Ну, ты мужик...
МИКУЛ. Да. В нашей семье росли мужики, а не...
МУЖИЧОК. Я думал, обрадуются, нальют, а тут... Вот и делай добро людям.
МИКУЛ. В другой раз...
ГОЛОС ПЕШИ. На мой дом не забудь прикрепить.
МИКУЛ. Второй от меня.
МУЖИЧОК. Вам, Петр Иванович, самый лучший.
ПЕША. Хорошо. Иди, иди. Hy что ты за человек!
Входит Пеша.
МИКУЛ. Пособник капиталистов?
ПЕША. Я же не в том возрасте, чтобы так обмануть.
МИКУЛ. Пьет Иванч, сам же просил: наври да наври.
ПЕША. Я же не всерьез это говорил…
МИКУЛ. А я принял за чистую монету, как и ваш «мунизм», который так усердно строил, строил, а вы мне: «Это было не всерьез».
ПЕША. Ты не путай церковных с приходскими. Все планы полетели коту под хвост.
МИКУЛ. Пьет Иванч, а ну-ка подсоби. Чуть ниже. Вот так. Ты, Пьет Иванч, не беспокойся. Планы мы выполним и перевыполним, что до сих пор ваяли, то обязательно сделаем, хоть этого не видно, а спина, чувствую, мокрая.
ПЕША. У тебя все смехуечки…
МИКУЛ. А иначе у нас не выжить. Ноги протянешь раньше времени.
ПЕША. Долго еще держать эту корягу?
МИКУЛ. Успокоился? Опускай.
ПЕША. Вот черт, на тебя и злиться невозможно.
МИКУЛ. Злиться никогда не надо.
ПЕША. Утром заходил звать помощь, да вот с этой рыбалкой все из головы вылетело.
МИКУЛ. Яков мне говорил. Задумал картошку садить?
ПЕША. Были мысли, а теперь поздновато.
МИКУЛ. А не раненько? Заморозки могут быть. Земля холодная.
ПЕША. Не учи. Помнишь, как наш колхоз гремел?
МИКУЛ. А как же? В ушах все еще звенит!
ПЕША. Так ты придешь?
МИКУЛ. Сделаем. Если даже придется снег разгребать, а картошку посадим.
ПЕША. Жду.
МИКУЛ. Только лошадь запрягу. Приду, приду!
МАРИЯ. Микул, не ходил бы ты сегодня туда. Вот и сын приезжает с невестой, да и дел по горло. А как туда пойдешь, выпьешь после работы на голодный желудок и опьянеешь... Туда не пойдешь, я сказала. Микул, что случилось? Напугался? Да? Ну и дура же я. Подожди-ка, принесу лекарство. Только не двигайся. Сейчас.
ЯКОВ. Микул! Пеша нашелся. Пойдем, Пеша ждет. Идем!
Микул и Яков уходят.
МАРИЯ. Надо же так. Микул, вот тебе от сердца, бери, полегчает. Ты где? Микул! Может, пробрало... На двор побежал? Микул!
Входит Ира.
ИРА. Если ищешь дядю Микула, то они с Яковом неслись в сторону деревни.
МАРИЯ. Так я и думала! Глаз да глаз. Отвернись — уже ветром сдуло!
ИРА. Это точно. Мужики все такие.
МАРИЯ. Все пусть, а мой не такой.
ИРА. Так сама же говорила...
МАРИЯ. Что говорила?
ИРА. Про мужиков.
МАРИЯ. Про других мужиков не знаю, а о своем не говорила.
ИРА. Да и я про дядю Микула ничего плохого, это о других…
МАРИЯ. Тебе о них лучше знать, когда полная деревня шефов, и ты там посередине перышки расфуфырила...
ИРА. Бабы зря мелют...
МАРИЯ. Иногда за дело. Сама лучше знаешь. Зачем пришла?
ИРА. Слышала, что Миша на праздники приезжает.
МАРИЯ. Вроде так писал.
ИРА. После армии только раз видела.
МАРИЯ. И этого много.
ИРА. Почему?
МАРИЯ. Почему? Тебе самой лучше знать.
ИРА. Я люблю его...
МАРИЯ. Сама виновата, что у вас так получилось. Чего перестала писать ему в армию? С другими было веселее?
ИРА. Не хотела огорчать его. Он хороший парень, чистый, как эти березки, потому и перестала писать.
МАРИЯ. А он сильно переживал. В каждом письме о тебе спрашивал. Теперь вот женился.
ИРА. Чего сказала?
МАРИЯ. Что слышала. Он женился.
ИРА. Да.
МАРИЯ. Эх, жизнь наша бабья...
На сцену выходят Микко и Таня.
МИККО. Мама!
МАРИЯ. Ой! Мы целый день ждали. Уже думали, что не приедешь. Даже не слышала, как появились.
МИККО. Надо было с шумом?
МАРИЯ. Да нет, но как-то тихо.
МИККО. Мне, женатому, как-то и не к лицу... Или как?
МАРИЯ. Вот бы и отец так...
МИККО. Что ж не приехали в город? Ждали, ждали…
МАРИЯ. Без Микулы я боюсь, а он не поехал. Сказал: вот сын приедет сюда, и отгуляем как надо.
МИККО. А как надо?
МАРИЯ. Увидишь.
МИККО. Где он?
МАРИЯ. (Тане). Здравствуйте!
ТАНЯ. Здравствуйте!
МАРИЯ. Симпатичная она.
ТАНЯ. Микко знал, на кого глаз положить...
МАРИЯ. Ой! Я и не знала, что вы говорите по-карельски.
МИККО. Говорит и даже учит других.
МАРИЯ. Это хорошо, a то я со своим корявым языком... Думала, как буду... Идите, отдыхайте после дороги, а я пирогами займусь. Пироги буду печь!
МИККО. Я останусь на время здесь. Ну здравствуй, родной уголок, березок белых хоровод. Толька, заходи на беседу.
ТОЛЯ. Здоров. Приехал на побывку?
МИККО. Тянет домой.
ТОЛЯ. Давай насовсем.
МИККО. Приеду, когда почувствую себя хозяином.
ТОЛЯ. Ты еще веришь?
МИККО. А как же? Слышал, изрекли: «Карелы — народ трудолюбивый, я верю в их будущее...» Вот так!
ТОЛЯ. Лапша. Это про таких, как Пьет Первый, — к народу это не относится.
МИККО. Кто это — Пьет Первый?
ТОЛЯ. Есть один бывший райкомовский, Пеша. Во всем был первый, даже в питье, вот и получил имя Пьет Первый.
МИККО. Почему бывший?
ТОЛЯ. А когда все кругом изгадил, его на персоналку. Финляндию всегда хаял, а первый туда поехал дружбу сколачивать. Вон его хоромы. Попробуй ты попросить дощечку для дома... Дадут, догонят и еще прибавят...
МИККО. На рыбалку ходишь?
ТОЛЯ. Ни туда, ни сюда, ни к едрене фене. Все обгадили, а остальное сожгли. А-ах! Есть что глотнуть?
МИККО. Что?
ТОЛЯ. Глотнуть, хоть «Одэколонк».
МИККО. Обожди.
ТОЛЯ. Иру видел?
МИККО. Нет.
ТОЛЯ. Сохнет по тебе. Настоящая барышня. Так и наш народ: свою культуру вышибли, а новой не сумели дать. Вот так, хромая, и идем куда-то... И я пошел, Микко.
МИККО. Приходи завтра. Жду.
ТОЛЯ. Зайду.
МИККО. Мама, ты куда?
МАРИЯ. За водичкой.
МИККО. Давай я сбегаю.
МАРИЯ. Не надо. Иди отдыхай.
МИККО. Давай, давай! Зачем пришла?
ИРА. Хотела взглянуть на тебя.
МИККО. Только не трогай наш хрупкий мир надежд из детства. Он у меня закрыт для всех.
ИРА. Я это чувствую. Не грусти о прошлом. Мы стали старше, и волшебные мечты-сны детства улетели.
МИККО. Нет. Они во мне и греют меня в этом сумасшедшем мире.
ИРА. Я рада, что ты сумел сохранить их.
МИККО. Ты была единственная. Где бы я ни был, они будут со мной — эти призраки-сны и в них она — девчонка с косичками. Спасибо тебе за счастье, которое во мне...
ИРА. Не уходи... Подожди немного. Я хочу видеть тебя...
МАРИЯ. Воду оставь в сенях. Иди, иди. Уснул? Ты зачем опять сюда? Не надо приходить. Ну так и есть! Мой долгожданный домой бредет. Набрамшись...
МИКУЛ. Завтра Пьет Первый еще речугу народу толкнет. Половину по-русски, остальное по-карельски. Да здравствует один Май! Мужики нашей деревни, ну и прочие! Товарищи! Замечательно идут дела у нас в колхозе. Председатель гикнулся, картошка осталась под снегом, но мы еще подтянемся. А кончит словами «Пролетарии всех стран — соединяйтесь!» И мы пойдем по домам — соединяться, а что еще делать? Бывало, в молодости приедешь с лесозаготовок домой, такая охота соединяться, что и лыжи некогда снять с ног, а про рюкзак и речи нет...
МАРИЯ. Ox... Ox... И не стыдно тебе? Такое несешь на всю деревню. Не стыдно?!
МИКУЛ. Ой! Женушка милая, я и не заметил тебя. Смотри, какую шляпу мне Пеша дал за труды… Гуманитарная помощь из Финляндии.
МАРИЯ. Шляпы тебе только не хватало.
МИКУЛ. А что? Завтра, когда ты будешь проходить в праздничной колонне, я буду стоять рядом с Пешей вот так. Помни: кричать «Ураа, Микул!»
МАРИЯ. Дурак Микул!
МИКУЛ. Не дурак, а «ура, Микул», a то я не сделаю тебе так... Всем сделаю, а тебе нет.
МАРИЯ. В этой шляпе да с криком «ура!» ты был бы лучшим пугалом деревни.
МИКУЛ. Смейся-смейся, а я все равно люблю тебя. Вот тебе за это песня. Яков, играй, а я ей сейчас арию...
Колючий ерш на свете жил.
ЯКОВ. Да, жил.
МИКУЛ. Он в Перяозеро заплыл.
ЯКОВ. Заплыл.
МИКУЛ. Он там потомство наплодил.
ЯКОВ. Много наплодил.
МИКУЛ. Себя он важно величал.
ЯКОВ. Да, да.
МИКУЛ. И всем проходу не давал.
ЯКОВ. Да, да.
МИКУЛ. Порешили как-то рыбы засудить того ерша честь по чести, чин по чину, по закону, не спеша. Нахальный ерш соврать умел.
ЯКОВ. Умел.
МИКУЛ. Он все чужое пил и ел.
ЯКОВ. Да, ел.
МИКУЛ. Он всем по горло надоел.
ЯКОВ. Очень надоел.
МИКУЛ. Мария! Я тебе так задушевно, а ты... Такую песню спортить. Ну, теперь держись!
МИККО. Папа, иди домой спать.
МИКУЛ. Ой... Сынок.
Затемнение
Действие II
МИКУЛ. Мария, помоги немного.
МАРИЯ. Опять «помоги»? Я же сказала тебе — не буду, хоть тресни.
МИКУЛ. Да не то. Я прошу помочь ботинки надеть. Голову не могу нагнуть.
МАРИЯ. Так и надо. Говорила тебе… надо было не ковшик, а ведерко плеснуть. (Дразнит.) «Мария, золотце, приди!» Боишься расплескать в голове? Ладно помогу, но в последний раз. Протяни ноги. Давай завяжу, вообще-то не надо бы, да ладно... еще в этот раз, последний. Готов, хоть сейчас на танцплощадку, парень что надо… первый на деревне.
МИКУЛ. Смейтесь, посмотрим вечером. Вот что наделала... Мария, это ты зря завязала вместе шнурки, я никогда не забуду...
МАРИЯ. Что-нибудь не так? Ходить неудобно? Тогда посиди на завалинке.
ЯКОВ. Ты чего это торчишь, как спичка в дерьме?
МИКУЛ. Будешь торчать. Смотри, что наделала...
ЯКОВ. Это тебя с вечера сюда приковали?
МИКУЛ. Нет. Проснулся дома на полу, весь мокрый. Мы на рыбалке были с Пешей — или где угораздило выкупаться?
ЯКОВ. Забыл, как заливались под окнами, а потом воды на нас плеснули?
МИКУЛ. Что? Серьезно?
ЯКОВ. Конечно. После воды концерт оборвался.
МИКУЛ. Помоги, голову не могу нагнуть.
ЯКОВ. Слышал? Обещают заморозки. Надо бы картошку выкопать. Пойдем предложим Пеше.
МИКУЛ. Точно. А вечером сюда, под окна, с концертом.
ЯКОВ. Тогда оттуда полетит «покрепше и тяжельше». Чувствую, надо лекарство принять...
МАРИЯ. Может, сегодня с холодной начать?
МИКУЛ. Да мы вот тут вспоминаем: вчера картошку посадили или оставили на поверхности?
МАРИЯ. Знаю, что вспоминаете.
МИКУЛ. Мария! У тебя опять что-то горит! Наливай быстрей, а то можно высохнуть. Заходи вечерком, сын приглашает.
МАРИЯ. Что горит? У меня даже печка не топится.
МИКУЛ. Показалось. В ушах гудит...
МАРИЯ. Это у тебя в голове шум. Сегодня грех работать.
МИКУЛ. А я слышал, что это праздник трудящихся.
МАРИЯ. Головенка уже не болит? Успели принять. Когда?
МИКУЛ. Была охота! Даже не думали.
МАРИЯ. Будто бы? У вас это всегда в голове.
МИКУЛ. В молодости это было всегда, а теперь реже.
МАРИЯ. Всегда на другое поворачивает.
МИКУЛ. Сама повернула, я только выправил.
МАРИЯ. С тобой невозможно говорить.
МИККО. Помочь?
МИКУЛ. Микко, давай челнок в сторону, a то гости ноги переломают.
МИККО. Ты одет как жених. Хорошо.
МИКУЛ. После свадьбы и не надевал. Да и возможности не было. Вечно в работе, и все равно из бедности не выбрались. Вас вырастили, а нам с мамой много ли надо? Спину этим прохиндеям больше гнуть не буду, но землицы взял бы.
МИККО. А если опять мимо своего рта?
МИКУЛ. Тогда пусть сами вкалывают. Из нас больше ничего не выжать, все.
МИККО. А как власть поменяется?
МИКУЛ. Я вот что скажу: пусть власть будет какая угодно, но работать надо всегда. Конечно, только разница, кому и как.
МИККО. Да. Бедная Карелия, а могли бы быть в золоте.
МИКУЛ. Так уж и в золоте?
МИККО. Хотя бы половину оставили из того, что высосали, и уже не надо было стыдиться своей бедности. Смотри: дерево, камень, мех, озерная рыба, вода, теперь еще железо…
МИКУЛ. Из нас, стариков, уже все выкачали, отняли!
МИККО. Хорошо, что душу не высосали!
МИКУЛ. И это выкачивали. Горсточку нас оставили, да и те ходят, как обормоты, всему миру на посмешище.
МИККО. Как бы слезами не кончилось...
МИКУЛ. И к этому привыкли. Для нас время остановилось.
МИККО. Так думать — это конец.
МИКУЛ. Думай что хочешь. Это нельзя, то не трогай, что-то сделал — отобрали. Как говорится, освободили от всего, душа за ниточку держится. Погляди-ка! Вон еще один освободитель прет.
МИКУЛ. Иди. Я еще тут побуду, на ветру проветрю голову. Ооо! Пьет Иванч никак опять на рыбалку? Или по бабам? Заходи. Здорово!
ПЕША. Здравствуй. Некогда. Надо идти на торжественное собрание.
МИКУЛ. Вас еще на это хватает? Значит, уже неисправимо...
ПЕША. Твой сын?
МИКУЛ. Сын. Миша.
ПЕША. Видный парень.
МИКУЛ. Зашел бы.
ПЕША. Надо идти. В другой раз.
МИКУЛ. Опять что-то замышляют, и все на наш хребет.
ТАНЯ. Как хорошо. Тишина.
МИККО. А когда проснутся березки, оживут озера... Вечером на таинственные песни кузнечиков выглянет луна и перебросит серебряную дорожку на тот берег, и унесу я тебя в тот сказочный лес...
МАРИЯ. Чего кривляешься? Опять что-то придумал? Что там? Не мог сказать?
МИКУЛ. Я же говорил. Надо было рявкнуть на всю деревню?
МАРИЯ. Меньше ври.
МИКУЛ. Как бы дом не развалили!
МАРИЯ. Сдурел?!
МИКУЛ. А что? Если сын в меня, то может. Забыла?
МАРИЯ. Вот дурак! Пошли в дом.
МИКУЛ. На улице интересней.
МАРИЯ. У тебя одни мысли на уме.
МИКУЛ. А то как же? Во какой сын получился!
МАРИЯ. Тише. Пошли отсюда.
МИКУЛ. Струмент остался на улице, надо убрать.
МАРИЯ. Свой-то «струмент» при себе?
ПЕША. Чертовка Мария!
МИККО. Чего кашляешь? Простудился?
МИКУЛ. Уж больно холодная вода была... Скажи матери, чтобы в другой раз брала потеплее воду. А лучше не надо, тогда она плеснет кипяток. Принеси-ка для сугреву...
МИККО. Принесу, если найду. Мама спрятала.
МИКУЛ. Поищи, только тихо. Иначе достанется обоим.
МАРИЯ. Вот тебе!
МИКУЛ. За что?
МАРИЯ. Сам знаешь. Раньше вечера не получишь, хоть усохни.
МИКУЛ. Не удалось.
ЯКОВ. Я пока посижу с Микулом.
ЖЕНА ЯКОВА. Микул, а где вы вчера с Яковом были?
МИКУЛ. На рыбалке. Видишь, штаны сохнут...
ЖЕНА ЯКОВА. Зачем напились?
МИКУЛ. Провалились в воду. Надо было согреться.
ЖЕНА ЯКОВА. А-а-а. Я пошла к бабам.
ЯКОВ. Иди.
МИКУЛ. На рыбалке всякое случается…
ЯКОВ. Это точно! Согрейся еще раз после вчерашнего. Да, лучше передвинуться.
МИКУЛ. Так мы же еще не пели!
ЯКОВ. Иди знай.
МИКУЛ. Это точно.
ЖЕНЩИНЫ. Мужики уже принимают...
МИКУЛ. Дорогие женщины, вы чуть было не убили меня.
ЖЕНЩИНЫ. Микул, прости нас, вот этого мы не хотели...
МИКУЛ. Не хотели, не хотели...
ЖЕНЩИНЫ. Конечно нет. Такого красавца да зря обидеть — да никогда...
МИКУЛ. А что? Сюда получше, а туда покрепче, так еще сгожусь на что-то... в дело.
ЖЕНЩИНЫ. Не говори. Держали бы тебя в красном углу, как портрет.
МИКУЛ. А почему в угол? А может, на что-то другое сгожусь?
ЖЕНЩИНЫ. Вот этого не можем сказать. Внешне другого не видно.
МИКУЛ. Ах не видно? Вот как возьму в объятья, так будет видно.
ЖЕНЩИНЫ. С тебя станет! Не боишься, Мария последние перья с головы повыдергивает?
МИКУЛ. Вот так всегда. Только хотел взлететь от радости, а они меня лицом в глину.
ЖЕНЩИНЫ. Старый петух низко летает.
МИКУЛ. Низко летает, да точно попадает.
ЖЕНЩИНЫ. Ишь, какой перчик!
МИКУЛ. С вами приходится быть. Ладно, молчите.
ЖЕНЩИНЫ. Молчим, молчим, как камни.
ЯКОВ. Прячь сосуд. Твоя моментом будет здесь.
МИКУЛ. Неужели? На всякий случай сюда.
ПЕША. Завтра как договаривались!
МАРИЯ. Уже успел? Куда спрятали?
МИКУЛ. Что?
МАРИЯ. Будто не знаешь. Давай сюда!
МИКУЛ. Кабы знали что, так помогли бы искать.
МАРИЯ. Поможете. Жди.
Входит Толя.
ТОЛЯ. Здрасьте. Какие проблемы?
МИКУЛ. Да вот, Мария потеряла что-то — наверное, золото.
МАРИЯ. Не скалься. Найду — получишь этим золотом по балде.
ТОЛЯ. Это уже интересно. Как это — золотом да по золотому?
МАРИЯ. Вот это нюх! Сразу нашел. Спасибо.
ТОЛЯ. Кабы знал, сам бы на часах стоял около этой чурки.
МАРИЯ. Все вы одинаковые…
МИКУЛ. Смотри-ка, и не знали. Первый раз видим.
МАРИЯ. Второй раз увидишь на столе.
ТОЛЯ. А как насчет золотом да по золотому?
МАРИЯ. Можно. Только получите все.
ТОЛЯ. Мужики, простите.
МИКУЛ. Что поделаешь? Когда коту под хвост...
ЯКОВ. А теперь и ты остался без...
ТОЛЯ. Чего это, Микул, твои штаны сохнут?
ЯКОВ. Рыбачил.
ТОЛЯ. Поймал?
МИКУЛ. Поймал. Ведерко воды за шиворот.
ТОЛЯ. Не понял...
ЯКОВ. Поймешь. Приходи-ка вечерком сюда под окна горланить.
ТОЛЯ. Ах вот на какой рыбалке были…
МИКУЛ. Зато грести далеко не надо. Только жалко, быстро трезвеешь. Проходите.
ЯКОВ. А ты чего ждешь, не женишься?
ТОЛЯ. Жду хорошей погоды. Один тут еле-еле, еще жена...
ЯКОВ. Вдвоем веселее.
ТОЛЯ. И так весело, и еще веселее обещают. Боюсь со смеху кондратия отхватить. Останется жена вдовой, и так их навалом.
ЯКОВ. Оно, конечно, так...
МИККО. А вы чего ждете? Заходите.
ЯКОВ. Да вот, Тольку вдовьи проблемы замучили...
ТОЛЯ. Слушай балаболку.
КРИКИ. Толя! А ты что? Заходи!
МИККО. Давай, заходите.
ЯКОВ. Это можно.
Из окна послышались звуки музыки, песни, разговоры. Входит Пеша.
КРИКИ. Пьет Иванч, давайте выпейте с нами!
МИКУЛ. Пьет Иванч, заходи, сын просит.
ПЕША. Надо домой попасть.
КРИКИ. Брось! Это же твой любимый праздник.
МИКУЛ. Пьет Иванч, ну как же так? Выпей за моего сына и скажи такое, чтобы…
ПЕША. Ладно. В такой праздник, когда капиталисты всего...
МИКУЛ. Оставь их, бедных, в покое... такой хороший день!
ПЕША. Ладно. Сыну твоему удачи, а остальным... чтобы завтра голова не болела.
МИКУЛ. Как сказано, а? «Чтобы завтра голова не болела». A то всегда про светлое завтра несли, которого так и не удалось увидеть...
ПЕША. Ну, я пошел.
МИККО
Меня матушка ругала,
Обещала и побить:
Голодать тебе придется,
Если будешь вино пить.
ЖЕНЩИНЫ
Мой миленок квас не пьет,
Даже не пьет меду.
А приложится к вину —
Лакает как воду.
Был бы через эту речку
Хоть какой-то мостик,
Приходила бы к милому
Каждый вечер в гости.
Не судите меня, бабы.
Что считать годочки?
Если вам парней так жалко —
Засолите в бочке.
Вы послушайте меня
Вывозите на поля
Удобрения, навоз —
Расцветет тогда колхоз.
МИККО. Обидеть хотели?
АЙЛИ. Конечно не хотели. Такого видного мужика да зря обидеть — мы никогда.
МИККО. А что? Принарядиться получше, немножечко за воротничок — глядишь, кому-нибудь и приглянусь… для дела…
АЙЛИ. Ой, уже и не говори! Посадили бы в красный угол и любовались бы, как на картину.
МИККО. Почему это в угол? Я на большее ни на что не годен?
АЙЛИ. Вот про это мы ничего сказать не можем. Вприглядку-то не познаешь.
МИККО. Не познаешь? Сейчас как вас стисну, так сразу познаете.
АЙЛИ. С тебя станет! Не боишься, что Таня последние перышки с макушки повыдергает?
МИКУЛ. Не спеши. Ну, чего порешили?
ПЕША. Порешили: что строили, то и будем продолжать строить.
МИКУЛ. О-о! Тогда далеко пойдем. Надо будет бересты заготовить.
ПЕША. Это еще зачем?
МИКУЛ. Для лаптей, дорогой мой Пеша, для лаптей...
ПЕША. Микул! Ты не шути. Вот линию выправим, потом ка-а-ак... Тебе не понять этого.
МИКУЛ. Мне уже не до шуток, и не хочу понимать. Дуй Пеша, дуй, черти линию. Такая и будет она. Когда мы с Марией гуляли свадьбу, было как-то веселее, еще умели радоваться жизни. Теперь так не празднуют. Хорошо или плохо, не могу сказать, только чувствую, что тлеем, а не горим. Кончайте киснуть, выходите сюда! А ну-ка! Для души. Мария, помнишь, как у нас было?
МАРИЯ. Помню.
МИКУЛ. Сидели на берегу, слушали кузнечиков и шепот волн.
МАРИЯ. И твой шепот: люблю. Стеснялся говорить по-карельски.
МИКУЛ. Молодой ишшо был и слаб в коленках. За свой язык, обряды, землю не надо стыдиться. Наши корни были и останутся здесь. Когда у матерей не было молока, чтобы дать своему ребенку, то озеро кормило их ухой, и дети крепли. Лес давал ягоды, тепло, иногда мясо, чтобы мужик смог работать в поле. И поле хорошо кормило, но оно уходило другим... Эта земля может быть краше и богаче, надо только хотеть этого, очень хотеть и верить ей, иначе исчезнем, как пыль развеемся по всему миру. Тебе плохо — верь, и все образуется... Ты остался один — верь, хороших людей много рядом... Ты занемог — верь, все пройдет и будет хорошо... Надо верить, это доброе начало, а за этим Бог, надо только верить! И не забывай песню, карел!
Занавес.
